Bizi dugun egoera kontuan hartzen badugu, eskertzekoa da ondorengo berriak sortzeko ahalegina, izan ere, ia kukuaren pare jarri gara: bikote bakoitzak kume bakarra eta, ahal bada, besteren habian hazi! Gu sei senide gara, gure aurrekoak hamaika izan ziren eta aurrekoen aurrekoak apenas zenbat ziren kontatzeko astirik izan zuten!
Ni, ordea, nolakotasunak kezkatzen nau. Gure ondorengoak, kaleko eredu eta pen-tsaeraren aginduetara ari gara hezitzen. Egun, kaleko haurra eta nekazal gunekoaren bizitza ia-ia klonikoak dira eta horren adibide asko dago.
Zergatik gertatzen da ordea fenomeno hau? Nire ustez, komunikazioa, pentsaera, baloreen transmisioa, biziera eta abar kaletik begira antolatu ditugu. Bakoitzak geure inguruan dugunari eusteko arrazoirik ez dugu landu eta, aurreratuagoa edo, modan dagoelako, hobetzat daukagun hura dugu eredu. Ez du existitzen edo gero eta disimulatuago dago nekazal herrietako bizilagunen pentsaera.
Esate baterako, eguraldiaz ari garelarik, edozein dela ere komunikabidea, eguraldi ona zein den garbi dago: eguzkia, giro epela edo beroa eta euririk ez. Ederra kontua! Non larratu behar ditugu behi, ardi, behor eta gainerakoak? Ez al dira bada Aralar, Aizkorri, Gorbeia... lehorraren lehorrez, landare eta belarrik gabe geratzen ari eta erosioak jota bizi? Autoak garbitu, industriak lanean segi, harrikoa edo lixiba, zerekin egin behar ditugu, botilako urarekin? Eta botilako ura? Eta botila? Baserritarrentzat eguraldi ona beste bat da askotan baina, nekazal guneetan bizi garen askorentzat eta kalekumeen-tzat eguraldi ona, beti, hasieran aipaturikoa da.
ERAKUNDEEK ere, askotan behin-tzat, ez dute tiroa zuzen botatzen. Sarri en-tzuten dugu halako edo bestelako baserriri saria eman diotela etxe ingurua polit, apain, garbi eta etxaldea bera dotore margotuta duelako. Ni ez nago, noski, horren kontra baina, ondoko baserria zerbait narratsxeago, usain zikin xamarrarekin eta lokaztu antxa dagoelako ez al du saririk merezi? Bietako zeinek sortzen du emari interesgarriagoa gizarterako? Bai, badakit biak zaindu behar direla baina, horixe bada, biak. Nire ustez, herri handi askok baserri politak saritzen ditu, ingurua polit zaintzeko, bestelako helbururik gabe, agian, kaletarrak paseatzera doazenean pozik senti daitezen. Bestela, nola uler daiteke baserriko ukuiluko ximaur eta pixak herri handien inguruko soro eta belazeetan barreiatzeko debekua? Araztegietara botatzea hobe/merkeago al da? Ongarri horren ordez nekazariak erosi behar dituen mineral zakuak, nork ordainduko dizkio? Eta gainera, kiratsa dariola hainbeste urte daramatzan lantegiaren jarduna debekatu al dute? Eta azkazaletako esmaltea? Eta...
ESKOLAK ere, mezu bera banatzen du hirian eta herrixkan. Irakasleak ahalegin berezia egin ezik, edukiak eta hauen trataera bat eta bera da guztiontzat. Nekazal gunearekiko sentiberatasuna sendotzeko eta ezagutzeko aukera irakaslearen izaeraren esku dago eta, irakasleak benetan ezagutu eta bizi ez duena, adin horietako haurrei txertatzea, zaila da. Bestalde, haurrak berak egunero daukan hura txikitatik estimatzen ikasten ez badu eta beste aukera batzuekin, berdintasun mailan, erkatzen irakasten ez badiogu, nekez iritsiko da maitatzera eta begiak luze-luze egongo da ezohikoari so. Pentsa, kuriosoa da baina, nekazal eskola gehienak hirietan kokatuta daude zaharren egoitzak bezala, nonbait, nekazariak kaleko jardinetarako behar ditugu eta nekazal guneetan ez dago zaharrik.
Europako ildo filosofikoari jarraiki (Eusko Jaurlaritzak onartu zuena bere garaian) nekazal guneak diskriminazio positiboaren beharra dauka. Biharko bizilagunak sortu eta hezi behar ditugu, bertan eta bertatik bizitzeko. Erakunde mailan, beste antolaketa modu bat eskatzen du gaiak. Talde bereziak sortu behar lirateke nekazal ingurua eta bere beharrak aztertzeko, jokabidea erabakitzeko, bestela, betiko legea: handiak ttikia jan du, jaten du eta jango du. Ikuspegi hau, ordea, nork babestuko du? Gure agintariek, gehiengoaren iritziari soilik begiratzen jarraitzen badute, ez dakit gehiengoaren nahia beteko duten baina, seguru egon, etorkizunerako beharrak ez dituztela beteko