"BELDURRA DIODALAKO IDAZTEN DUT HERIOTZAZ"

  • AEK-ko irakasle trintxerpearraren lehen liburua da "Begiak itxi eta kitto", lehenago hainbat ipuin lehiketatan saritua izan bada ere. Liburuak biltzen dituen zazpi ipuinez jardun dugu berarekin eta hauek darien umore beltzaz, giro urbanoaz eta tabakoaz.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Hainbat ardatz topatuko du irakurleak ipuin bilduma honetan. Horietako bat umore beltza da. Zer dela eta eman diezu ipuinei kutsu hori?
Ipuin bat idaztean tonu jakin bat ematea bilatzen dut eta liburuari kohesio bat ematearren umore beltz tonu hori zutenak aukeratu genituen. Argitaletxeari beste ipuin bat ere proposatu nion libururako. Baina oso tonu lirikoa zuen, ederra izatea bilatu nuen eta ez zuen ondo ematen beste ipuinen ondoan.

Beste kohesio elementu bat etengabe azaltzen diren zigarroena da. Erretzaile amorratua omen zara, gainera.
Ipuina girotzeko balio du tabakoak, bilatzen dudan tonu hortan laguntzen du. Nahi dudana kontatzeko bide ematen dit. Gainera, ordenagailu aurrean idazten dudanean beti ari naiz erretzen. Pentsatzen laguntzen dit.

Giroa aipatu dugula, giro urbanoa da liburuaren ardatzetako beste bat.
Eta ez liburuko ipuinetan bakarrik. Uste dut nik idatzitako ipuin guztien artean bakarra dela giro urbanoan kokatu ez dudana. Ni trintxerpearra naiz eta hau gune hiritar eta itsusia da. Hemen bizi naiz eta hori da islatu nahi izan dudana.

Estilo erraz eta zuzena dute ipuinek. Hori da zeuk bilatzen duzuna?
Esana didate nire ipuinak "entzuteko" errazak direla nolabait, ahozkotasunetik gertu daudela. Ez da aukera bat. Niri horrela ateratzen zait. Egia da beste batzuetan saiatu naizela nahita estilo landuagoa erabiltzen, lirikotasuna bilatzen. Baina normalean ez dut propio bilatzen.

Estilo zuzena, baina istorio korapilatuak, nahasiak ageri dira liburuan. Konkretuki bi ipuinetan: "Tabakoa txarra da osasunerako" eta "Ke arteko amodioak".
Jolasak dira. Istorioak bata bestearen atzetik lotzeak bere zailtasuna du, hala ere, ipuinak nonbait bukatu behar duelako. "Tabakoa txarra da osasunerako" ipuinaren kasuan, adibidez, istorioak kontatzen eman nitzakeen urteak eta urteak. Interrelazioak landu nahi nituen, zer eragin izan dezakeen gertakizun batek ondoan dagoen pertsona batengan. Azkenean, hasierara bueltatzea izan zen aukeratutako bukaera. Orain buruan badut ipuin bat eta horren inguruan izango da, gauzak elkarri lotzearen, zirkulua osatzearen inguruan.

Ezustekoak ere ageri dira; "Jonathan"en eta "Eta begiak itxi zituen" azken ipuin erotikoan, hain zuzen.
Azkeneko ezustekoa bilatu izan dut idazten hasi nintzenetik. Agian, orain ez hainbeste; konturatu naiz ez dela beharrezkoa ezusteko amaiera ematea. Oso ikusgarria da hori egitea, baina orain ez dut hain garbi ikusten.

Beste bi ipuin, "Ezkontza" eta "Zer egin zezakeen?", irakurrita ez dirudi ezkontzak gustuko dituzunik...
Ipuinaren jatorria flash bat izan zen. Ezkontza batera joan (ez dut esango noren ezkontzara, lagunak haserretu ez daitezen) eta zera bururatu zitzaidan: "A zer dirutza dagoen hemen soilik jantzietan. Hemen lapurreta eginez gero...".
Beste ipuinean ezkontza despedida azaltzen da. Ezkondu nintzenean, behin baino gehiagotan esan nien nire lagunei ez nuela despedidarik nahi. Baina, hala ere, horretan asko pentsatzen duzu: "zer egingo ote didate kabroi hauek?". Kontatu nahi izan dudana da leku guztietan despediden inguruan hitz egiten dena eta inoiz gertatzen ez dena.

Ipuin horretarako -eta "Eta kitto" lehen ipuinerako ere- pertsonaia ridikuloak aukeratu dituzu.
Despedidaren ipuinerako horrelako zeozer behar nuen. Egoera absurdoa da eta pertsonaia absurdo bat behar nuen. Lehen ipuin horretan ere emaztea akatu nahi duen pertsonaiak leloa izan behar zuen. Pertsonaiak ez du lortuko bere emaztea hiltzerik, baina tartean beste batzuk hilko ditu. Eta hiltzeko moduak ere ridikuloa behar zuen: bati lanpara bat eroriko zaio gainera... Niretzat hori da umore beltza. Heriotza bezalako gauza triste baten aurrean irribarre bat lortzea. Beharbada izango da nik heriotzari sekulako beldurra diodalako. Horregatik idazten dut hainbeste heriotzaz.

"Eta kitto" ipuinaren hasieran bosgarren manamendua ipini duzu. Hamar aginduekin ipuin bilduma egiteko asmoa omen zenuen. Zertan da proiektu hori?
Dagoeneko bi ditut idatziak. Igartza bekarako aurkeztutako proiektua zen. Eta ez zidaten eman. Julen Gabiriari eman zioten "Connemara gure bihotzetan" nobelaren proiektuagatik. Eta, neurri batean, poztu egiten naiz, berak idatzitako nobela oso polita delako. Nire proiektua hamar aginduekin hamar ipuin egitea zen. Edo hamaika, epilogo bat egiteko asmoa bainuen. Proiektuan pertsonaia guztiek gaizki buka zezaten zen asmoa, amaiera beltza izatea. Lotura bat eman nahi nion lanari eta amaiera beltz hori zen lotura. Orain ez dut zertan proiektua gauzaturik. Epe jakin batean eta baldintza batzuen pean behintzat ez. Aldatzeko aukera dut eta bestelako istorioak sortuko ditut. Hamar aginduen inguruan, beti ere.

Duela laupabost urte jaso omen zituen zure ipuinak Xabier Mendiguren Elizegik. Zein izan da prozesua ordutik liburua argitaratu arte?
Ni 95ean hasi nintzen idazten. Nire lehen ipuinak kasualitatez iritsi ziren bere eskuetara, nik ezer jakin gabe. Egun batean emazteak euskaltegira deitu zidan Xabier Mendigurenek nirekin hitz egin nahi zuela esanez. Ipuin bat oso ona zela esan zidan. Beste bi erdipurdikoak ere baziren eta gainontzekoek ez omen zuten balio. "Eta begiak itxi zituen" ipuina izan zen gustatu zitzaiona, nik idatzitako lehena eta orduko horietatik liburu honetara iritsi den bakarra. "Zuk jarraitu horretan" esan zidan Mendigurenek, "ez duzu gaizki egiten, baina askoz gehiago landu behar dituzu pertsonaiak, istorioak...". Ipuinak berriro irakurri eta gero konturatzen zara arrazoi duela eta ez direla onak. Orain gehiago kontrolatzen dut idazten dudana. Baina, hori nire hasiera izan zen, nahi nuena idazten nuen eta ez naiz lotsatu edo damutzen. Gehiago idatzi eta gehiago irakurri behar nuela esan zidan. Eta irakurtzearena oso garrantzitsua da. Zenbat eta gehiago irakurri orduan eta gehiago idazten duzu. Idazteko gasolina da irakurtzea. Liburu on bat irakurtzen dudan bakoitzean ideia bat ateratzen dut


Azkenak
Adin txikikoak dira Osakidetzako genero identitateko unitatetik pasa diren erdiak

1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.


BBK Livek bisitarien oinarrizko hainbat eskubide urratzen ditu eta salaketa ipini diote

OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]


Arrazakeria salaketen erdiak Polizia jotzen du “agente diskriminatzailetzat” Bizkaian

Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]


Meaka-Irimo bizirik!

Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]


2024-07-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektua hasia da konponketa lanak, landaketak eta formazio saioak egiten

Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]


Emakume alkateentzako jantzi erronkariarra diseinatu dute, Hiru Behien Zergan parte hartzeko

Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.


2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


Kataluniara itzuli dira Tsunami auziko erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Eguneraketa berriak daude