EEBB-EN ETA SOBIETARREN ARTEKO GERRA HOTZEAN SORTU ZEN INTERNET


2007ko otsailaren 21ean
Internet gerra hotzaren fruitu da. Gerra ondorengo urteetan, indarkeriarik gabeko borroka politikoaren beharrek pixkanaka hobetuz zihoan ordenagailu sare baten eratzea eragin zuten. Hedapena eta funtzioak zabaltzen joan ziren harik eta muga fisikorik ez zuen mundu mailako komunikabidea bilakatu zen arte, hots, Internet jaio zen. Komunikabide hau mende amaierako negozioa bihurtu da eta berau da egungo eta etorkizuneko negozio handienen tresna. Interneten jatorria pausoz pauso azaltzeko Jose Antonio Millanengana jo dugu; bera editore digitala da, teknologia berrietan aditu eta "El Pais" egunkari madrildarrak iaz kaleratutako "Protagonistas del siglo XX" bilduman honen inguruko lan batekin kolaboratu zuena.
EEBBak eta bloke sobietarra energia atomikoak kezkatzen zituen, gerra hotzaren aroa zen. Bi blokeentzat espazioaren okupatzeak interes estrategikoa zuen. Gerra orotan informazioa hil ala bizikoa da, eta horixe zen hain justu, gatazka bati aurre egiteko komunikazio sistema baten beharra, Internet sorrarazi zuena.
Ordenagailuek osatutako sare bat eratzea zen irtenbidea, nodo (edo elkargune) guztiek garrantzia bera izango zuten sare bat eratzea, alegia. Horrela, nodo hauetako bat desagertzeak ez luke trafiko orokorrean eraginik izango: sareko nodo bakoitzak erabakiko zuen bertara iritsitako datuek zein ibilbide egingo zuten. Azkenik, datuak "paketetan" banatuko ziren, hauek ibilbide desberdinak egiten ahal zituzten, baina azkenean jomuga berean elkartuko ziren.
60ko hamarkada hasieran, EEBBetako hainbat instituziotan zerabilkiten ideia zen hau. Massachussets Institute of Technologyko (MIT) Leonard Kleinrock-ek 1961ean kaleratu zuen "paketeen trukatze"aren (datuak banatu eta ibilbide desberdinak egitea ahalbidetzen zuen teknologia) inguruko lehen azterketa. Pentagonoak finantzatu zuen lehen froga praktikoa. 1969an, gizakia ilargira heldu zen urte berean, ireki zen ARPANET sareko lehen nodoa, Kaliforniako Unibertsitatean. Datu biltegi batera sartu ahal izateko elkar loturiko ordenadore multzoa zen berrikuntza.
Sare hau benetako iraultza bilakatu zen: ordenadoreak baino pertsonak komunikatzeko balio zuen. 1969an Kaliforniako Unibertsitatean RFC sistema (azalpenen eskakizuna) agertu zen, proiektuan parte hartu zuten guztiei gai teknikoen inguruan iritzia emateko balio izan ziena. 1971n Michael Hart-ek testu elektronikoak egin eta doan hedatzeko Gutemberg deituriko proiektua sortu zuen. Handik urtebetera, 1972an, sarearen jendaurreko erakustaldia egin zen eta egun hain hedatua dagoen posta elektronikoko lehen programa azaldu zen; azken hau aplikazio erabilienetakoa bihurtu zen.
Anartean, jatorrizko ARPANET proiektua beste sare batzurekin (satelite bidezko, lur gaineko irrati bidezko... beti ere paketeen trukatzean bat egiten bazuten) batzeko prestatzen ari zen. Robert Kahn-ek 1972an sortu zuen mekanismo ireki hau, eta INTERNETING deitu zioten, sareak lotzeko balio baitzuen. Alabaina 1983 urtea jotzen da INTERNETen jaiotza urtetzat, sarearen alde militarra eta zibila bereizten direnean. Urte horretan bertan sortu zen eremu izenen (".com", ".edu" eta abar) sistema, gaur arte mantendu dena. 1984an William Gibsonek mundu berri honi izena jarri zion: "ziberrespazioa". Hurrengo urtean Well sortu zen, erabiltzaileen lehenengo elkargoa. ARPANET 1989an desagertu zen, baina instituzio amerikar askok jada sortuak zituzten euren artean komunikatzeko sareak. Urte horretan Tim Berners-Lee suitzar ikertzaileak partekatutako hipertestu sistema baten proposamena egin zuen: www-aren lehen zirriborroa zen, zientzialariak elkar komunikatzeko ideiarekin sortu zena.
1992an (sarean milioitik gora zerbitzari zeuden) Internet Society sortu zen, sarea teknikoki koordinatzeko agintaria izango zena. Ordenagailu pertsonalen hedatzearekin eta www herritarraren lehen nabigatzailearen (Nosaic izena hartu zuen, 1993an sortu zen) merkaturatzearekin, sarean nabigatzeko unea heldu zen. 1994an lehen ziberbankua zabaldu zen. Handik hiru urtera, 1997an, jada 17 milioi zerbitzari zegoen. Hemendik aurrera datuak izugarri igotzen dira

INTERNET 2
Ikerkuntza instituzioentzat gune bereizi eta komunikazioetan kalitate handiagoko egitasmo berri bat abian da dagoeneko: Internet 2. Etorkizuneko Interneten azpiegitura ari dira sortzen. 2000 urte honetan bertan aurreikusia dago unibertsitateetako sareek hedatze anitzeko metodo askoz hobe bat izan dezaten, baita Zerbitzu Kalitate iraultzailea ere. Enpresak laster hasiko dira proiektu hauen mozkinak jasotzen. Internet 2 sare berri honek "Abilene" izena du, amerikar mendebaldera heldu zen trenbidearen gorazarrez. Bolumen handia izango du, oso fidagarria izango da eta askoz ere azkarragoa. Abilenek segunduko 2,4 gigabits-etan transferi ditzake datuak, hots, modem arrunt batek baino 45.000 aldiz azkarrago. Adibide bat jartzearren, hamar entziklopedia transmiti ahal izango lituzke mundu osoan zehar segundu bat baino gutxiagoan. Eta noiz helduko da Internet 3? Horrela segiz gero, bihar bertan.


Azkenak
Sail Ofiziala. 8.eguna
Sinets nazazu


Elon Muskek bilatzen ditu Trumpen botoak AEBetako estatu giltzarrietan

Munduko gizon aberatsenetakoa den Elon Muskek bultzatzen du America Pac ekimen politikorako batzordea, The Guardian-ek jakinarazi duen arabera. Bere zeregina da AEBetako hainbat estatu giltzarritan Donald Trump-entzat botoak biltzea.


700 hildakotik gora Libanon eta Israelen lurreko erasoa gero eta gertuago

Israelek jarraitzen du Libanoko hegoaldeari eta Beiruteko hainbat auzori airez eraso egiten eta, nazioarteko eragileen deiak gero eta handiagoak badira ere, oraingoz ez da su-etenerako aukerarik ikusten.


2024-09-27 | Gedar
Palestinako Agintaritzak erresistentziaren kontra betetzen duen lana salatu dute berriz milizianoek

Palestinako Agintaritzaren segurtasun-indarrek rol aktiboa dute erresistentziako kideen kontra: jazarpena, lapurretak, boikotak eta abar aipatu dituzte, beste behin ere.


Anglosaxoi hitza arrazista da?

Nottinghameko Unibertsitateak Anglosaxoiei eta Vikingoei buruzko Ikasketak masterrari izena aldatu dio: Ingalaterrako Goi Erdi Aroko Ikasketak. Cambridgeko Unibertsitateko Anglo-Saxon England Journal aldizkariari ere izen aldatu zioten lehenago: Early Medieval England Journal... [+]


Victoria Woodhull, lehen hautagaia

New York, 1970eko apirilaren 2a. New York Herald egunkariak Victoria Woodhull (1838-1927) ekintzaile eta brokerraren eskutitz bat argitaratu zuen, 1872ko AEBetako presidente hauteskundeetarako hautagaitzaren berri emanez. Inoizko hautagai gazteena zen; 34 urte izango zituen... [+]


2024-09-27 | Ahotsa.info
Urtarrilaren 11n izanen da presoen etxeratzeko ohiko hitzordu nazionala Bilbon

Datorren urtarrilaren 11n Bilbon Sare Herritarrak deitutako mobilizazioaren leloa “Behin betiko konponbidea” izanen da, eta urtero bezala milaka lagunen babesa espero du Sarek.


2024-09-27 | Eneko Atxa Landa
Donostia Zinemaldia 7.eguna
Bikaintasun esplikagaitza, berriz


Zaintza eta euskara: “Korapilo handia” askatzeko tresnak bilatzen

Euskalgintzaren Kontseiluak Zaintza eta euskara. Sareak eraikitzen jardunaldiak egin ditu irailaren 26an, Donostian. Idurre Eskisabelek, Kontseiluaren idazkari nagusiak, lehen hitzaldian adierazi du “urgentziazkoa” dela gaiari heltzea. Jardunaldien helburua ez da... [+]


Antena 3 telebistak Donostiari buruz egindako erreportaje “arrazista eta sinplista” salatu dute

Antena3 telebista kate espainiarreko Espejo Público saioak erreportaje sentsazionalista bat eman zuen asteazkenean, Donostiako ustezko segurtasun faltaren inguruan eta fokua gazte magrebtarretan jarriz. Erreportajea publikoki salatu du Kaleko Afari Solidarioak (KAS)... [+]


2024-09-27 | Euskal Irratiak
Amaia Fontang
“Hau da etorkinen geroa gobernu berriarekin: kontrola, kanporaketak eta kriminalizazioa”

"Segurtasun gehiago, inmigrazio gutxiago". Bruno Retailleau barne ministro frantsesa argi mintzatu da, kargua hartu berritan. Etorkinen gaineko kontrola azkartu nahi du Michel Barnier lehen ministro eskuindar-kontserbadorearen gobernuak, eta jada Retailleauk aitzinatu... [+]


Eguneraketa berriak daude