BOST EGUN NEKE ETA PATSETAN 1.250 LITRO SAGARDO ATERATZEKO
Sagar bilketa urriaren 3an eta 4an egin zen (larunbata eta igandea). Hiru sagastitatik guztira 2.000 Kg. sagar bildu ziren. 800 kg. baserrikoa den Hernaniko sagasti batetik eskuratu ziren eta beste 700 kg. Hernaniko Zubillagatarren Errenteriako sagasti batetik. Gainerako 500 kg.-ak Hernaniko beste sagasti batetik hartu ziren.
1998. urtea nahiko txarra izan zen, bai baserrian eta baita inguruko sagastietan ere, sagar gutxi eman baitzuten sagarrondoek. Sagardogile askok (inoiz baino gehiago) kanpoan erosi behar izan zuen sagarra. Sagar bilketan, sagar jotzerakoan, dolarean eta upel betetzerakoan egin zuen eguraldia oso euritsua eta hotza izan zen; guztiz mesedegarria sagardogintzarako. Sagarrak sagastietik erdi-garbiak etorri ziren. Hotz egiten zuenez, ernamuinak eta legami basatiak ez ziren ugaldu.
Bilketa eskuz eta kizkiak erabiltzen egin zen hiru-lau lagunen artean. 50-60 kg.-ko zakuak bete ziren eta zuzenean sagardotegira eramaten ziren 4x4ko auto batean. Bertan zakuak leku lehor eta ilunean bildu ziren.
Sagardogintzarako sagardotegiko bi solairuak erabili ziren. Lehendabizikoan zakuak upelen ondoan jarri ziren eta bigarren solairuan berriz, sagarra garbitu, jo eta prentsatu egiten zen.
Urriaren 5ean (astelehena), goizeko zortzietan lehendabiziko 8 zakuak igotzen hasi eta bigarren solairuan dagoen 4x2 metro karratuko piszina batean hustu ziren. Sagar hautaketa egin zen ondoren, hau da, txarrak baztertu eta ur tutu baten bidez garbitu ziren onak zeudenak. Behin sagarrak garbituta, matxaka erabiliz sagarra jotzen hasi ziren. Lan hau oso motela eta neketsua da matxaka oso motel ibiltzen baita. Zortzi zaku jotzeko bi edo hiru ordu behar ditu. Pertsona batek tobera betetzen zuen bitartean, besteak matxaka azpitik txikitutako patsa jaso eta aldemenean dagoen beste piszina batean pilatu zuen. Beste piszina honetan patsa 5-6 orduz beratzen eduki zen. Piszina hau maldan dago eta horrela, patsak askatzen duen zukua zulora bideratzen da. Zulo honetatik, gero upelarekin bat egiten duen tutu bat abiatzen da.
Urriaren 6an (asteartea), goizeko zortzietan beste 8 zaku sagar igo ziren, garbitu eta txikitzeko. Aurreko egunean beratzen utzi zen patsarekin berriz, dolarea bete eta eman beharreko hiru edo lau kolpeak eman zitzaizkion, kolpe bakoitzeko patsa atera eta sartuz. Behin hori egin ondoren, patsa lehorra hartu eta zakutan sartu zen eta bitartean garbituta zeuden sagarrak txikitu eta patsa arratsalderako beratzen utzi zen. Arratsaldean beratzen zegoen patsari zegozkion kolpeak eman eta patsa lehorra zakutan sartu zen. Bitartean beste zortzi zaku igo, garbitu eta txikitu ziren, beratzen utziz hurrengo egunera arte. Lana zortzietan eman zen amaitutzat.
Urriaren 7an (asteazkena), goizeko zortzietan, aurreko egunean beratzen utzi zen patsa hartu eta dolarea bete zen, eman beharreko lau kolpeak emanez. Azkeneko zortzi zakuak hartu eta goiko solairura igo ziren, garbitu eta jotzeko. Arratsaldean dolarean zegoen patsa lehorra atera, zakutan gorde eta goizean beratzen utzitakoarekin azkeneko aldiz dolarea bete zen. Lau kolpe eman eta 20:00etan lana amaitu zen.
Egunotako lanaren ondoren 1.250 litroko upela, garagardoa gordetzeko erabili ohi diren 50 litroko 3 upel, (barrikoteak egiteko) eta 60 litroko egurrezko upel txiki bat, (hau ere barrikotea egiteko) bete ziren.
Garagardoa gordetzeko upeletako baten edukia, upel handiak irakiten zuenean, hustutzen zen eran betetzeko erabili zen. Horrela ez zen airerik sartzen, beste upelak, berriz, barrikoteak egiteko erabili ziren. Upel handiko zukua berehala hasi zen irakiten. Behin bi irakinaldiak bukatu zirela ikusi ondoren, prozesua amaitutzat azaroaren 15ean eman zen. Upelari estalkia jarri zitzaion abendura arte.
Upela abenduaren 20an ireki zen, etxekoek dasta zezaten, eta dirudienez, denek beraien oniritzia eman zuten
Sagardoaren antzinatasunaren froga garrantzitsuenetako bat «sagar» hitzetik datozen toponimo eta abizen ugariak dira. Dokumentatuta dagoen lehen toponimoa «sagarro» hitza da. 1291. urtean Nafarroan agertutako dokumentu batean irakur daiteke «sagarro» hitza.
XIV. mendeaz geroztik «sagar» hitzetik datozen izen eta abizenei erreferentzia egiten dieten zitak ugariak dira. Honela 1348. urtean, Azpeitian, Sagastizabal izena, 1347an Hernanin Sagasti, eta Beasainen Sagastigutxia ageri dira.
Gaur egun «sagar» hitzetik eratorriak diren abizen asko ezagutzen dira. «Sagar» edo «sagasti» hasiera dutenak, «sagasti» bukaera hartzen dutenak... Segidakoak dira horietako batzuk: Apalasagasti, Bisagasti, Olasagasti, Oruesagasti, Sagarbide, Sagarburu, Sagardui, Sagardibeltz, Sagarna, Sagarmingorri, Sagarza, Sagastizabal, Sagasta, Sagastabeitia, Sagastagoitia, Sagastibarren, Sagastibel, Sagastiberri, Sagastiberriaran, Sagastiburu, Sagastieta, Sagastieder...
«Sagar» hitza ezezik sagardoarekin eta sagardogintzarekin erlazioa duten hitz asko dira; horra horietako batzuk: Dolaretxe, Tolare, Tolareberria, Tolaretxipi, Tolaretxiki, Tolaregoia, Tolareta, Tolarezar, Txiskuene, Upabi, Upategi, Upelategi...
Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]
Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]
24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.
Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.
-----------------------------------------------
Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]
Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak adierazi du bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi... [+]
Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.
2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]
Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.
Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]
Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]
Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.
Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.
Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]
Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.
1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]