BARREA IZOZTEN DUTEN BI ETORKINEN GORABEHERAK
- gabeko afrikar bat elkartu etorkinen nahigabeak azaltzeko. Txalo konpainiaren lan berrian, Ramon Bareak S. Mrozek-en obra egokitu du; irria hormatzen duen tragikomedia.
«Dama eta kardinala» egiten hasiak zirela, Slawomir Mrozek antzerkigile poloniarraren lan honi heltzea erabaki zuten Txalo konpainiakoek. «Los emigrados» 1975ean idatzi ondoren, 1977an eman zen lehenaldikotz Espainian, Jose Maria Rodero eta Jose Bodalok antzeztua. Polonian komunismoak iraun zuen bitartean galarazita egon zen arren, Berlingo harresia erortzean, jatorrizko lanak zentzua galdu zuen, garai hartako ideologia eta bizimodu hitsa kritikatzen zen-eta. Orain, hormatzar ideologikoak erori direlarik, kapitalismoaren hormatzarrak eraikitzeko aroan gaude. Barearen iritziz,
«utopia sozialista, kapitalismo demokratikoaren gorakadarekin batera bizi da. Demokrata batzuen ustez, diruarekin gertatzen den bezala, jadanik ez dago mugarik, batzuentzako berriz, bai»
«Mrozek-en berezitasuna absurdoaren antzerkiaren barruan leudekeen egoeretatik abiatzen dela da. Estilo honen ezaugarriak gainditu eta izpiritu kritiko baten bidez, balore mitiko, ideia eta sineskerien aurka jotzen du, beti ere umore groteskoaren ildoa ahaztu gabe; W, Gombrowicz eta S. Witkiewicz-en tradizioaren haritik, hain zuzen»
Nahiz eta aldaketa nabarmena izan, jatorrizkoaren izpiritua atxiki du Bareak.
«Mrozek-en tragikomedia groteskoa mantendu dugu, bi pertsonaiei ñabardurak jarriz, baina. Zerbaiten ihesean dabiltzan bi deserrotu, eta soto batean elkarrekin bizi direnak, etorkizun beltza aurrean dutela. Beren geroa ordea, gureari lotuta dago»
Ez zuten «casting»ik egin beharrik izan, Bareak biak ezagutzen baitzituen; Mulie Jarju ganbiarra (Montxo Armendarizen «Cartas de Alou» filmeko protagonista, Donostiako Zinemaldian aktore onenaren saria irabazitakoa) Hijas del sol taldekoen bidez, eta Roman Luknar ostera, Madrilgo antzerki mundutik. Duela 10 urte antzerkia egitera etorria, espainiar emakume batekin maitemindu eta Espainian geratzea erabaki zuen Luknar-ek. Egun, «Policias» telesailean dihardu. Biek zoratzen hartu zuten proposamena; Romanek gainera, ongi ezagutzen zituen Mrozek-en lanak, Eslovakian taularatzen zituzten garaitik. Ramon Bareak berak egokitu testua mahai gainean jarri eta elkarlanean hasi ziren, nork bere ekarpena eginez. Esaterako, haserretzen direnean nor bere hizkuntzan hasiko da, eslovakieraz eta wooloferaz juramenduka. Balio erantsia du beraz, biak benetako etorkinak izateak.
«Oholtza gainean gertatzen dena errealitatetik gertu dago, jendeak uste baino gehiago, Mulie adibidez, oso afrikarra da, eta obran erakusten duen bezala, musulmana»
Puri-purian dagoen gaia izanik, harrera polita izango du obrak.
«Duela bi hilabete Almeriako `Xagu tranpa'rekin El Ejidon izan ginela, Diego Ruiz hango programatzaileari esan nion `Dama eta kardinala'z gain beste obra bat ere bagenuela, `Los emigrados'. Zeri buruz zen azaltzean, interesgarria zela erantzun zidan. Baina orain, gertatuak gertatuta, ausardia galanta izango litzateke El Ejidon «Los emigrados» antzeztea; oihala ezingo genuke ezta zabaldu ere egin. Dena erreko ligukete»
Europa gero eta intoleranteago honetan, hasieratik, hausnarketa egitera gonbidatzen gaitu «Los emigrados»ek; Zerbait ustelik dago mundu honetan, edo gizakiaren barrunbea bera ote? Kontuak kontu, pertsona orok duen duintasuna halako egoera batean zeinen hauskorra izan daitekeen agerian uzten digute bi etorkinek. Errealitatea hain makurra da, non amets egiteak kanpoko erasotik babesteko balio dien. Orobat, beharra eta nahien arteko marra lausotuaz mintzo dira, diruak itsututako gizarteaz, gizabanakoak haren esklabu bilakatzen diren arte. Finean, zorionaren iturria gure barrunbeko aberastasuna dela.
Afrikarra, noizbait bere herrira markako arropez betea itzuli eta adreiluzko etxe handi bat egitearekin egiten du amets, antena paraboliko batekin eta guzti.
«Zenbat eta gehiago aurreztu, orduan eta gehiago ukan nahiko duzu»
«Ez zara inoiz zure herrira itzuliko, dinamika horren esklabu zarelako»
«Zergatik demontre zaude nirekin orduan?»
Bi pertsonaien aldarte aldaketen ondorioz, istorioaren haria korapilatzen joango da, muturreko egoera batera heltzeraino, beti ere tragikomedia kutsuari eutsiz. Dena den, lan gogorra bezain samurra da «Los emigrados». Nahiz eta gertatzen dena lazgarria izan, bien arteko adiskidetasunak pairatzen duten miseria baino gehiago ahal dezake, saminduraren erdian, itxaropen izpi bat sortzeraino. Ordu eta erdi zinez hunkigarria pasarazten digute Mulie Jarju eta Roman Luknar-ek, erakustaldia da beraiena, testua ezin hobeki berenganatu dute-eta. Zaila litzateke sinesgarriagoa izatea. Jose Ibarrolaren eszenografiak ere estuasun giroa areagotzen du, bi ohe, mahai bat eta bi aulki erdian, komun likits bat. Pascal Gaigne eta Hijas del sol bikotearen musika, xuxurlaka bezala entzuten den arren, sotila da oso.
Dena den, umore tarteak drama ukitukoak bezain ugariak dira; esaterako, afrikarrak ezkutuan duen haragi kontserba jateko prest dagoenekoa, negar ez egiteagatik irri egitera bultzatzen gaitu. Azken batean, barre eginarazten duen tragedia dugu, baita barrea izozten duen komedia bat ere, bere burua gizakitzat duen edozeinek ikusi beharko lukeena, eskolumeetatik hasita
1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.
OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]
Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]
Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]
Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.
Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]
Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]
Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.
Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]
Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.
20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]