Ez dugu hemen LABen historia idazteko asmorik, hori datu gehiago duen jendeak egingo du -edo beharbada egiten ari da- modu zabalago eta zuzenagoan. Gure asmoa bere sorreratik gaurdaino jazotako garrantzitsuenak aipatzea da, irakurleak ikuspegi orokorra izan dezan. Arrazoi horrexegatik, ñabarduraz beteta dagoen historia konplexu bat laburtu eta orokortu nahiak beti egin lezake azalekoegia; beraz, aldez aurretik barkamena eskatzen dugu azken emaitza halakoa bada.
Nahiz eta LAB sindikatua berez 1974an sortu, bere sorrera azaltzen duten aurrekari batzuk badira: 1965an lanean ziren hainbat langile erakunderen jarduna eta ETAren Langile Frontearen sorrera. Urte haietan, 60ko hamarkada erdialdean hain zuzen, Gipuzkoako Probintzi Langile Batzordea abian zen, zeina beranduago CCOO bihurtu zen. Garai berean Langile Frontea (LF) sortu zen, ETAren V. Biltzarraren ondorioz. LFak batez ere Ezkerraldean garrantzia zuten CCOO eta UGTren planteamendu erreformista eta obreristak gainditzea zuen helburu, eta baita Euskal Herriarenganako nazio zapalkuntzaren gaineko analisi batzuk egitea ere.
Dinamika horretan sortu ziren beranduago Langile Batzorde Abertzaleak (LBA), ETA eta LAIArekiko LFren eragin handia medio. Ondoren, LFan eragin handiena zuten LBAek koordinaketa asanbladak egin zituzten, izen berria adostuz: Langile Abertzale Batzordeak (LAB).
LABen lehen agerraldi publikoa 1975an izan zen, "Euskadiko langile klasea; LABen printzipioak" izeneko komunikatuaren bitartez, zeina LABek datarik gabeko koadernotxo batean argitaratu zuen, beranduago 1975ko abuztuko "Kemen"en 6. alean agertu zelarik. Komunikatuak "itxura nazional" bera ez hartzeagatik Euskadiko klase borrokak dituen "gabezia larriak" gainditzea du helburu. LABek horrela definitzen du bere burua: "Nazionalki zapaldua dagoen herri bateko erakunde garrantzitsua, Euskadiko autogobernuaren, zapalketa nazionalaren amaiera eta independentzia nahiz batasunaren aldeko eskubide librearen aldekoa".
LABen historian hiru aldi garrantzitsu bereizi behar dira: hamarkada bakoitzak izan du, nolabait, bere ezaugarria. Lehen aldian, 1974 eta 1980 bitartean, sindikatuaren sorrera kokatuko genuke eta Franco diktadorearen heriotzaren ondoriozko trantsizio politikoak eta ETA (PM) / ETA (M) bereizketak sindikatuari bere lehen urteetan eragindako barne tentsioa. Aldi honetan egin ziren lehen bi biltzarrak. 1976 eta 78 bitartean, bi alditan, -azkena 78ko maiatzean- egin zen Lehendabiziko Biltzarrean, 1975tik sindikatuaren erreferente zen KASetik irtetea erabaki zuten, bozketan oso alde txikiagatik erabaki ere.
Bigarren Biltzarrean, 1980an, zatiketa garrantzitsu batek eragindako krisi handia sortu zen. Garai hartan EIA-Euskadiko Ezkerrako militante zirenak sindikatua utzi eta ELAra igaro ziren. LABen egitura kaltetua geratu zen. Orduan, KASen zeudenek berriro ere sindikatua euren kontrolpean hartu zuten, erreferentzia politiko gisa HB ezarri zelarik.
80ko hamarkadatik 1992ra bitartean, Euskal Herriko industri birmoldaketen eta desertizazioaren aurkako jarduna da nagusi, ondoko koadroan azaltzen dugun moduan. Garai honetan, sindikatuak ez zuen biltzarrik egin eta Batasun Nazionalen arabera egin zuen lan. 1992ko martxoan egin zuten III. Biltzarra, non Lan Harremanetarako Euskal Esparruari eta Euskal Ekonomi Esparruari eman zitzaien protagonismoa. 80ko hamarkada ia osoa eta 90ekoaren zati bat hartu zuen bigarren aldiak bestelako garai bati eman zion paso. Hirugarren aldia ELArekiko ekintza batasunean dago oinarritua. ELArekiko elkarlana 1995ean hasi zen, eta 1996ko apirileko IV. Biltzarrean baieztatu zen ELArekiko ekintza batasunaren bide estrategiko berria. Biltzar honetan sortu ziren LAB Gazteak eta LAB Langabetuak.
LABek esparru sindikalean izan duen ordezkaritza pixkanaka areagotzen joan dela onartu behar da. 1980an zuen %4,5eko ordezkagarritasun globaletik %10,62ra igo zen 1986an eta %15era 1994an, portzentaia are altuagoa izanik 1999ko azken hauteskunde sindikaletan.

Zalantza izpirik gabe, 1995ean hasi eta 1996an sendotutako ELA eta LABen elkarlanak berebiziko garrantzia izan zuen, ez sindikatu bion historian soilik, euskal langile mugimenduan bertan ere bai. Sindikatuok etorkizunean oztopoak topatuko zituztela jakin bazekiten arren, 1995ekoa ez zen egoeraren araberako pausoa izan. Etorkizunera begira sindikatu estrategia abertzalea zen, eta gaur egun, bost urte beranduago, oraindik ere sendotzen jarraitzen du, sor litezkeen tokian tokiko arazoez landa.
Sindikatu biok hasitako norabide berriaren adibide gisa nahikoa litzateke 1995ean Aberri Eguna zelaeta egin zuten adierazpen bateratua aipatzea. Adierazpen hori Euskal Herriaren eraikuntzari heltzen zaio, autodeterminazio eskubidea eta elkarrizketa eskatuz eta aldi berean Lan Harremanetarako Euskal Esparrua nahiz Esparru Sozio-Ekonomiko Propioa aldarrikatuz. Sindikatu biok zioten herri garela ukatzea dela "Euskal Herriak pairatzen duen gatazka politikoaren oinarria, gure herriaren biziarengan eragin handia duen gatazkaren oinarria". Halaber, honakoa adierazi zuten: "ELAk eta LABek, langile erakunde gisa, Euskadi elkartasunezko gizarte justua bihurtzeko beharrezkotzat jotzen dugu eraikuntza nazionala".
1995eko lehen adierazpen bateratuan, bi sindikatuok hainbat erakunde sozial eta politiko abertzaleri helburu bateratuen aldeko elkarlanean jarduteko deia egin zien, beren aldetik zentzu horretan lan egiten jarraitzeko konpromisoa hartzen zuten bitartean.
Deialdi hori ez zen antzua izan. Modu horretan, ELA eta LABen esperientziak ate berriak ireki zizkion elkarlan politikoari ere. Egia da sindikatuok desberdintasunak alde batera utzi eta helburu komunetan aurrera eginez emandako adibideak pixkanaka politika alorrean eragina izan zutela, alderdi politiko abertzale eta progresisten nahiz euskal mugimendu sozialen arteko akordio politikoa ere lortu zelarik azkenean.
Lizarra-Garazik, ETAren su-etenak eta Euskal Herrian sortutako dinamika politiko berriak asko zor diote sindikatu bion elkarlanari. Gainera, bereziki kontuan hartzekoa da idazkari nagusi biek, Jose Elorrietak eta Rafael Diez Usabiagak, egindako lan serio, tinko eta diskretua.

Bi sindikatu abertzaleon arteko ekintza sindikal bateratuak pauso berriak eman zituen hainbat frontetan. Batera ospatutako maiatzaren lehenak -inoiz etenda izan bada ere- edota lanorduak murriztuz 35 orduko lan astea lortzearen eta gizarte soldataren aldeko nahiz aparteko orduen aurkako mobilizazio bateratuak -greba orokorra barne- azken urteotan ikusi ahal izan ditugunak dira. Beste alde batetik, negoziazio bateratua indartu egin da negoziazio askori batera helduta, eta batez ere, sindikatuen arteko elkarlanak Euskal Herriko gehiengo sindikala abertzaleen aldean kokatzea lortu du.
Egia da sindikatuok hasitako bidea ez dela erraza izan, eta momentu batzuetan bertan behera geratzeko arriskua ere izan dela. Arrisku hori eragiten zuten gertakariak ETAren atentatuak izaten ziren gehienbat, atentatuotan batzuetan ELAko militanteak ere hilda suertatu izan baitira. Horrek Elorrietaren sindikatuan LABekiko elkarlana apurtzearen aldeko iritziak sortarazten zituen.
Zorionez, hala ere, egoera jakin batzuk alde batera utzita, ekintza sindikal bateratua mantentzea lortu da eta oraindik ere bere horretan jarraitzen du. Hori ez da oztopo LABek bere V. Biltzarrerako txostenetako batean onartzeko lantoki batzuetan zuzendaritza mailan bermatuta dagoen batasuna ez dela oinarritik aplikatzen