"BADUGU ABERTZALEEN ARTEKO ITUNA EGITEKO AUKERARIK"

  • Abertzaleen arteko itun baten inguruan ari dira lanean EAJ, EH, EA eta AB, hori diosku behintzat Karmelo Landa HBko Mahai Nazionaleko kideak. EAJri nazio eraikuntzan trantsizio fase bat proposatu diotela, baina jeltzaleek ez diotela behar legez heltzen salatzen du.

2021eko uztailaren 15ean
Elkarrizketa eta proposamen zurrunbiloa bizi dugu azken egunotan. Ba al dago aurrera egiterik proposamen horietatik?
Argi esateko, prozesu soberanistan aurrera egiteko premia dago. Nortzuk egin behar dugu aurrera? Euskal Herriaren defentsa hori aldarrikatzen dugunok, beraz, alderdi abertzaleek eta gizarteko indar euskaltzale, abertzale eta aurrerazaleok. Ba al dago zurrunbilo horretan aurrera egiterik? Bai, eta horretarako aurkeztu dugu gure trantsizio proposamena. Honetan dauden klabeak oso zehatzak dira. Gidari lanetan, motor gisa, Udalbitza dago eta honek gauza zehatzak egin ditzake: azpiegituraz hornitu eta egin dituen diagnostikoak ezagutzera eman, aztertuak izan daitezen. Diagnosi horietatik ondorio nabarmena ateratzen da, marko honek ez duela ematen Euskal Herriak aurrera egin dezan. Horrez gain, asko gara euskaldun kontzientzia daukagunak eta horri erantzun praktiko bat eman behar zaio; zergatik behartu behar gaituzte geure burua espainiar edo frantziar gisa agertzen ez bata ez bestea ez garenean? Udalbiltzak erantzun diezaioke horri. Eta horiez gain, hor daude gizartean sortzen ari diren Euskal Herri mailako gune horiek (kirol federazio nazionala eta abar), Udalbiltzak babestu eta garatu beharko lituzkeenak. Udalbiltzaz gain, sei lurraldeen batzar bat ere behar dugu. Hau, hasteko, egun dauden hautetsiekin osa daiteke eta hortik bideratu behar da Euskal Herri osoa hartuko lukeen marko instituzionala.

Zuen proposamena azaldu duzu. Besteetatik egin al daiteke aurrera?
EAJk, adibidez, ez du proposamen zehatz bat plazaratu. Bere batzarrean ideia orokor batzuk plazaratu zituen baina ez du mahai gainean jarri hori nola bideratu behar den. EAJk oraindik jarraitzen du egungo markoaren menpe eta hori da arazoa. Beraiek esan izan digute oso ideia orokorrak mahaigaineratzen genituela baina oraingoak oso zehatzak dira.

Zuek proposatutako trantsizioan, beraz, bigarren mailan geratuko lirateke Euskal Herri osoan hauteskundeak egitearena eta abar?
Ez da maila kontua, horra heldu beharko dugu baina horra iristeko bideak proposatzen ari gara gure proposamena aberastuz. Hemen bi aukera daude, Espainia eta Frantzia edo Euskal Herria, eta Euskal Herriko bidetik jotzeko batzar eratzaile bat beharko dugu uneren batean, beste edozein naziok bezala.

Azken bi urteetan bizi izandako egoeran, EAJk bake prozesua abiarazi behar zela aipatu du. Ezker abertzaleak, aldiz, eraikuntza nazionalaz hitz egin izan du. Nola gainditu behar dute ikuspegi desberdintasun hori indar abertzaleek?
Guk asko hausnartu dugu kontzeptu sakon horiez. Zer da bake prozesua ala nazio eraikuntza?

Galdera ez da bata edo bestea den...
Bai baina hori ere bada, batez ere EAJren aldetik biak kontrajarri izan direlako, "ez zeundeten bake prozesu batean, bakearen izenean nazio eraikuntza egiten ari zarete" eta horrelakoak esanez. Eta gakoaren alde bat behintzat hor dago. Hemen gatazka bat badago, hori da nazio bati, Euskal Herriari, bere eskubide kolektibo eta indibidualak onartzen ez zaizkiolako, hemen espainiar edo frantziar sentitzen diren nazionalisten eskubideak bakarrik onartzen dira bere osotasunean, eta gainera estatuek daukate eskubide horiek bermatzeko edo inposatzeko eskubidea. Beraz, demokrazia eta bakea egon dadin, oinarrian dagoen beharra zera da, nazio eraikuntza modu demokratikoan garatu ahal izatea. Eta hori demokratikoki egiteko aukera bakarra dago, euskal herritar guztiei eskubide berdinak onartzea. Hortaz, Lizarra-Garaziren bidez bultzatu nahi dugun gatazkaren konponketa eta Udalbiltzaren bidez bultzatu nahi dugun nazio eraikuntza demokratikoa errealitate berdinaren alorrak dira.

Dena den, nazio eraikuntza prozesu luzea da...
Ez halabeharrez, luzeak eta laburrak ezagutu dira; ez du historia tratatuetan esaten luzea izan behar duela...

Hizkuntza bat normalizatu behar da, hiru administraziotan banatuta gaude, herritarren integrazioa... Gauza asko dago egiteko.
Euskal Herriaren nazio eraikuntza prozesua oso luzea izaten ari da. Bere fase aktiboena -XIX. mende erditik gaurdaino- luzea da. Baina denbora eta erritmoek ez dute berez prozesua bideratzen, prozesua ez da lineala. Adibidez, ez dezagun pentsatu euskara denbora pasatzearekin bakarrik berreskuratuko dugula. Baldintzak sortu behar dira eta orain hori da dagokiguna.

Egungo markoa gainditu behar dela nahiko sustraitua dago abertzaleen artean. Kontua da nola.
Egungo markoa gainditzeko borondatearena ez dago horren argi. Une honetan baldintza objetiboak daude indar abertzaleen artean akordio nazional demokratiko bat egiteko, baina ez dago argi borondate subjetiboa horrekin bat datorren. Gure aldetik bai, baina ez dago argi EAJn.

Ezaguna da abertzaleen artean bilerak egiten ari zaretela. Zuk diozunaren arabera, nahiko ezkor ageri zara zuen planteamenduekiko EAJk ageri duen borondateaz.
Gu behin eta berriro saiatzen ari gara EAJ, EA eta ABrekin zerbait zehatza lortzeko. Berriro diot, aipatzen dugun trantsizioa egiteko baldintzak egon badaude. Zer falta da? EAJk bere proposamena taularatzea. Zergatik ez duten egiten? Beraiei galdetu behar.

Orain, EAJko zuzendaritza berrien hautaketaren emaitzekin, hautatutako pertsonen bidez norabide zehatz baten aldeko apustua egiten dela dirudi.
Bada, guk nahiago genuke jende horrek hitz egingo balu eta ez horrenbeste Ibarretxe eta Imaz modukoek. Azken hauek ezin dira prozesuaren ardatzean izan, oinarriak egungo Espainiako markoan finkaturik dituztelako, oso oinarri hutsal eta ahuletan.

"EAJk nazio eraikuntzan aurrera nola egiten den zehaztu ezean hemen ez dago aurrera egiterik". "Biolentzia tartean dagoen artean ez dago aurrera egiterik". Bi ikusmolde horiek bide daude mahai gainean eta herritarren sentsazioa, abertzaleena bereziki, horrek kale itsura garamatzala da.
Guk ez dugu pertzepzio hori. Modu egokienean aurrera egiteko modua da abertzaleen artean ituna egin eta definitzea Euskal Herria norantz eraman nahi dugun, oraingo zatiketa gainditu eta Euskal Herri subiranoa egiteko. Biolentziarena aitzakia da. Zergatik? Prozesu guztietan biolentziaren gainditzea prozesua beraren gainditzearen ondorioz ematen delako eta ez aurrebaldintza bezala jarriz. EAJk hori badaki, eta aurreko esperientzia ere hor dauka. Gehiago ere badaki EAJk, nazio eraikuntzaren bide honetan konpromiso batzuk hartuz gero, horrek berez ekarriko lukeela EAJk aipatzen duen ETAren borroka armatuaren berehalako geldiaraztea.
Vox populi da EAJk iazko udal hauteskundeetan ez zituela lortu berak nahi zituen helburuak eta horregatik prozesua izugarri galgatu zutela. EHk garai hartan hiru proposamen egin zizkion EAJri: lehenik, Udalbitzako batzarra uztailean bertan egitea proposatu genien eta beraiek ezezkoa eman ziguten; bigarrenik, trantsizio hau guztia elkarrekin diseinatzeko konpromiso politiko bat egitea, eta ezetz; eta hirugarrenik, jadanik Gasteizko Gobernurako egindako hitzarmena udal eta diputazioetara eramatea, eta horri ere ezetz esan zioten.

Biolentziarena aitzakia dela diozu, baina 30 urteko historian alderdi abertzaleak ez dira elkarlanean aritu izan.
Balorazio hori ziklo historiko bat amaitzen denean egingo dugu. Azken bi urteetan elkarlana eman da, arazoa da su-eten garaian eta EAJk zituen barne arazoengatik prozesua geldiarazi zela. 77an ere izan zen une bat abertzale guztiak ados jarri eta Euskal Herriarentzako partizioa gainditzen zuen marko demokratiko bat adostu zena, baina EAJk berak apurtu zuen aukera hori. Elkarlanak baldintzarik gabekoa izan behar du. Erreferentzia diren beste prozesu batzuei begiratzen badiegu, adibidez Irlandakoari, argi ikusten da elkarlana biolentzia momenturik gordinenean sortu zela. Gerry Adams edo John Hume berari galdetzea besterik ez dago.

"PSEk, UAk, Benegasek... horiek EAJ Ajuria Eneko garaiko marko batera eraman nahi dute beren proposamenekin, eta guk aldiz, abertzaleen arteko trantsizio bide batean abiatzea nahi dugu; biak, ordea, bateraezinak dira". Hori al da gaur egun HBk buruan duena?
Zalantzarik gabe hala da, baina ñabardura garrantzitsu batzuk gehitu behar zaizkio. Bat, EAJko zuzendaritzaren sektore kualitatibo garrantzitsu batek ez du marko espainiarra gainditzeko konpromisorik hartzen. Bi, ez zaie horrenbeste begiratu behar PP, PSOE, eta UAri; hasi genuen prozesua garatzeari begiratu behar zaio. Bada aukera zehatz bat abertzaleen arteko itun bat egin eta euskal prozesua abiarazteko, idatzia eta zehaztua. Horri heldu behar diogu.

Eta une honetan abertzaleen arteko bilera horietan itun hori ari zarete lantzen.
Jakina. Eta oztopoak ere aipatu ditut, EAJk markoa gainditzeko konpromiso bat erakutsi behar du. Guk, trantsizioaren bidez, hori egitea erraztu nahi diogu EAJri. Areago, gure ildoan eta jokabide politikoetan baztergarri diren instituzioetan ere babesa eskaintzen diogu EAJri eta dagoeneko azaldu diogu prest gaudela Jaurlaritza sostengatzeko aipatu bidean abiatuz gero. Baina gu ez gara geldi egongo, EAJk eta EAk jarrera noiz aldatuko zain, eta prozesuarentzat ardatz diren gaiak -presoenean, esaterako- sendo bultzatuko ditugu.

Zer ekarriko du Batasunak?
Azken zortzi urteetan ezker abertzaleak eraginkortasun handiagoa lortu du eta gatazka deitu izan den hau bere maila politiko estrategikoan jarri du. Mayor Orejak argi esan du hemen dagoen desafiorik handiena politikoa dela; eta hori goreneko mailara eramatea lortu dugu. Beraz, Batasunaren bidez, nazio eraikuntza prozesuan euskal ezkerra bildu nahi dugu. Prozesua baldintzaturik dagoela? Jakina, Euskal Herrian ez gara libre bizi eta baldintza asko ditugu baina prozesua serioa da eta euskal gizartea hortaz jabearazi nahi dugu.

Oldartzen, EHren sorrera, gero Eraikitzen, gero Batasuna. Batek baino gehiagok pentsa dezake "bat gehiago".
Ezin dira denak nahastu. EH oso abagune zehatzean sortzen da, Madrilek HB legez kanpo jarri behar zuenean. Hau aspalditik pen tsatua zegoen, baina nazio eraikuntzan hain garrantzitsu den une honetan gure nazioko ezkerra prozesu horren motore izateko ari gara prozesu hau egiten.

Aspaldikoa da HBn barne iritzi korronteen eztabaidarena. Oraingoan badirudi hori gauzatu egingo dela.
Honen asmoa ez da bakarrik lehen ezker abertzalean egon direnak berriz biltzea edo horrelakorik. Askoz sakonagoa da, eta euskal gizarte osora zuzendutako eskaintza da. Euskaldun ezkerrekoa denak hor antolatzeko topaleku bat izango du; hori guztia egituratu nahi dugu. Batasuna abian jartzen den momentutik hor eskaintza bat dago, bai indibidualki zein kolektiboki. Ezker anitza bildu nahi dugu, elkarrekiko errespetuan biziko dena eta helburu argi batekin, euskal nazioa ezkerretik eraikitzearena

IRAKASKUNTZAN BERRIZ
HBko Mahai Nazionalean arlo instituzionaleko arduraduna da. Txema Montero ordezkatu zuen eurodiputatua izan zen. Espetxetik atera ondoren EHUra itzuli da, eta literatura alorreko klaseak ematen ditu Gizarte eta Informazio Zientzien Fakultatean. Gabriel Arestiri buruz egin zuen tesia eta haren heriotzaren 25. urteurrenean hor ari da idazleari buruzko hitzaldiak eta euskal politikaren une gori hau uztartuz.


Azkenak
2025-01-20 | dantzan.eus
Martxora arte kalez kale eta etxez etxe ibiliko dira kaskarotak Lapurdin

Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]


2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


Eguneraketa berriak daude