"HEDONISMOAREN ALDEKO SERMOIA DA NOBELA"

  • Iñaki Mendiguren itzultzailearen "Ilunkerako xuxurlak" bigarren nobelak eraman du azken Irun Hiria saria. Honen inguruan solasean aritzeko hurbildu gara Ezkioko bere etxera eta nobelan agertzen den txakur berak, Orak, egin digu harrera zaunkaka.
Altzak badu bihotzik" lehen nobela 1990ean kaleratu zenuen. Bigarren hau, "Ilunkerako xuxurlak", hamar urte beranduago. Zergatik joan da hainbeste denbora batetik bestera?
Ez naizelako benetako idazlea. Egun osoa eta gauaren zati bat itzultzen ematen dut. Baina idatzi kapritxoz eta noizean behin egiten dut.

Lehen nobelak arrakasta handia izan du. Hamargarren edizioa dago kalean. Horrek ez al zaitu bultzatzen gehiago idaztera?
Horrek agian bigarren honetarako animatu ninduen. Baina hirugarren bat idazteko ez dut inolako presarik. Esan beharreko gauzak esan ditut, hustu naiz, eta biluztu, neurri batean.

Bi liburuetan homosexualitatearen gaia agertzen da. Zergatik egin duzu aukera hori?
Gaia normalizatua ez dagoen bitartean, sufrimendu gai izaten jarraitzen duen bitartean, eztabaidagai den bitartean, gatazka sortzen du eta hori behar du nobelak. Gainera, gizartearen dogmatismoaren eta ikuspegi estuen kritika egiten dut eta gizarte liberal eta toleranteago baten aldeko aldarrikapena. Hori nire obsesioetako bat da.

Azken nobelan, gatazka hori lortzeko bi pertsonaia antagoniko ipini dituzu aurrez-aurre: alaba lesbiana eta aita artzain protestantea. Bitxia egiten da, hemen apaiz protestantearen irudia ez baita oso ezaguna...
Niretzat bai. Ni protestantea naiz eta hemen deskribatzen dudan eliza, nik orain 20 edo 25 urte ezagutu nuen eliza da. Egia da gehienentzat mundu ezezaguna dela, baina Euskal Herrian badira komunitate protestante txikiak, Donostian, Bilbon... Liburuan deskribatzen dudana nik ezagutu nuena da %80an.

Horregatik esan duzu lehenago liburuan barruak hustu dituzula?
Niretzat arrotz diren gauza gutxi dago liburuan. Neurri batean autobiografikoa da, baina ez ehuneko ehunean. Pertsonaiak estereotipatu egin ditut. Nik Bilbon ezagutu nuen artzaina nobelakoa baino irekixeagoa zen.

Mundu horren gainbehera agertu duzu nobelan. Zein da protestantismoaren egungo egoera gurean?
Hor azaltzen den krisia oso erreala da. Gaur egun Estatu Batuetatik datozen misiolari neokontserbadore puritanoak daude modan. Baina gure elizak ez ziren horrelakoak. XVI. mendeko erreformatik etorritako protestantismo historikoaren bidea jarraitu zen hemen. Frankismoa oso garai gogorra izan zen. Gure elizak pisuetan izaten ziren, beti erdi klandestinitatean. Ghetto bizitza egiten zen komunitate hauetan, beti familiara, barrura begira. Nik familia ez nuen protestantea eta 18 urterekin sartu nintzen. Baina lagunartea bertakoa nuen eta emaztea ere bertan ezagutu nuen.Frankismoan erresistitzen jakin zuten, baina Franco hil eta gizartean zabaldu zen agnostizismo, sekularizazio eta askatasunaren aurrean protestantismoak ez du egokitzen asmatu. Gazteak urruntzen joan dira eta zaharrak hiltzen. Donostiako eliza itxi zen eta Bilbokoak jarraitzen du, baina oso urrituta.

Liburuko alabak hasiera batean artzain izateko bokazioa agertzen du.
Alabaren pertsonaiarekin eliza anglikanoan dagoen eztabaida ukitu nahi izan dut. Duela hiru bat urte emakumezko artzainak onartu zituen protestanteen artean tradizionalena den eliza anglikanoak. Baina egungo eztabaida beste bat da, homosexualena, hain zuzen. Egun gay izanik elizako partaide izan zaitezke, baina ez artzain.

Aita-alaben arteko harremanean bilakaera bat ikusten da, bien arteko hurbilketa.
Maitasunak arazoak gainditu ditzakeela itxaropena daukat. Hitz eginez hurbildu zaitezke urrun ikusten dituzun pertsona horiengana. Belaunaldi arteko borroka hauek oso errealak dira. Baina, azkenean, adinean aurrera goazen neurrian, jendea hobeto ezagutzeko ahalmena sortzen da.

Aita kontserbadorea hurbiltzen zaio alabari.
Alabak bizitzari eta kristautasunari buruz duen ikuspegia gizartean gailentzea nahi dut nik. Alabari indar ematen saiatu naiz eta hark aita erakar dezala. Aitak bizitza eta fedearen ikuspegi dogmatikoa du, Bibliaren interpretazio kontserbadorea, puritanoa, moralista, zurruna egiten du. Alabak ez du familiagatik ezagutu duen kristau mundu horrekin erabat eteten. Bibliako zitak ere egiten ditu berak. Baina, ikuspegi profanoa eta sekularra integratuta ditu bere bizitzan. Askoz ere hedonistagoa da. Hedonista, zentzu onean, noski.

Nobela guztia aita eta alabaren arteko gutunez osatua da. Zer dela eta aukeratu zenuen forma hau ematea?
Artzain protestanteek horrela hitz egiten dute, etengabe Bibliako zitak botaz. Baina aita-alabak haserre, aurrez aurre, elkarrizketa batean ipini izan banitu, batak besteari irainka hasiko lirateke. Zer formula erabili behar nuen nahi nuela lortzeko? Zita horiek gutuna ez den formula batean nahiko artifizial geratuko lirateke.Oso dialektika zuzena erabiltzeko aukera ere ematen du eskutitzak. Bataren argumentuei besteak erantzuteko aukera. Bien arteko sokatira baita nobela.

Biblia itzultzen ibilia zara. Itzulpenari esker ezagutzen duzu ala lehenago, protestante bezala, ikasia zenuen?
Pasarte asko aurretik, elizaren garaitik, ditut buruan. Gero itzulpenak ez dakit zenbat aldiz irakurtzera behartu ninduen. Bibliak 70 liburu inguru biltzen ditu. Badira batzuk irakurtzea merezi ez dutenak, erabat gogaikarriak. Baina beste batzuk oso politak dira. Erlijio kutsua duen guztia zaku berean sartu eta ignoratzeko gaur egungo joera horrengatik, liburu horiek ez dira irakurtzen eta jende askok ez daki hor daudenik ere. Eta liburu batzuk poesia hutsa dira. "Kantarik ederrena" adibidez: "Eman biezat musu, bere ezpainez musu! Zure maite laztanak ardoa baino gozoago...". Hau Biblian dago! Garai hartako filosofia eta pentsaera aldetik ere oso atseginak dira. Benetako altxorrak.

Bestelako zitak ere erabiltzen ditu alabak. Mitologiaren ingurukoak...
Erreferentzia mitologikoak hedonismoaren aldarrikapena dira nolabait. Kristautasunak 2000 urtetan plazerraren kontrako gurutzada burutu du. Sakrifizioak baloratu ditu. Gizakia errudun jaiotzen da, pekatari da eta penitentzia, sufrimendua dira askatzeko bide bakarrak. Plazerra adierazten duen guztia, gorputza bereziki, izan da gaitzetsia, kondenatua. Hori denok pairatu dugu orain arte, emakumeek batez ere. Liburu guztia horren aurkako sermoia da, hedonismoaren aldeko sermoia


Azkenak
2025-01-30 | Gedar
Otsailaren 12an epaituko dute Raimundo El Canastero taldea

Lizarrako Udalaren jarrera autoritarioa salatzeko sortu zuten Beef D'Alda abestia, eta horren harira auzipetu dituzte. Adierazpen askatasuna aldarrikatzeaz gain, otsailaren 8rako egitarau bat antolatzen ari dela jakinarazi du musika taldeak.


Etorkizuneko belaunaldiak gurpil gainean eramanez Gasteizen

Bizieskola ekimenaren bitartez Gasteizko Eraman kooperatiba ikastetxeetako umeak trebatzen hasi da ikasturte honetan, hirian bizikletaz segurtasunez eta modu independentean ibiltzeko. Gasteizko Udalarekin batera parte hartzen du ekimenean, eta kooperatibako kideek ikastetxeetako... [+]


Mendebaldeak Kongon dituen hainbat enbaxada jo-mugan hartu dituzte M23ren kontrako protestetan

Kongoko Ipar-Kivuko Goma hiriburura sartu eta bereganatu du Martxoak 23 talde armatuak. Zabalpena aitzina doa eta Bukavu Hego-Kivuko hiriburua dute orain xede. Herritarrak karrikara atera dira, M23aren aurka eta Ruandak eta Mendebaldeak erakunde armatu horri erakutsitako... [+]


2025-01-30 | Axier Lopez
Mugikorrik gabeko eskolak Brasilen

Gure bizitzetan pantailen inbasioa azkartu da azken urteotan. Euskal Herrian, alde batetik, “pantailak euskaraz” nahi ditugula diogu ikus-entzunezkoen eskaintza handitzeko, eta bestetik, antolatzen gara eskoletan askotariko pantailek irabazi dituzten eremuak... [+]


2025-01-29 | Julene Flamarique
Greba mugagabea hasiko dute Trapagarango MFS enpresaren 104 langileen kanporatzearen aurka

ELAk eta LABek EREa baztertu eta berau erretiratzea galdegin dute. Sindikatu biek gogoratu dute 2023an antzeko neurriak geldiaraztea lortu zutela mobilizazioen bitartez


2025-01-29 | Julene Flamarique
Marokok “inolako azalpenik eman gabe” El Aaiunen sartzea eragotzi die Eusko Legebiltzarreko ordezkariei

Mendebaldeko Saharako giza-eskubideen egoeraren azterketa egiteko bidaia egin dute Euskal Fondoko eta Eusko Legebiltzarreko kide batzuek. Hegazkinetik ezin izan dute jaitsi ere egin. Legebiltzarkideek Marokoren jarrera “lotsagarria eta onartezina” dela adierazi dute.


2025-01-29 | Leire Ibar
Urriaren 7ra atzeratu dute Korrikan migratzaileei muga zeharkatzen laguntzea egotzi zietenen epaiketa

Astearte honetan Baionan egitekoa zen zazpi herritarren aurkako epaiketa zortzi hilabetez atzeratu dute. Iazko Korrikan, Irun eta Hendaia arteko Santiago zubia zeharkatuz, 36 migratzaileri Ipar Euskal Herrian sartzen lagundu izana egotzi die Frantziako Justiziak. Defentsak... [+]


2025-01-29 | Aramaixo Bizirik
“Itsaraz” zentral eolikoaren kontrako ingurumen txostenaren balorazioa

Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]


Teknologia
Estetikoa

Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]


Nortasuna

Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]


Eguneraketa berriak daude