ETXEAN ETA KANPOAN LAN EGITEA, OSASUNARENTZAT KALTEGARRI

Nafarroako emakumezko langileen % 37k osasuna arriskuan duelako ustea agertzen du, etxean eta kanpoan egiten duten lan bikoitza dela-eta. Hauxe da Nafarroako Lan Osasunerako Institutuak eta Nafarroako Emakume Institutuak burututako ikerketak oro har ondorioztatzen duena. Txosten horrek agerian uzten du lan presio handiegia jasaten dutela, osasunarentzat kalte-arriskuak ikusten dituztela eta etxeko lanen banaketa bidegabeaz kexu direla.
Emakume kopuru esanguratsua duten lau sektoretako etxe-langileri egindako 1.121 inkestaren bidez burutu da ikerketa: industria elektrikoa, elikagai eta ehun industria, administrazio eta banketxeak eta, azkenik, hezkuntza, osasun eta gizarte zerbitzuak. Nafarroa osoan 27.000 emakume dira sektore horietan dihardutenak.
Emakumezko langileen % 37,1ak uste du lanak eragindako neke mentala lan-arriskutzat jo daitekeela. Galdetutako bostetik lauk arazotzat jo zuen jasan beharreko lan handia, ezarritako jarduera-erritmoak eragindakoaren antzeko arriskua inguruabar horri leporatuz. Zerrenda berean agertzen diren beste zenbait arazo honakoak lirateke: komunikazio murrizketak enpresa barruan (autonomiarik eza lanpostuan, harreman kaxkarrak, lanpostuan gustura ez egotea eta euren gaitasunen erabilera eskasa) eta barne gorabide aukerarik eza. Izan ere, galdeturiko % 9k estres zantzuak agertu zituen, lan gehiegi, autonomiarik eza eta enpresaren antolaketa arazoak zirela-eta.
Arrisku fisikoen azterketak emaitza klasikoagoak eman zituen: mugimendu errepikakorrak, jarrera estatikoak, lanpostuen diseinu kaxkarra, zamak eta gehiegizko ahalegin fisikoak azaltzen dira lantegi askotan. Horren guztiaren ondorioz, emakumeen % 32k istripu arriskua duela uste du, industria sektorean kopuru hori bikoiztu egiten delarik. Ikerlanaren arabera, langileen % 25 gutxienez behin joan zen iaz sendagilearengana bere jarduerarekin zerikusia zuten minak zirela-eta: gerrialdean, bizkarraldean eta hanketan, batik bat.
Txostenak, bestalde, emakumezko eta gizonezkoek egiten dituzten etxeko lanak izan zituen aztergai. Goi-ikasketak burutu dituzten gizonezkoak dira etxeko lanak gehien partitzen dituztenak (% 22,7). Zenbat eta ikasketa gutxiago orduan eta gutxiago laguntzen dute gizonezkoek, oinarrizko ikasketak baino ez dituztenen artean proportzioa % 14,4raino jaisten delarik.
Horren ondorioz, etxeko lan gehiegi izateaz nafarren % 5 soilik kexu den bitartean, % 40,3raino handitzen da kopurua oinarrizko ikasketak dituztenen emakumezkoen artean, % 31koa da batxilergoa edo Lanbide Heziketa egin dutenen artean eta % 24 unibertsitatean ikasitakoen artean. Azken horien artean, % 36k etxeko lanez arduratzen ez dela esan zuen, oinarrizko ikasketak dituztenen artean kopurua % 13,5koa baino ez den bitartean.
Txosten horren arabera, sarritan emakumeek baino ez dute bere gain hartzen edadetuen, eta batez ere, seme-alaben ardura: lautik batek bakar-bakarrik zaintzen ditu seme-alabak eta hamarretik bati gauza bera gertatzen zaio etxeko edadetuei dagokienez. Erabat ezohikoa da betebehar horietan gizonik aurkitzea. Etxeak ematen duen lana orekatu ahal izateko, ikerlanaren egileek ez dute soldatapeko lanorduen murrizketaren alde egiten, zerbitzu sozialak bultzatzearen eta etxeko lanak etxekoen artean hobeto partitzearen alde baizik

Lanpostuak ez daude batez besteko emakumeari moldatzeko eginak

Quebecen bizi den eta emakumeen lan osasuna aztertu duen Ana Maria Seifert ikertzaile boliviarrak «El minuto de 120 segundos» (120 segundoko minutua) liburua aurkeztu berri du Bilbon. Beste gauza batzuen artean, zera esan zuen: lanpostuak ez daudela emakumezkoei egokituta, gizonezkoei baizik, eta horrek emakumezkoen osasuna baldintzatzen duela. Zera gaineratu zuen: «

Emakumeak gizonak baino txikiagoak dira eta beraz, euren lanarekiko elkarrekintza desberdina da oso. Lanpostuak gizonari begira daude moldatuta eta emakumea agertzen denean dena handi etortzen zaio. Lan-tresnak esku tamaina jakin batez indarra egiteko daude diseinatuta eta emakumearen eskua txikiagoa izaten da
».
Ikertzaile honek Quebeceko haur hezkuntzan diharduten emakumezko irakasleen lana izan du aztergai batez ere. Horretarako auzoalde bi hautatu –bata bestea baino dezente gatazkatsuagoa–, eta eskarmentu handiko irakasleak, ordezkoak eta bekadunak aztertu zituen. Irakaslearen lana hasiera batean uste bezain erraza ez dela ondorioztatu zuen. Irakasle askori estres aztarnak sumatzen zaizkio eta psikologo edo pedagogoren baten laguntza behar izaten dute askotan. Lan jardueraren ondorio fisikoei dagokienez, berriz, honakoak aurkitu zituen: luzaroan zutik egoteak mina sortarazten du, batez ere beheko gorputz ataletan: oin, hanka eta bizkarrean kokatzen dira ondoezak gehienetan. Eta azkenik, ahots-kordak. Ahotsa ezinbestekoa zaio irakasleari ezagutza transmititu eta klasea kontrolatzeko. Urtean 3 edo 4 aldiz galtzen du batez beste irakasle batek ahotsa


Azkenak
Euskarazko hezkuntzaren alde, ingeleseko saio gehiagorik ez

Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]


2025-04-15 | Irutxuloko Hitza
Urrian zabalduko dute Basque Culinary Centerren Donostiako GOe egoitza berria

Gastronomy Open Ecosystem (GOe) eraikinaren lanak azken etapan sartu dira dagoeneko, Joxe Mari Aizega Basque Culinary Centerreko (BCC) zuzendariak azaldu duenez, astelehenean Donostian egin duten bisita instituzionalean.


2025-04-15 | Bertsozale.eus
Kattin Madariaga Apaolazak irabazi du 2025eko Nafarroako Eskolarteko Txapelketa

Irurtzunen jokatu da Nafarroako Eskolarteko Txapelketaren 39. edizioa. Sei bertsolari gaztek hartu dute parte txapelketan, eta horietatik, Arantzako Kattin Madariagak jantzi du txapela. Txapeldunorde, berriz, Kattalin Lizarraga izan da. Biak izanen dira Nafarroako ordezkari... [+]


Sudango gerra piztu zenetik bi urte bete dira: paramilitarrek 350 pertsona hil dituzte asteburuan errefuxiatuen kanpalekuetan

NBEren esanetan, gatazka hasi zenetik gutxienez 13 milioi sudandarrek euren bizilekuetatik alde egin behar izan dute, eta biztanleriaren erdiak elikagai eskasia du. RSF Laguntza Azkarrerako Indarrak talde paramilitarrak asteburuan egin dio eraso Darfur eskualdeari, eta... [+]


Zentsura mozioa onartuta, UPNk Noain-Elortzibarreko alkatetza galdu du

AINE Noain-Elortzibarreko talde independentea, Harana Gara eta Aldatu Elortzibar egongo dira udalaren agintean, eta azken horretako Luis Mayak hartuko du aginte makila. Martxoaren 31n iragarri zuten mozioa aurkeztuko zutela, UPNren kudeaketaren "noraeza" eta... [+]


2025-04-15 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Milioika abokaturekin edo igerilarirekin, AEBak berrindustrializatu?

Iradokitzailea delakoan edo, muga-zergen gatazkaren harira norbaitek berriro zirkulazioan jarri duen Maoren 1953ko bideoaren garai hartakoa da milioi bat igerilariren txantxa. Alegia, orain harekin bat egiten omen duen Xi Jinping jaio zen urtekoa.


Baionako Xingar Ferian salatutako bortxaketa gaitzesteko elkarretaratzea egin dute

Ostegun gauean emakume bat bortxatzea egotzita atxilotu zuten gizon bat larunbatean. Gizona kasua argitu arte zaintzapean dago. Mobilizazioa egin du Itaiak astelehenean 18:30ean, Baionako Herriko Etxean, eta horren erantzukizuna azpimarratu du.


Naziek deportaturikoen oroimena, diru-zorro batean

1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.


Elena Barrena, irakasle eta historialarien erreferentea

Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]


Gernikako gaztetxe zaharra hartu dute berriro, itxi eta hamar urtera

Gernikako "gazte langileen interes eta beharrei" erantzungo dien proiektu bat martxan jarriko duela adierazi du Egurre Gazte Asanbladak. Eraikina duela hamar urte itxi zuten, eta salatu dute Gernikako Udalak hiru legegintzaldi daramatzala esanez liburutegi bat jarriko... [+]


Mario Vargas Llosa idazlea eta Literaturaren Nobel sariduna zendu da

89 urterekin hil da, Liman, eta idazle perutarraren seme-alabek eman dute haren heriotzaren berri. Gaztelaniazko literaturaren egilerik ospetsuenetakoa izan zen, eta 1960ko eta 1970eko hamarkadetan Latinoamerikan literaturak izan zuen loraldian paper garrantzitsua jokatu zuen... [+]


2025-04-14 | ARGIA
Gabriel Arestiren “izaera komunista” azpimarratu dute, bere heriotzaren 50. urteurrena kari

Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.


Eguneraketa berriak daude