BARATXURIA ETA IDIAREN TXIZA HAGINEKO MINA KENTZEKO
- Gaur egun inork gutxik irentsiko luke zorri bat hepatitisa sendatzeko. Garai batean, ordea, horrelakoak egiten ziren, Juan Garmendia Larrañaga etnografo tolosarrak "Rituales y plantas en la medicina popular vasca" lanean azaltzen duen moduan.
Horren emaitza duela urte batzuk kaleratutako "Rito y fórmula en la medicina popular vasca. La salud por las plantas medicinales" izeneko lana izan zen. Oraingoan, lan berri honetan, gai berdinera hurbildu da, baina alderdi esoteriko eta erritualari garrantzi handiagoa emanez. Izan ere, liburuak jasotzen dituen 160 sendabideetatik batzuen eragin positiboa onartzen bada ere, askok eta askok kutsu esoteriko eta erritual nabarmena du. Hots, metodo berezi horiek aplikatuta ez da nahikoa eta horietan sinestu egin behar da. Ustez sendatzen dituzten gaisotasunen arabera sailkatu ditu Garmendiak errezeta hauek. Arnas aparatuaren arazoetatik hasi eta parasitoek eragindakoetara iritsi arte 16 atal ditu orotara bilduma honek. Erremedioak euskaraz zein gazteleraz daude emanak eta amaieran euskarazko landare izenak eta hauen gaztelerazko baliokideak jasotzen dituen aurkibide-hiztegi bat erantsi dute. Ikerleak datuak nondik jaso dituen ere zehazten da, zein herritako zein etxe edo baserritan, zeini eta noiz galdetu zaion adieraziz. Gipuzkoar, nafar eta arabarrak dira gehienak. Zaharrenek euren esperientzia propioa kontatu dute. Gazteenek, aldiz, aiton-amonek esandakoak ekarri dituzte gogora. Guztiek galtzear ziren sendabideak jasotzen lagundu dute
Gaitz larriagoetarako zalantzazko sendabideak ere badira bilduma honetan. Minbizia sendatzeko igel bat bizirik hartu eta gaixoaren ohearen hankari lotuta eduki behar omen da. Azaleko minbiziaren kasuan ere, igel edo apoak erabili izan dira. Apoa hartu eta, zauririk egin gabe, frijitu ondoren, olio horrekin azala igurtzi behar omen da. Prebentzioari dagokionez, minbizia urte betez saihestu nahi duenari erleak eztena barrenbarreneraino sartu behar dio; ondoren, eztena mukizapi batez atera behar da derrigorrez. Urtean behin erlauntza batera hurbildu eta eztenkadaren zain egoteko gogoa duenarentzat da egokia metodo hau. Gainera, eztenkada lepoan jasoz gero, erremedioak ez omen du balio.
Ezpain azpiko granotxoen aurkako sendabide bitxia proposatzen du Nafarroako Zubietako emakume batek: San Blas egunean bedeinkatutako gatza bederatzi pilatxoetan jarri. Horietako bat hartu eta medikuaren edo gaixoaren txistua bota. Nahasketarekin okotza igurtzi behar da honakoa esanez: "Bederatzi bederatzi, zortzi zortzi, zazpi zazpi, sei sei, bost bost, lau lau, hiru hiru, bi bi, bat bat; zirtzart, granoak fuera". Gainerako zortzi pilatxoekin gauza bera egin behar da, baina, oraingo honetan gainean txisturik bota gabe.
Karatxoen aurkako proposamenak dira nagusi liburu honetan: laranja, baratxuria, urdai azala, ozpina, sagarra, pikua... erabil daitezke horretarako. Badira ordea, karatxoa bera ukitu gabe ere egin daitezkeen saiakerak. Erritual horietako bat lau bidegurutze desberdinetan ihi bana aldatzean datza. Txanponak ere baliagarriak dira eskale bati eman edo Lazkaoko San Prudentzio ermitara botaz gero.Errezetak arriskutsuak ez badira behintzat saiatzeak ez du ahalegin handirik eskatzen. Fedea behar da soilik, eta batzuetan eskrupulo gutxi
Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]
Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]
24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.
Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.
-----------------------------------------------
Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]
Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak adierazi du bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi... [+]
Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.
2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]
Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]
Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.
Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.
Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]
Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.
1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]