Hartutako inmuno eskasiaren sindromea 20 urte betetzera doa laster. Mendebaldean, 1981ean Kaliforniako San Frantziskoko homosexualen artean lehenengo kasuak agertu zirenetik denbora luzea igaro da eta tratamenduan asko aurreratu bada ere, izurritearen zabalpenak mugaezina dirudi. Gaixo gehienak jada ez dira hiltzen, baina beraien bizitza kalitateak badu zertan hobetu.
Herri garatuetan (eta, honenbestez, Euskal Herrian) hiesak sortutako heriotzak %80 jaistea lortu da, zenbait botika egokiren laguntzaz. Arazoa zera da, botikok ez daudela edonoren esku, oso garestiak baitira. Europan normalean tratamendua estatu bakoitzeko osasun ministerioak ordaintzen badu, Estatu Batuetan gaixoak berak aurre egin behar dio fakturari (urtean 2-3 milioi pezeta edo 80.000-120.000 libera) eta, noski, Hirugarren Mundua deitutako gaixoentzat horrelakorik ordaintzea zientzia-fikzioa da.
Hau dela-eta, Gobernuz Kanpoko Erakundeetatik luzatzen den salaketak lagunduta (enpresa farmazeutikoak Hirugarren Mundua deitutakoan saldu ezingo luketen txertoa garatzean baino, Lehen Mundua deitutako gaixoak bizirik mantentzean interesatuago daudela, alegia), zenbait herrialdek, Thailandiak kasu, azkeneraino iristea erabaki du eta enpresen patente ordainezinei aurre egin baino botikak "pirateatzea" erabaki du. Horrenbestez, hiesa tratatzeko botikarik ezagunena, AZT delakoa, Europan balio duena baino askoz merkeago ekoiztea lortu dute eta bertako osasun-larrialdiari aurre egiteaz gain, Afrikako zenbait estatuk bertatik inportatzeko mehatxua egin diete farmako-enpresei. Baina era berean, thailandiarrek bakuna-gai batzuekin frogak egiteko asmoa dute, bertako egoeraren desesperazioarekin jokatuz. Orduan arazo etikoak agertzen hasten dira, frogak animaliekin baino pertsonekin egingo baitira. Hirugarren Mundua deitutako pertsonekin egingo dira frogak, hainbat gaixo hil eta gaixo ez zirenak gaixotuz. Gero, Europan eta Estatu Batuetan aurrerakuntza horietaz baliatuko dira.

Medikamentuok ordaintzeko gai diren herrialdeetan, berriz, ministerioek, Espainiakoak kasu, hies kasuak beherantz doazelako grafikoak erakusten dituzte. Baina gaixotasunaren inguruan dabiltzan GKEn iritzia bestelakoa da. Diotenez, Europan Espainia kasu gehien dituen eta gaixotasuna azkarren hazten ari den estatua da. Erakunde horietako batzuek, datu hau, orain arteko prebentzio-kanpainen porrotarekin lotzen dute, besteak beste Apezpikuen Batzarrak eta Opus Dei bezalako talde kontserbadoreek hauen aurka aurrera eraman duten boikotarengatik. Rouco Varela monsignoreak esan zuen moduan, "hiesa gelditzeko era bakarra kastitatea da eta preserbatiboek, mugatu ezik, lagundu egiten diote".
Jarrera moralista honen aurrean, kanpainek betiko datu eta kontuan hartu beharreko puntuei heltzen diete: Giza Inmuno-eskasiaren Birusa odol, hazi eta bagina-jarioetan kontzentratzen da; kutsatzeko nahikoa da azalean zirrikitu minimo bat edukitzea eta odolarekin kontaktuan izan daitekeen edozein instrumentu erabiltzea (xiringak, bizar-aitzurrak...) edota edonorekin eta preserbatiboa erabili gabe arriskudun sexu- harremanak izatea (sartzea dakartenak eta gutxiago ahozkoak), nahiz eta behin bakarrik izan. Azkenik, musu, laztan, besarkada, masturbazio eta, batez ere, irudimenak ez dute arriskurik eragiten.
Kanpainek balio ala ez, errealitateak jendeak kutsatzen jarraitzen duela erakusten digu eta honek lehengo heriotz-zigor automatikoa esan nahi ez badu ere, gaixoaren bizitza-kalitatean eragin oso handia du. Tratamenduak izan badira, hiru botiken terapia konbinatuetan oinarrituak (nukleosidoen bi konposatu eta proteasaren inhibitzaile bat), hau da, kalean "koktela" deitzen den farmako-nahasketan. Baina tratamenduok arazoak dituzte; pilula asko hartu behar dira oso dosi zehatzetan, gorputzean eragin nabarmena dute (zirineria, botalarria, zorabioak), eta toxikotasun maila dela-eta gaixo guztiek ezin dituzte jasan.
Medikuek eta osasun arduradunek tratamendu hauen eraginkortasuna defendatzen dute, dosiak beti, beharrezko orduetan eta markatutako kopuruetan hartuz, gero odolean dagoen birusaren kopuruak minimoak bihurtzen direla zientifikoki frogatuta dagoelako. Hala ere, seropositibo asko ez dira fidatzen eta beste batzuen esperientziak ikusirik (botikek gorputzetan sekulako sarraskiak egin ditzakete) farmakorik ez hartzeko erabakia hartu dute. Hartzen dituztenek ere ez dute egoera hau nahikotzat jotzen eta beren bizitza-kalitatea hobetu asmoz, gero eta gehiago eskatzen jarraitzen dute: "Bost piluletaraino jaitsi naiz. Orain bi nahi ditut, edo bakarra... eta toxikoa ez izatea", azken bi urteak birusarekin bizi den Isabelek dioen moduan. Horren harian Alejandrok zera dio: "Helburu bakarra medikuarengana joatea bada, esango didazu zer bizitza mota den hori".
Hirugarren jarrera bat ere badago, azkenaldian gero eta seropositibo gehiagok hartzen dutena, hots, arriskatu eta ohiko botikak utzi ostean entsegu klinikoetan parte hartzea, oraindik merkatuan agertu ez diren botika berriak beren gorputzetan frogatu asmoz. Espainian 13 eritetxe publikotan ari dira entseguotan. Gaixoen lautik batek, gutxi gorabehera, eragin sekundarioen ondorioz frogak utzi behar izaten ditu, baina gehienek bizitza maila hobetzea lortu omen dute. Gaixotasunaren aurkako lasterketa luzea, oso luzea, izango dela argi dute alde guztiek, baina datu eta irudi tristeen itsasoaren erdian, mundu guztiak, eta batez ere gaixoek, itxaropen apur bat eskainiko dien edozein lur zatiri heltzen diote.

Afrika beste mundu bat da. Herri garatuetan hiesaz hitz egitea izurrite kroniko batetaz aritzea den bitartean, Saharapeko afrikar lurraldeetan hiesa eta heriotza sinonimoak dira. Gerra, gosea, ustelkeria eta bestelako arazoekin nahikoa ez balute bezala, gaixotasun moderno honen "laguntzaz" egungo egoera eta etorkizuna ezin larriagoak bihurtu dira. Urtarrilean Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluak ezohiko bilera burutu zuen, gai monografikoa jorratzeko: hiesa Afrikan. Ordura arte gai politiko edota militarrak jorratu ohi zituen, munduan bakea eta segurtasuna mantentzea duelako helburua. Baina argi dago kontinente oso baten oreka kaskarra zeharo lehertzeko gai izan daitekeen izurritea aztertu beharreko lehentasunetako bat dela, batez ere hiesa ez delako "kontinente beltza" astintzearekin bakarrik konformatuko.
Datuak adierazgarriak dira: bertako bizi-itxaropena azken hamarkadaren hasieran 59 urtekoa bazen (eta jada jaisten ari zen), 2010. urterako 45ekoa izango dela uste du Nazio Batuen Erakundeak; munduko 15 milioi hildakoetatik %90 afrikarrak dira, baita munduko umezurtzen %95 ere; 1999an, Afrikan 4 milioi kutsatu berri izan ziren, erdia baino gehiago emakumeak eta ondorioz, iaz milioi eta erdi ume baino gehiago gaixo jaio ziren. Eta horrela nahi beste datu eta kopuru latz gehiago
Hala ere, arazo hau Segurtasun Kontseiluaren aurreneko lehentasuna bihurtzearen erabakia datuetan baino, Kontseiluaren beraren kide batzuen lurraldeetan izandako esperientzia zuzenean oinarritu da. Erabaki gogorrak hartu behar dira: GIB-dun amek umeei ditia (eta birusa) eman ala ez elikatu (eta beren gorputzek behar dituzten defentsak ez eman). Hirietan etengabe hilerri berriak eraiki behar dira, daudenetan eguneko 24 orduetan lanean ari baitira. Kaleetan hilotzak daude utzita, abandonatutako umeak prostituzio edota armaden sareetan erortzen dira...
Kontinente osoaren etorkizuna jokoan dago, Kofi Annan NBEren idazkari orokorrak berak adierazi zuen moduan: "Izurritea oztoporik gabe zabaltzen ari da eta ez du mugarik errespetatzen". Richard Hoolbroke, Estatu Batuetako NBEko enbaxadoreak ere argi utzi du: "Hiesaren eraginez Afrikako suntsipena ez da kontinente honetara mugatuko". Denek dute gogoan afrikarren Europarako etengabeko emigrazioa