EZTEN ZORROTZEKOA ETA BAITA ESKER ONEKOA ERE

  • Ez du inork erlearen ziztada probatu nahi, baina hegalari txikitxoa eskerronekoa ez denik ezin esan; eztia, argizaria eta pozoia bera ere beren eskutik datoz. Animalia honen berri duzu orriotan eta baita hilaren 29an Usurbilgo II Erle Egunean ere.
Erlea, Apis generoko intsektu himenopteroa dugu. Gorputz kolore aposematikoak bere eztenaz ohartarazten gaitu, hau da, kolore beltz eta horiak arriskutsua dela adierazten die ingurukoei. Soilik emeak du eztena, abdomenean gordeta. Sei hanka eta lau hegorekin airean zein lurrean mugitzen da. Ahoko tronpa luzeaz baliaturik, lorez-lore nektarra jasotzen ibiltzen dira. Mingaina garatuagoa dago erle langileetan erregina edo arretan baino. Erleak taldeka bizi dira, koloniatan antolatuta, familia honela osatzen delarik: erregina, erlamandoak edo arrak eta erle langileak edo eme antzuak. Hiruretan handiena erregina dugu eta erlauntzako eme emankor bakarra da. Bere lana beraz, etengabe arrautzak jartzean datza eta erlauntzaren itxura bere osasunaren adierazgarri da. Erlamando edo arraren zeregin nagusia erregina estaltzea da. Jan eta lo besteen kontura egiten du. Eztenik ere ez du defentsarako, baina kumaldian beharrezkoa da, aitatxo arduratsu modura umesabia zaindu eta berotzen baitu. Eme antzu edo langileek gau eta egun dihardute lanean familia mantentzeko. Landare landare lehengaiak bildu etxea atondu eta kumeak elikatzen ditu. Beharrezkoak ez diren arrak kanporatzeaz ere hauek arduratzen dira. Familia hau bitxia da gero, oso bizi-iraupen desberdinetako partaideak ditu, erregina 4-5 urtez bizi badaiteke ere, arrek ez dute urte erdia irauten, langileak aldiz 40 egunetatik 6 hilabetera bizi daitezke.


ENBORREZKO ERLAUNTZAK.

Duela 150 milioi urte agertu zen erlea lehen aldiz munduan. Garai hartan lurrera eroritako enborretan egiten zituen bere erlauntzak. Gerora, sortu zen gizakia, ehiztari-biltzaile moduan bizi zen eta erle basatien eztia jasotzen zuen. Aztarna hauek duela 12.000 urtekoak dira, Paleolitiko amaierakoak. Zailagoa da erlezaintzaren hasiera datatzea. Egiptoarrek duela 2.400 urte erabiltzen zuten. Erlearen etxekotzea aspaldiko gauza dela ikus genezake. Antzinako erlauntzak enborrekin eraikiak zeuden. Noski, lehengo erlauntza hauek manipulatzeko erabiltzen ziren teknikak ere oso sinpleak ziren. Erlauntza modernoak XIX.mendeko amaieran sortu ziren, honekin batera manipulazio teknikak ere berrituz. Teknika berri hauekin, erlezaintzaren intentsifikazioa areagotu zen eta dibertsifikazio genetikoari min handia egin zion. Batez ere, erleen inportazioak egin zion kalte bertako erle beltzari, kolonia hibrido ugari agertuz. Erlezaintzan gertatu den azken krisialdia, barroak eragindakoa izan da. Gaitz hau akaro batek erleei hegoak jatean sortzen da. Alde batetik erle basatiak akabatu ditu eta bestalde, erlezainek erleak arreta handiagoz zaintzera bultzatu ditu.
Erlezaintza, beste abeltzaintza motekin alderatuz ez da hain bortitza. Erlezainak lana ondo eginez gero, bien onura lortuko da. Erleari neguan ez zaio jakirik faltako eta ezta gozokirik ere erlezainari. Beraz, erlezaintza erleak haztean eta zaintzean datzan jakintza dugu. Jakintza honetaz baliatuz, erlezainak eztia, argizaria, polena, propolia eta pozoia eskura ditzake. Ez dugu ahaztu behar garai batean erle basatiek burutzen zuten polinizazioa gaur egun erlezaintzaren bidez lortzen dela.
Erleek nektarra jaso eta hezetasuna kentzen diote eztia sortuz. Negurako elikagaia gordetzeko modu paregabea da. Eztia, azukrea, bitamina, gatz mineral eta entzimez osatutako elikagai konplexua dugu, betidanik jakiak gozatzeko erabili dena. Eztia osasungarri ezik sendagarri ere bada. Azaleko gaixotasunak sendatzeaz gain, zirkulazioa hobetu eta eztarria gozatzeko erabiltzen da. Ezti mota ugari dugu eta hauek erleak nektarra bildu duen lore nagusiaren arabera sailkatzen dira. Adibidez, katarroa edo eztarriko mina duzunean, ez dago eukalitu edo izpilikuaren eztia bezalakorik. Txilar eztia aldiz, anemia dutenei gomendatzen zaie. Gibelerako eta urdailerako, berriz, erromero eztia ona da. Erlauntzaren egiturak eraikitzeko argizaria, guruin batzuen bidez sortzen dute. Abaraskak eginda daudela, erreginak arrautzak bertan jarriko ditu edo langileek eztia gordeko dute ondoren operkulatuaz (argizariarekin abaraska ixtea). Gizakiok hainbat produktutan erabiltzen dugu argizaria, esaterako altzarigintzako argizarian, oinetakoentzako kreman, kandeletan eta ukenduetan. Polena, lorautsa ere deitua, lorearen zati arra da. Erleek biltzen dutenez, beronen produktutzat hartzen da. Zertarako ez da erabiltzen polena? Desnutrizio kasuetan, hazkuntzan, ikusmenerako, ilea ez galtzeko, prostata arazoetarako, haurdunaldirako, edertzeko, azala findu eta leuntzeko polenak badu zeresanik. Erregina-jelea erleek ekoizten dute erregina berria elikatzeko. Polenaren antzeko ezaugarriak ditu. Propolia, zuhaitz eta zuhaixken erretxinez osatutako substantzia dugu. Erleek erlauntza erabat ixteko erabiltzen dute, haize korronteak saihesteko eta gaixotasunei aurre egiteko. Betidanik erabilia izan da zauriak sendatzeko.
Pozoiak edo apitoxinak nerbio sisteman eragiten du. Erreuma eta artrosiaren kasuan erabiltzen dira. Erleak behin eta berriro ziztatzen duenak nolabaiteko inmunitatea lortzen omen du pozoiaren eta hainbat gaixotasunen aurrean. Baina guztientzat ez da onuragarri erlearen eztena, bestela galdetu alergikoari

5 MILIOI LORETARA BISITA EGUNERO ETA 30 KILOMETRO ORDUKO ABIADURAN
Beti esan izan da erlearen mundua oso konplexua dela. Bizitzeko, ernaltzeko, lan egiteko, beraien arteko harremanak zehazteko modu bitxiak dituzte. Segidako lerroetan animalitxoaren konplexutasunaz jabetzeko hainbat datu bildu dugu, hala nola, loreetara egiten dituen bidaiak, hegaldietako abiadura, erlauntzetako biztanleria, erreginaren lanak eta gu argizariaz eta eztiaz balia gaitezen erleek zenbat lan egin behar duten.
- Egunean zehar, erle batek 5 milioi lore bisita ditzake.
- Hegaldiko abiadura 30 kilometro ordukoa da.
- Udan erlauntzak 80.000 erletik gora izan ditzake, hala ere, negu aldean kopurua 20.000ra gutxitzen da.
- Erle batek kilo bat ezti ekoizteko, 40.000 kilometro egin behar ditu. Munduari bira osoa ematea, alegia.
- Erregina bere bizitzan behin bakarrik estaliko dute. 5-8 arrek estali ondoren, arrak hil egingo dira.
- Erreginak eguneko 2.000-3.000 arrautza jar ditzake, osasuntsu dagoenean. Bizitzan zehar 1.500.000 arrautza jarri ahal izango ditu, gutxi gorabehera.
- Kilo bat argizari ekoizteko, erleak 10 kilogramo ezti jan behar du.
- Erlezain batek urtean 20 kilo ezti saldu nahi badu, erleek 660 kilo nektar bildu beharko dute.
- Nektarra ezti bilakatzeko prozesuan pisuaren %60 galtzen da.
- Erlauntzan sartu eta propoliaz estalirik gelditzen diren animaliak, sagu eta tximeletak adibidez, baltsamatuta gelditzen dira. Propoliak erlauntzako azken zirrikitua ere ixten du eta bere eragin antimikrobianoa dela-eta deskonposaketa eragozten du.
- Urrutira, bi begi bakarrik ikusten bazaizkio ere, gehiago hurbildu eta mikroskopioz begiratuz gero, begi bakoitza 10.000 ozeloz osatua dagoela ikusiko dugu.
- Erlauntza bereko erle guztiek usain bera dute, beste erlauntzetatik bereiztuz

II. ERLE EGUNA
Gipuzkoako Erlezainen Elkarteak II. Erle Eguna burutuko du Usurbilen apirilaren 29an. Elkartearen asmoa gizarteak erlearekin eta erlezaintzarekin daukan zorra ezagutaraztea da. Usurbilen, hainbat ekitaldi egingo da beti ere erle eta erlezaintzaren inguruan. Erleak sortzen dituen produktuak azoka baten bidez agertuko dira. Ezti sariketa bat ere izango da bertan Gipuzkoako ezti preziatuenak bertaratuz. Erleak hain mundu aberatsa edukirik badago zer ikusi eta ikasia. Ez da harritzekoa edonorengan jakinmina sortaraztea. Ikasteko aukera Usurbilen izango da


Azkenak
Osakidetzan euskaldunak identifikatuta: arta euskaraz bermatzeko bidean pauso bat?

Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]


“Udalak onartu duen HAPOaren ondorioz, Kabia egoera ezegonkorrean dago”

Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]


Anestesia, Delirium Tremens, Zea Mays, Talco, Zetak eta Naxker Hatortxu Rockeko iragarpen berrien artean

24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.


Izaki Gardenak
Kantuak euria atertu zuenekoa

Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.

-----------------------------------------------

Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]


Trumpek gelditzeko eskatu dio Putini, eta Errusiak dio bake akordiorako ia prest dagoela

Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak adierazi du bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi... [+]


Eguneko zentro publiko baten beharra aldarrikatu dute Uribe Kostako herritarrek

Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.


2025-04-25 | Enbata
Herriek (ere) asko egin dezakete euskararen alde

2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]


2025-04-25 | Aiaraldea
Baso Erresilentea proiektua martxan, mendietako jasangarritasunaren mesedetan

Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.


Frantziako lehen ministroaren alabak ere salatu du “bortizki jipoitu” zutela Betharramgo ikastetxean

Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]


Analisia
Denok gaude katean

Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]


Espainiako Gobernuak atzera egin du Israelgo balen erosketan

Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.


‘Elgarrekin’ lelopean ospatuko dute aurtengo Herri Urrats maiatzaren 11n

Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.


Aurrekontu militarren handitzea salatzeko bizikleta martxa egingo dute Bilbon

Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]


Artzain Egun jendetsua, Ordizian

Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.


MADDI OIHENART
“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]


Eguneraketa berriak daude