BARREA IZOZTEN DUTEN BI ETORKINEN GORABEHERAK
- gabeko afrikar bat elkartu etorkinen nahigabeak azaltzeko. Txalo konpainiaren lan berrian, Ramon Bareak S. Mrozek-en obra egokitu du; irria hormatzen duen tragikomedia.
«Dama eta kardinala» egiten hasiak zirela, Slawomir Mrozek antzerkigile poloniarraren lan honi heltzea erabaki zuten Txalo konpainiakoek. «Los emigrados» 1975ean idatzi ondoren, 1977an eman zen lehenaldikotz Espainian, Jose Maria Rodero eta Jose Bodalok antzeztua. Polonian komunismoak iraun zuen bitartean galarazita egon zen arren, Berlingo harresia erortzean, jatorrizko lanak zentzua galdu zuen, garai hartako ideologia eta bizimodu hitsa kritikatzen zen-eta. Orain, hormatzar ideologikoak erori direlarik, kapitalismoaren hormatzarrak eraikitzeko aroan gaude. Barearen iritziz,
«utopia sozialista, kapitalismo demokratikoaren gorakadarekin batera bizi da. Demokrata batzuen ustez, diruarekin gertatzen den bezala, jadanik ez dago mugarik, batzuentzako berriz, bai»
«Mrozek-en berezitasuna absurdoaren antzerkiaren barruan leudekeen egoeretatik abiatzen dela da. Estilo honen ezaugarriak gainditu eta izpiritu kritiko baten bidez, balore mitiko, ideia eta sineskerien aurka jotzen du, beti ere umore groteskoaren ildoa ahaztu gabe; W, Gombrowicz eta S. Witkiewicz-en tradizioaren haritik, hain zuzen»
Nahiz eta aldaketa nabarmena izan, jatorrizkoaren izpiritua atxiki du Bareak.
«Mrozek-en tragikomedia groteskoa mantendu dugu, bi pertsonaiei ñabardurak jarriz, baina. Zerbaiten ihesean dabiltzan bi deserrotu, eta soto batean elkarrekin bizi direnak, etorkizun beltza aurrean dutela. Beren geroa ordea, gureari lotuta dago»
Ez zuten «casting»ik egin beharrik izan, Bareak biak ezagutzen baitzituen; Mulie Jarju ganbiarra (Montxo Armendarizen «Cartas de Alou» filmeko protagonista, Donostiako Zinemaldian aktore onenaren saria irabazitakoa) Hijas del sol taldekoen bidez, eta Roman Luknar ostera, Madrilgo antzerki mundutik. Duela 10 urte antzerkia egitera etorria, espainiar emakume batekin maitemindu eta Espainian geratzea erabaki zuen Luknar-ek. Egun, «Policias» telesailean dihardu. Biek zoratzen hartu zuten proposamena; Romanek gainera, ongi ezagutzen zituen Mrozek-en lanak, Eslovakian taularatzen zituzten garaitik. Ramon Bareak berak egokitu testua mahai gainean jarri eta elkarlanean hasi ziren, nork bere ekarpena eginez. Esaterako, haserretzen direnean nor bere hizkuntzan hasiko da, eslovakieraz eta wooloferaz juramenduka. Balio erantsia du beraz, biak benetako etorkinak izateak.
«Oholtza gainean gertatzen dena errealitatetik gertu dago, jendeak uste baino gehiago, Mulie adibidez, oso afrikarra da, eta obran erakusten duen bezala, musulmana»
Puri-purian dagoen gaia izanik, harrera polita izango du obrak.
«Duela bi hilabete Almeriako `Xagu tranpa'rekin El Ejidon izan ginela, Diego Ruiz hango programatzaileari esan nion `Dama eta kardinala'z gain beste obra bat ere bagenuela, `Los emigrados'. Zeri buruz zen azaltzean, interesgarria zela erantzun zidan. Baina orain, gertatuak gertatuta, ausardia galanta izango litzateke El Ejidon «Los emigrados» antzeztea; oihala ezingo genuke ezta zabaldu ere egin. Dena erreko ligukete»
Europa gero eta intoleranteago honetan, hasieratik, hausnarketa egitera gonbidatzen gaitu «Los emigrados»ek; Zerbait ustelik dago mundu honetan, edo gizakiaren barrunbea bera ote? Kontuak kontu, pertsona orok duen duintasuna halako egoera batean zeinen hauskorra izan daitekeen agerian uzten digute bi etorkinek. Errealitatea hain makurra da, non amets egiteak kanpoko erasotik babesteko balio dien. Orobat, beharra eta nahien arteko marra lausotuaz mintzo dira, diruak itsututako gizarteaz, gizabanakoak haren esklabu bilakatzen diren arte. Finean, zorionaren iturria gure barrunbeko aberastasuna dela.
Afrikarra, noizbait bere herrira markako arropez betea itzuli eta adreiluzko etxe handi bat egitearekin egiten du amets, antena paraboliko batekin eta guzti.
«Zenbat eta gehiago aurreztu, orduan eta gehiago ukan nahiko duzu»
«Ez zara inoiz zure herrira itzuliko, dinamika horren esklabu zarelako»
«Zergatik demontre zaude nirekin orduan?»
Bi pertsonaien aldarte aldaketen ondorioz, istorioaren haria korapilatzen joango da, muturreko egoera batera heltzeraino, beti ere tragikomedia kutsuari eutsiz. Dena den, lan gogorra bezain samurra da «Los emigrados». Nahiz eta gertatzen dena lazgarria izan, bien arteko adiskidetasunak pairatzen duten miseria baino gehiago ahal dezake, saminduraren erdian, itxaropen izpi bat sortzeraino. Ordu eta erdi zinez hunkigarria pasarazten digute Mulie Jarju eta Roman Luknar-ek, erakustaldia da beraiena, testua ezin hobeki berenganatu dute-eta. Zaila litzateke sinesgarriagoa izatea. Jose Ibarrolaren eszenografiak ere estuasun giroa areagotzen du, bi ohe, mahai bat eta bi aulki erdian, komun likits bat. Pascal Gaigne eta Hijas del sol bikotearen musika, xuxurlaka bezala entzuten den arren, sotila da oso.
Dena den, umore tarteak drama ukitukoak bezain ugariak dira; esaterako, afrikarrak ezkutuan duen haragi kontserba jateko prest dagoenekoa, negar ez egiteagatik irri egitera bultzatzen gaitu. Azken batean, barre eginarazten duen tragedia dugu, baita barrea izozten duen komedia bat ere, bere burua gizakitzat duen edozeinek ikusi beharko lukeena, eskolumeetatik hasita
Gertatutakoak ez direla kasualitatea azpimarratu dute. Unibertsitateko eremuetan indarkeria matxista gertatzen dela azaldu dute, eta arazoa sistematikoa dela. Protokolo bat eskatu dute erasotuak babesteko. Erasotzaileak inpunitate osoarekin jokatu duela salatu dute.
Gaztelueta C -Berango C gazteen futbol partidua bertan behera geratu zen Larunbatean. Jokatzen ari zirela Gaztelueta C taldeko gazte batek aurkariari "beltz zikin madarikatua" deitu zion. Gorengo erregional mailako Otxarkoaga-Iturrigorri partiduan ere... [+]
Atxuri auzoan 2019ko azaroaren 5ean Voxen kontra egin zuten bederatzi pertsonaren kontrako epaia iritsi da. Akusatuek ez dute espetxean sartu beharko.
Ia mende batez, Euskal Herrian ez da belaunaldirik tortura ezagutu ez duenik. 1960tik 5.379 lagun dira ofizialki, baina askoz gehiago dira, publikoki torturatu gisa agertzeak min egiten duelako oraindik ere. Eta seguruenik, oinarri-oinarrian ez delako ezer aldatu. Polizia... [+]
PSE-EEren zuzendaritza berriak alderdikideen %95en onespena jaso du. Anduezak proposatutako Batzorde Exekutiboan aurreko 26 kideetatik zortzi aurpegi berri daude soilik.
Macronek egindako deiari erantzunez, NATOko eta Europako agintariak Parisen elkartuko dira astelehen honetan, AEBek eta Errusiak iragarri ostean Ukrainako gerra amaitzeko elkarrizketei heltzekotan direla. Europak diru asko xahutu du Ukraina laguntzen, eta gerra amai dezakeen... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"
Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]
Azken hogei urteetako gazteen kokapen politikoa izan dute aztergai The Economisten. Europan 18-29 urte arteko gizonak emakumeak baino posizio kontserbadoreagoetan kokatzen dira.
Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.
Arriskuan dauden BSH, Sunsundegui, Nano Automotive, Siemens Gamesa, Tenerias Omega, Tasubinsa eta Volkswagen enpresetako langile batzordeek haien egonezina azaldu dute eta Nafarroako Gobernuari "benetan bermatzailea den legeria bat artikulatzea" eskatu diote.
Su-etena hitzartu eta hilabete bete denean, lehen faserako adostutako 33 bahituetatik 25 askatu ditu Hamasek. Israelek, berriz, 985 preso utzi ditu aske. Bigarren fasea martxoaren 2an da indarrean sartzekoa, baina bi aldeek jarraitu beharreko urratsak zehazteko daude... [+]
Gauzak ez dira izatez errazak, eta, izango da batagatik edo besteagatik, baina, azken boladan, mingainari behar baino gehiagotan egin diot kosk bi kontu hauengatik: sold out-aren kultura eta FOMOa –azken hori agian azaldu behar da, ez baita hainbestetan esana: esperientzia... [+]
Zedarriak Foroak Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua txostena aurkeztu zuen urtarrilaren erdialdean. Bertan, EAErako gomendioak jasotzen dira, Draghik eta Lettak Europako Batasunerako aurkeztu dituzten txostenak erreferentziatzat... [+]