MP3 FORMATUA: SARETIK DATOR IRAULTZA

  • Informazio kopuru izugarria dabil uneoro, batetik bestera, Interneten. Testuak, irudiak... eta gero eta gehiago audio eta bideo formatuko artxiboak. Hauek arazo bat dute, ordea: espazio handia okupatzen dute. Musika sarearen bitartez zabaltzeko, beraz, soinua ahalik eta gehien konprimitzean dago gakoa. Kalitatea ahal den neurrian mantenduz, beti ere. Zentzu horretan MP3 formatuak jauzi handia ekarri du, berau erabilita soinuak askoz toki txikiagoa betetzen baitu kalitateari kalte handirik eragin gabe. Musika Interneten entzun edota saretik jasotzea gero eta errazagoa denez, MP3ak musikaren mundua goitik behera aldatuko duela (edo aldatzen ari dela) aurreikusten du askok.
Zer da MP3? MP3 izen luzeago baten laburdura da berez: MPEG-LayerIII. Eta MPEG, aldiz, Motion Picture Coding Experts Group-en laburdura. Konpresio algoritmoa da MPEG-LayerIII, batetik datu errepikapena erabiltzen duen, baina, bereziki, teoria psiko-akustikoez baliatzen den algoritmoa. Beste modu ulergarriago batean esanda, MP3ak giza entzumenak antzematen ez dituen eta beste soinu batzuei gainjartzen zaizkien soinuak ezabatzen ditu. Praktikan, 4 minutuko abesti batek Wav formatuan (lehen erabiltzen zen formatua) 40 Megabyte (Mb) betetzen zituen bitartean, MP3 formatu digitalean 4 Mb baino gutxiago nahikoak dira horretarako. Zer esan nahi du horrek? CD bakar batean 10 edo 11 ordu gorde daitezkeela (100-150 kantu), musika Internetetik azkarrago jaso daitekeela eta gure ordenagailuari askoz memoria gutxiago jango diola. Soinuaren kalitatea galtzen dela? Bai, baina ez gure entzumenak antzemateko neurrian.
MP3 formatuko artxiboak maneiatzea erraza da gainera, eta ez du ekipo informatiko berezirik eskatzen. 486 ordenagailu bat eta soinu tarjeta soil bat (16 bit) nahikoak dira. Musika sarean bertan entzun edo ordenagailura jaitsi daiteke. Norberak bere MP3 artxiboak ere sor ditzake edota kantu bildumak sortu eta formatu desberdinetan gorde. Musika ordenagailuan entzun ahal izateko softwarea oso merke (batzuetan dohainik) lortu daiteke sarean bertan. PC-arentzako erreproduzitzaile zabalduena WinAmp da eta Macintosh-entzako, berriz, MacAmp.


TRESNA BERRIAK.

MP3ak etorkizun oparoa duen seinale, gero eta enpresa gehiagok ekin dio formatu honen inguruko produktu desberdinak kaleratzeari. Esan dugu ordenagailua nahikoa dela berau erabiltzeko, baina aukera zabaldu nahi izanez gero, gailu berriak agertzen ari dira etengabe merkatuan. Batetik, jasotako musika ordenagailu gelatik kanpo eramateko parada eskaintzen diguten tresnak daude dagoeneko salgai. Musika zuzenean ordenagailutik kargatu eta edonora eraman daitezkeen walkman modukoak dira. Horrelako produktu bat merkatuan jartzen lehena Diamond Multimedia enpresa izan zen bere RIO PMP300-ekin. Tabako kaxa baten tamaina du eta 70 gramoko pisua besterik ez. Ondoren iritsi ziren Samsung etxearen Yepp 32MO eta Yepp 64MO eta Sony-ren Vaio. Walkman berri hauen prezioa 25.000 pezeta (1.000 libera inguru) eta 47.000 pezeta artekoa da, gorde dezaketen informazioaren arabera.
Tresnez gain, MP3aren inguruan programa berriak ere etengabe ari dira sortzen: DJ-entzat erreproduzitzaile edo Player bereziak, CDetatik MP3ak sortzeko Ripper-ak, konpresiorako Encoder-ak...


AUKERA ZABALA.

Alderdi teknikoak albo batean utzita, MP3 formatua erabiltzen duten webguneetara jo ( hurrengo orrian gune esanguratsuenen zerrenda bat ipini dugu) eta aukera zabalarekin egingo du topo erabiltzaileak. Gune bakoitzak ehundaka artista eta kantu desberdin, ezagun nahiz ezezagun, eskaintzen ditu. Estilo ezberdinen zerrenda ipini ohi dute aukeran gune hauek, eta gehien entzun eta jaitsitako kantuen zerrenda ere moldatzen dute. Berrikuntzak aurkezten dituzte batzuk edo promozionatu nahi dituzten abestiak nabarmentzen. Guztiek bilatzailea ere badute, musikariaren izenez nahiz abestiaren titulua ipiniz funtzionatzen dutenak. Bi aukera eskaintzen ditu abesti bakoitzak: sarean bertan entzutea bata, ordenadorean gordetzea bestea. Kantu batzuk doan eskaintzen dira, beste batzuk, ordea, ordaindu egin behar dira. Gainera, talde eta musikarien informazioa eskaintzen dute webgune gehienek.


HASIBERRIAK IZARREN PARE.

Entzulearen ikuspuntutik jardun dugu orain artean. Baina ezin ahaztu musikariei formatu digital honek ekarri dizkien onurak. Musikari berri eta ezezagunei bereziki. Izan ere, edozeinek, webgunea sortu duen enpresaren kontratua onartuz gero, sarean doan ipini baititzake bere konposizioak MP3 formatuan. Camilo Mateo informatikaria da ASP enpresan, baina musikan ere jarduten du. "Cordeles de viento" bere taldeak lehen diskoa kaleratzeke duen arren, Interneten entzungai daude dagoeneko bere lanak. Vitaminic enpresarekin du kontratua. Abestiak sarean jartzeko prozesu guztia PC soil baten bitartez egin zuen. Abestiak MP3 formatuan bidali, taldearen inguruko informazioa erantsi, estilo jakin batean kokatu, promozionatu nahi den abestia hautatu eta produktua mundu osoan zabaltzeko prest dago. Abestiaren prezioa ere norberak jartzen du. "Guk doan eskaintzen ditugu" dio Mateok, "gure asmoa ez baita honekin aberastea, entzunak izatea baizik". Baina prezioa ipiniz gero eta gune bakoitzak finkatutako kopuru minimo batera iritsita, irabazien erdia (Vitaminic-en kasuan) artisten eskuetara joaten da. Bitxikeria moduan, fan club bat izateko aukera ere bada.
Promoziorako aukeratutako euren abestiak 1.000 entzuletik gora izan dituela esaten dute enpresak emandako datuek. Horietatik erdiek ordenagailura jaitsi dute gainera. "Zure lana ezagutzera emateko aukera duzu eta zure taldea musikako izar handien ondoan, aukera berberekin, jartzea ahalbidetzen du euskarri honek".
Elkarlana ere bultzatzen du MP3aren garapenak eta kantu berbera batera lantzen jardun dezakete elkarrengandik milaka kilometrora dauden bi musikarik.
Musikaren industria irauli dezakeen formatu honen etorkizunaz inork zalantzarik balu, kontuan har beza datu hau: searchterms.com-en arabera, "MP3" bigarren termino erabiliena da bilaketa motoreetan. Bilatuena "sexu" hitza da

INDUSTRIA DISKOGRAFIKOAREN EGONEZINA
MP3 FORMATUA MUSIKAREN INDUSTRIARENTZAKO mehatxu handia da, kasetea asmatu zenetik izan duen mehatxu handiena, adituen esanetan. Kasetea ez bezala mehatxu digitala da gainera formatu honek diskoetxeei ekarri diena. Diskoen kopiak egitea hain erraza izanik, CDen salmentak behera egitearen beldur dira. Horren erakusle da Diamond Multimediak bere Rio erreproduktorea merkaturatu ez zezan industriak eginiko ahalegina. Bestalde, Public Enemy taldeko Chuck D-ren diskoetxeak neurriak hartu zituen honen aurka, argitaratu gabeko kantuak sarean ipintzeagatik.
Berez legez kanpokoa da MP3 musika artxiboak trukatu edo jaistea, ez badira lehenago egile eskubideak ordaindu. Badira web gune legalak egile eskubideen aldetik zorrotz jokatzen dutenak. Eta, hala ere, batek baino gehiagok arazoak izan ditu horregatik, Napster-en web guneak kasu.
Gainera, legez kanpoko MP3 mordoa dabil sarean. Horiek detektatu eta ezabatu ahal izateko konpainia indartsuenak armiarma izeneko bilaketa sistema bereziak garatzen ari dira. Horrez gain, Recording Industry Association of America delakoak Secure Digital Music Initiative ekimena jarriko du abian datorren udazkenean. MP4az, MP3aren bertsioa hobetuaz, hitz egiten hasiak dira batzuk dagoeneko eta diskoetxeak beldur dira hartzen ari diren neurriak ez ote diren nahikoak izango etengabeko aldaketan ari den esparru hau kontrolpean izateko.

NON BILATU
GERO ETA UGARIAGOAK dira MP3 formatuaren inguruko web guneak. Horietatik zabalduenak hartuta zerrenda bat burutu dugu. Batetik, MP3 artxiboak entzun eta jaisteko guneak ugariak dira eta gehienek formatuari buruzko informazio zabala eskaintzen dute: www.mp3.com, www. vitaminic.es, www.tunes.com, www.peoplesound.com, www.thomson-music.com, www.goodnoise.com, www.musicmatch.com, www. napster.com. Bestetik, bilaketa motoreak ere badira. Adibide gisa, Lycos-ek duena: mp3.lycos.com. Softwarea lortzeko orduan honako bi helbide hauek dira bisitatuenak erreproduzitzaileetan, PC zein Macintoshen jabeen aldetik: www.winamp.com, www.macamp.com. Kodifikatzaile edo encoder-a eskuratzeko orduan, aldiz, beste bi helbide hauek: www.anime.net, www.xingtech.com.


Azkenak
2024-12-12 | Nicolas Goñi
Plastiko kutsadurari buruzko gailurraren porrotak kudeaezin bihurtu dezake

Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]


2024-12-12 | Leire Ibar
Osakidetzako oposizioen filtrazioen ikerketa errudunik gabe itxi du epaileak

Blanca Ester Díaz Pulido epaileak Osakidetzako 2018ko oposizioen filtrazioen inguruko ikerketari amaiera eman dio, sei urte eta erdi igaro ondoren. Akusatu guztiak absolbitu dituzte, 22 guztira, nahiz eta bi kasu behin-behingoz artxibatu dituzten.


Kalitatezko hezkuntzaren aldeko eserialdia egin dute Iruñeko Hezkuntza Departamentuaren sarreran

Arratsaldeko lehen orduetan, 14:30ak aldera, Nafarroako ikastetxe publikoetako 30en bat langile sartu dira Iruñeko Nafarroako Hezkuntza Departamentuaren egoitzan eta sarreran eserialdia egin dute. Lehen ekintza gisa planteatu dute eta, adierazi dutenez, honen bidez... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
“Kanal bat, hizkuntza bat” logika gainditzeko eskatu diote ETBri

Ikusle euskaldun gehien biltzen dituen katea da ETB2, datuen arabera. Aldatu Gidoia mugimenduak agerraldia egin du Bizkarsororen kontraprogramatzearen harira. Salatu dute askotan ETB1 lehian sartzen dela ETB2rekin, eta "herritar guztiak eta publiko bakarra helburu izango... [+]


Jaja Wachukuk ez zuen lo hartu

New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]


Europako datu zentro handienetakoa Araban: zein dago proiektuaren atzean?

Ribabellosan 300 megawatioko gaitasuna duen eskala handiko datu zentroa eraikitzen ari da Merlin Propertiers enpresa madrildarra. Milaka milioi euro ari da gastatzen Iberiar Penintsula osoan, ustez puntako teknologia “jasangarria” duten baina elektro-intentsiboak... [+]


2024-12-12 | Julene Flamarique
Iruñeko auzo guztietan euskarazko murgiltze eredua duten haur eskolak ipintzeko eskatu diote udalari

Hamabi haur eskola publiko daude Iruñean, eta horretatik bakarrean dago euskarazko eredua. Protesta egin dute dozena bat eragilek, eta euskal hiztunen “egoera berezia” aintzat har dezan galdegin diote udalari.


Etorkizun bizigarriei buruzko literatura lehiaketaren sari banaketa eginen du ostiralean Sukar Horiak

Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.


2024-12-12 | Irutxuloko Hitza
Nola egin aurre arrazakeriari kazetaritzatik?

Irutxuloko Hitzak asteartean parte hartu zuen Hordago - El Saltok antolatutako mahai inguruan, Hibai Arbide, Lucia Mbomio, Xalba Ramirez eta Miriam Najibi kazetariekin.


2024-12-12 | Julene Flamarique
Espainiako enpresarik handienetan, zuzendari exekutiboen soldata batez bestekoa baino 118 aldiz handiagoa da

Ia 24 milioi euroko ordainsaria jaso zuen Jesús María Herrerak, CIE Automotiveko zuzendari exekutiboak, 2023an. 2022an 20 milioi euroko aparteko prima jaso, eta sei bider handitu zuen urteko soldata. Iberdrolak ere lekua hartu du podiumean, eta 2023an, energia... [+]


2024-12-12 | Leire Ibar
Palestinarekin elkartasunez, McDonald’s berriari boikota egitera deituko dute Santutxun

Abenduaren 13an mobilizazioa antolatu dute Santutxun (Bilbo), enpresa amerikarra palestinarren aurkako genozidioaren parte dela salatzeko. Auzoko kideek azpimarratu dute ez dutela nahi auzoan sarraskiari sostengua ematen dion enpresa multinazionalik.


2024-12-12 | Julene Flamarique
Greba abiatu dute Uberreko langileek Bizkaian, gutxieneko soldata baino gehiago kobratzeko

Grebak 27 egun iraungo ditu, urtarrilaren 6 arte. Gutxieneko soldata kobratzeko “365 egunez eta 24 orduz” lan-baldintza “jasanezinetan” lan egiten dutela salatu dute, eta lanaldiaren benetako zenbaketa egin dezan exijitu.


Berotegi-efektuko gas emisioen %8,8 eragiten du turismoak, eta isurketek gorantza segitzen dute

Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.


2024-12-12 | Gedar
Europako hainbat herrialdek eten dituzte siriarren asilo-eskaerak, al-Assaden gobernua erori ondoren

HTSk boterea hartu duenetik, babes-eskaerak gelditu dituzte Mendebaldeko hainbat gobernuk. Alemaniak 47.270 eskaera utzi ditu bertan behera bat-batean, "Siriako etorkizun politikoa zalantzazkoa" dela argudiatuta.


Eguneraketa berriak daude