GUTXIENGO HANDI BATENTZAT


2021eko uztailaren 19an
John Grierson dokumentalaren bultzatzaileak zioenaren arabera, «dokumentala errealitatearen sormenezko tratamendua da». Egiaren bilaketa orekatuan, errealitatearen zatiak atzeman eta molde esanguratsu batean uztartzea dute helburu. Dokumental egileei hala ere, beti leporatu izan zaie ez direla objektiboak, hau da, etengabe aukeratzen ari direla, hala nola, gaia bera, jendea, angelua, soinuak, hitza, eta abar. Hautu bakoitza ikuspuntu baten adierazle bilakatzen dela. Beste askoren ustez berriz, horretan datza hain zuzen bere xarma, kontraesan eta erantzun gabeko galderez oratutako mundu honetan, zentzuzko ikuspuntua ematen dutelako.
Edozein telebistarentzat ideiak alda ditzaketen frogak aurkeztea egundoko lorpena den arren, gaurkotasun eta ikerketa erreportajeak ez dira lehentasun bat. Kazetari ikerketak telebistan dirua eta denbora eskatzen ditu gainera eta arrakasta, oso gutxitan jo daiteke ziurtzat. Alabaina, sona handiena duten telebistetan jakin badakite kate baten heldutasuna fikziozko telesailekin ez ezik, erreportaje eta dokumentalen bidez ere lortzen dela. Ikerketa erreportaje batek esaterako, batez beste 15 milioi pezetako (600.000 bat libera) aurrekontua behar du, ikuskizun saio baten erdia, alegia. Xedea, berezko ekoizpena egitea baldin bada, kanpoko kateei erosi gabe (%80 Britainia Handiko BBC kateari), erreportajea egiteko epea bi hilabete ingurukoa izaten da. Burutu ondotik ordea, aukera urria dago «prime time»an eman dezaten. Hori dela eta, ezinezkoa da Espainia edo Euskal Herriko ekoizpenak Britainia Handia, Frantzia, Alemania edo Estatu Batuen pare jartzea. Eta ikusitakoaren arabera, ez dirudi epe erdira jokamolde hori aldatzeko prest daudenik. 80ko hamarkadaren hasieran, hedabide idatzien ikerketa kazetaritzaren ondorioz edo, telebistan modan jarri baziren ere, kate pribatuen etorrerak joera hori galbidean jarri zuen. Eta horrela gaur arte.


«PRIME TIME»AN ERE.

Aitzakiak aitzaki, frogatu da jeneroak oihartzun handia ukan dezakeela «prime time»an emititzen denean. Adibide garbia, ETB-2n eskainitako BBCren erreportajea izan zen. Kamera ezkutu baten bidez, erreportari bat Estatu Batuetako moda aldizkari bateko argazkilaria zela esan eta Elite agentziako buruen laguna egin zen, adin txikiko neskatxen bortxa benetakoa zela frogatuz.
TVEn, «Informe semanal», «Documentos TV» eta La2eko «Linea 900» saioek audientzia fidela atxiki dute; azken saio honetan jendeak ere deitu egiten du gaiak proposatzeko. Ostiraletan halaber, «La noche tematica»n dokumental bat eskaintzen da. Berriki, Luis Buñuelen inguruko bat ere eman dute. Antena 3 era berean, hasia da mota honetako erreportajeak lantzen, «Espejo publico» eta «Linea 112» (emakumezkoen salerosketaren inguruko lan lazgarria), Canal+en, «Abierto en canal» gizarte eta politika arloko ikerketa erreportajeak lantzen dira. Bestalde, «dokusailen» moda ere iristear dago, hots, benetako istorioak fikziozko telesailak bailiran kontatuak.
ETBri gagozkiola, gehiago bultzatu beharko lukeen alderdia dugu. «Asteberri» edo garai bateko «Erreportari» bezalako saioek jarraipena izan beharko lukete. Telebista komertzialek ezin dezaketena egin, alegia. Baina ez bakarrik euskal gaiak jorratzeko, beste makina bat gai ere hor egonik, natura, historia edo antropologia direla. Goi mailako bi profesional ditu gainera, Mirentxu Purroy «Mundo. hoy» saioko arduraduna (ikus ARGIAko 1743. alea) eta Koldo San Sebastian, ETBrentzat 300 dokumentaletik gora egin dituena. Berak dioskunez,

«programatzaile batzuen arabera, dokumentala ez da telebista, baina aldi berean, guk egindako `Euskal herritik' saioa behin eta berriz ari dira ematen. Duela gutxi, asteburuan eman zela, ETBko bi kateetan oso `share' ona eduki zuen, %20tik gora euskaraz eta %30etik gora gazteleraz; agian 6.000 lagunek baino ez dute ikusi, baina bada zerbait»
. Nazioarteko merkatuetan dokumentalak goranzko joera duela nabaritu du Koldok;

«zergatik? Ba, proportzioan oso merkeak direlako, zenbait gaik ez baitu gaurkotasunik galtzen. Felix Rodriguez de la Fuente-ren lanek esaterako, lehen bezainbateko indarra dute, horra hor ere National Geographic-en dokumental zoragarriak»
. Horren harira, ETBn egin izan dira inoiz halako saiakerak dokumentalak igande arratsaldeko bi filmen artean sartuta.

«Eta egiaztatu ahal izan zen jendeak ikusi egiten zituela»
.


SALTZEN BAGENEKI.

Kalitatea ardatz duen edozein telebistak, jantzia dagoen dokumentalista bat eduki beharko luke urtean gutxieneko dokumental kopuru bat bermatzeko,

«Egin kontu, Galiziako Telebistan dokumentalaren aldeko apustu garbia egin dute, eta uneotan koprodukzio bat ari gara prestatzen haiekin, bakailaoaren arrantzari buruz»
. Izan ere, koprodukzioa lantze aldera, Hegaz ekoiztetxea sortu du San Sebastianek;

«salmenta errazteko gehienbat, hori baita hemen dugun arazo nagusia. ETBri bost axola zaio kanpora saldu ala ez, azken batean, salmenta bulegoan dagoenak berdin kobratuko duelako; 9:00etatik 17:00ak arte lan egin eta kito. Gai anitz dago kanpoan saltzeko, `Euskal sortzaileen' dokumentalak adibidez, ez dira atzerrian saldu, nahiz eta egundoko maila eduki, bai itxuran, bai mamian. Hori dela eta, euskal gaiei heltzen diegun ekoiztetxeak batzen saiatuko gara gure lanak munduan barrena sal ditzagun. Gai unibertsalak izanik, Japonia eta Korean alegia, erraz saldu ditugu».
Bestalde, apirilean izatekoa den Canneseko telebista azokara joan aurretik, ETBn laster ikusgai izango dugun «Bizitzaren baitan» dokumental sorta osatzen ahaleginduko dira.

«Seigarrena amaitu berri dugu, «Los Angeles Times» egunkariaren zuzendaria izan zen Erburu jaunaz»
. Orain. beste batean murgilduta daude, Mexikoko euskal komunitateari arras atxikia zegoen Pedro Laskuraini buruzkoa:

«Mexikon inoiz presidente gisa gutxien aritu dena, karguan 20 minutu baino ez zuen iraun-eta. Hurrengo dokumentalak Teresa Mendiolearen bizitza jorratuko dugu. Aulestiako herritarra, euskaldun gehienak Australiara eramateaz arduratu zena»

Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude