Kaparrosotik abiatuta Aragoiko ibai ertzak miatzen


2017ko azaroaren 28an
Ibilbidearen hasiera Kaparroso herriko Santa Fe elizaren ataria izatea erabaki dugu. Tenplu hau herriko alde zaharrean dago eta nola ez, punturik altuenean. Hortik herriaren ikuspegi ederra bistan da eta etxe zahar eta haitz batzuen atzetik, Aragoi ibaiaren ibarra dugu ikusgai. Hona iristeko herri osoa zeharkatu behar dugu. Gure aurreneko pausoak, bidegurutzeari jarraituz emango ditugu, hots, Santa Fe parrokia zaharrera iristeko. Beraz, gogoz ekin aldapari, goiko ikuspegia dotorea da-eta. Eraikin honen aurriek (0,5 km) erakusten dutenez, XIV. mendeko eliza baten aurrean gaude. Badirudi Erdi Aroan herria defendatzen zuen gaztelu gotorlekua bertan egon zela. XI. mendean, toki estrategiko hau, Iruñeko erregeentzat musulmanen aurka borrokatzeko gune garrantzitsua zen. Hau dela eta, bertako biztanleriari foru berezia eskaini zioten, mugan zeuden lekuetan gertatu ohi zen modura. Dokumentazioaren arabera, bertan ipini ziren Nafarroan aurreneko aldiz defentsarako kanoiak. Dena dela, XV. mendeko lehenengo urteetan, lur mugimendu baten ondorioz gotorleku osoa erori eta hondatu zen.
Elizatik zuzen jarraitu beste aldetik jaisteko, laster bidegurutze batekin topatuko gara eta ezkerrera beherantz jo behar dugu herrira heldu arte. Kale ubide batetik joko dugu, bukaeran ezkerretik irteteko beste kale batera (1,4 km). Geroago ezkerrera ibai ibarrera heltzeko. Kale hau amaitutakoan, eskuinetik beste errepidera irtengo gara eta Rada herriko seinalea jarraitu besterik ez dugu. Kontuz ibili ordea 3,6 kilometroan, bertan ezkerretik irteten den abelbide batetik baztertu behar dugu-eta. Aurrerago bidegurutze batekin topo egingo dugu, baina zuzen jarraitu behar dugu, urmael bat ikusi arte. (5,7 km) Bidegurutze batean korraliza bat ikusiko dugu, Villar izenekoa. Hemendik ezkerrera, harri koskorrezko pista aldapatsu baten bidez, Radako eremu harresitura igoko gara (6,3 km). Eremua bisitatzeko aitzakiaz atseden hartu eta berriz jaitsi aurreko eraikinera.
Hemendik aurrerako bidea ez dago oso argia, beraz erne ibili. Eraikinaren atzetik troka bat ageri da. Guk ardiek markaturiko bideetatik behera jarraituko dugu. Aurrerago ubide txiki bat gainditu eta ezkerrera joz, trokan barneratuz, bidegurutzera eta pistara aterako gara. (7,7km) Aipatutako bidegurutzea aurkituko dugu eta eskuinera abiatzen den pistatik segi beharra dago. (8,2 km) Errekatxoa gurutzatu behar da ezkerrean zuzen abiatzen den pistatik jarraitzeko, Aragoi ibaira hurbiltzear, enklabe naturalean barneratzeko. Ibaian gora jarraitu 9,9 kilometrora arte. Han bertze bidegurutze bat dago eta etxola ikusiko dugu. Eskuinetik gora abiatuko gara eta terrazaren gainera iritsitakoan, (10,3km) kontuz berriz ere, ezkerrera jo behar dugu-eta bidegurutzean. Aurrerago, beste desbideratze gunean, (11,4 km) eskuinera segi, posteak dauden aldera, zuzenean errepidera irteteko. Ezkerretik, Melida herrira joango gara, bertako eliza bisitatzera (14,9 km). Herri honetan ere gaztelu bat dago.
Errepidetik Santakarara joko dugu (17 km). Ezkerretik herrira hurbildu eta Iruñeara doan bidegurutzean, hartu ezkerretik abiatzen den lehenengo kalea, elizaren eta frontoiaren beste aldera iritsi arte. Enparantza pasa eta eskuinera abiatzen den lehenengo kaletik gora egin, ur biltegietara. Eskuinetik pista bat abiatzen da eta ezkerrean dauden hesiak amaitzen diren gunean, txirringa utzi, gazteluaren dorrera oinez igotzeko (17,9 km). Herri honetan lekutzen zen erromatar garaiko Cara hiria. Berriz errepide nagusian, eskuinera jo eta herria amaitu aurretik, ezkerrera desbideratu (18,7 km). Zuzen jarraitu eta segi granja baterantz. Hau gainditutakoan ezkerretik jaitsi. Aurrerago, etxola baten aldamenean, bertze bidegurutze batekin egingo dugu topo. Ez egin kasurik eta segi aurrera (20,1 km). Hemendik aurrera ibaiaren parean doazen pistetatik segi behar da (21,6 km). Zuzen jarraitu eta ahal denean ezkerrera, Aragoira jo.
Eremu honetan daude enklabe natural eta ingurune babestuak. Gainera, pista hobetu dute lur biltzea dela-eta. Arreta pixka bat jarri orain, (26,9 km) bidegurutze bat topatuko dugu: eskuinetik pista bat dator eta metro gutxitara ezkerretik, soro batetik, gurtarrastoak abiatzen dira eskuinerantz, seinale baten inguruan. Azken hauek jarraitu eta, uste baino lehen, errekatxo bat gainditu beharko dugu eta bidegurutzean hartu eskuinerako bidea (27,3 km). Jarraitu etxe bat aurkitu arte eta honen atzealdean, ezkerrera jo (27,9 km). Pista bat gurutzatu eta gero hurrengoan eskuinera jo eta bertan, ezkerrera (28,5 km).
Bideetan eskuin-ezker eta gorabehera ugari egin ondoren, herria bisitatzeko ordua heldu zaigu. Traibuenas herrira iritsi eta ezkerreko kaletik elizara hurbildu. Handik errepidera eta Zidakos ibaia gaindituta, ezkerreko pista batetik asfaltoa utzi (30,2 km). Ibaiari segi eta bidegurutze batzuk gainditu. Beti pista hoberenei heldu, etxe batera iritsi arte (32,7km), ezkerretik ubide bat gainditu arte. Aragoi ibaiko zubi bat ikusi arte segi aurrera, hau gainditu eta errepidea zuzen jarraituz gure abiapuntura iritsiko gara. Aragoi ibai inguruak zertxobait gehiago ezagutzen ditugunaren ilusioarekin, hurrengora arte, atsedena hartzeko ordua da
Radako gotorlekua

Rada Erdi Aroko hiribildu bat izan zen. Oraindik tente dirauten harresien aztarnek, hiribildua Nafarroako erreinuaren defentsarako sobera garrantzitsua izan zela adierazten dute. Ez ahantzi garai batean mugak bertan lekutu zirela.
Lehenengo datu historikoek aditzera ematen dutenez, XII. mende bukaerarako eraikita omen zegoen. Nafarroako anaien arteko gerretan, Beamountarrek kontrolatu zuten hiribildua 1455. urtera arte. Agramontarren buruzagiak setiatu zuen ordea hiribildua eta mendeku modura dena suntsitu zuen. Geroztik herri soildu bezala agertu izan da beti. 1981. urtean, azkeneko jabeak Nafarroako Gobernuari dohaintza baten bidez eman zion. 1984. urtetik aurrera indusketa batzuk burutu dira eta kale batzuk, hamabost bat etxe, uharka handi bat eta hilerria agertu dira. Antza denez, etxeak bi solairukoak ziren eta batzutan harrizko eskailerak egiten zituzten goiko logelara igotzeko. Behean, nola ez, negu hotzari aurre egiteko sutondoa zegoen. Bestalde, eliza erromanikoa izan zen tente gelditu zen eraikin bakarra, hau ere harresiaren barnean zegoena. Harresiari dagokionez, tontorrean oin zirkularreko dorre baten abiapuntua dago eta ipar aldean aldiz, zati galantak dirau oraindik ere, prismadun dorre bi agertzen direlarik. Gaur egun bisitaldietarako egokitu da eremua

Mapa

Azkenak
Donostiako kaleratzeak Stop plataformak iruzurrezko alokairuen aurkako kanpaina bat abiatu du

Plataformak gida bat aurkeztu du maizterrek iruzurrezko kontratuak dituzten ala ez egiaztatu dezaten.


2024-10-21 | Bertsozale.eus
Alaia Martin Etxebestek irabazi du Eibarko lehen final-laurdena
Lehen final-laurdena izan da larunbatekoa. Saioa irabaztearekin batera, finalaurrekoetara sailkatu da Martin. Igandean izango da hurrengo saioa, Errenterian.

2024-10-21 | Behe Banda
Barra warroak |
Eutsi, banarama eta

Ez galdetu zergatik, baina sarritan pentsatu izan dut kalte egiten diguna onartzeko erraztasun handia dugula. Erraztasuna, edo agian, beharra. Azken batean, dikotomia nabarmena planteatzen duen auzia da beharrarena: bere kausaren aurka egin dezakezu, ala hezur eta guzti irentsi... [+]


Txaro Marquínez, Zaintza Araba-ko kidea
“Alarma soziala sortzea leporatu digute; ez, alarma egon badago, ez dugu guk sortu”

Arabako zahar egoitzen egoera lehen planora pasa da berriz ere azken asteetan. Zaintza Araba elkarteak Gasteizko Arabarren eta Laudioko San Roque erresidentzietako egoiliarrei ematen zaien tratua salatu dute, hainbat senideren testigantzak jaso ondoren. Langileen lan-baldintza... [+]


Euskal Herriko tomate agroekologikoek %38,6 CO2 gutxiago isurtzen dute Almeriako tomateek baino

EHNE Bizkaiak bultzatutako azterketaren emaitzek baieztatu dute eredu agroekologikoan ekoiztuak diren tomateek berotegi efektuko gasen isurketan, eta batez ere energia kontsumoan, inpaktu txikiagoa dutela eredu agroindustrialean ekoiztuak diren tomateekin alderatuta. Honetan,... [+]


Une baten eternitatea

Atal honetan behin baino gehiagotan aipatu izan dugu izaki txikien munduan (gurean bezalaxe) itxurak okerrera eramaten gaituela, sarritan. Eta gaur dakarkigun laguna horren adibide garbia da, animalia gutxi izango baita Lurrean itxura ahulagoa edo kalteberagoa duenik. Horrez... [+]


2024-10-21 | Garazi Zabaleta
"Haziak" liburua
“Liburuarekin jendea animatu nahi dugu haziak ekoizten hastera”

Hazien munduan buru-belarri ari dira urte askotatik Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal, Haziak liburuaren egileak. Hazien ugalketari buruzko azalpen praktikoez gain, elementu historiko, ekonomiko, politiko eta kulturalak jaso dituzte; beraz, baratzerik ez dutenentzat ere... [+]


2024-10-18 | ARGIA
Langile bat hil da Lizarran, biltegi batek eztanda egin ondoren

56 urteko langile bat hil da Lizarran, Agralco (Agrupacion Alcoholera de Bodegas Cooperativas) biltegian lanean ari zela. 10:00ak aldera gertatu da ezbeharra, Lizarran la alcoholera moduan ezagutzen den nekazaritza hondakinen biltegian.


Beldurra espazio komun gisa

Herritarren segurtasunik ezaren kezka gero eta handiagoa da gure auzo eta hirietako elkarrizketetan, batez ere kalean bizirik dirauten Magrebeko gazteek eragindako lapurreten eta gatazken inguruan. Badirudi egoera horiek areagotu egin direla azken hilabeteetan, eta alarma eta... [+]


Puig Antich, Estatuak ez du inoiz barkamena eskatzen

Espainiako Gobernuak dokumentu bat helarazi die Salvador Puig Antichen arrebei, Oroimen Demokratikorako ministro Ángel Víctor Torresen eskutik. Frankismoak anarkista katalanari jarritako heriotza kondenaren “baliogabetasun akta” dela diote. Harrigarria... [+]


Sinwarren hilketaren ondoren, gerrak bere horretan jarraitzen du

Yahya Sinwar Hamaseko burua hil ondoren, Ekialde Erdiko gerrak nola jarraituko duen aurrera mintzagai da hilketaren biharamunean. AEBek, Joe Bidenen ahotik, berehala iragarri dute orain su-etenak bidea libre izan dezakeela. Bide beretik jo dute Mendebaldeko hainbat buruzagik... [+]


2024-10-18 | Ahotsa.info
Azken hiru urteetan altueratik erorita Nafarroan 10 langile hil direla salatu dute

LAB, CGT, Steilas, ESK, EHNE eta Hiru sindikatuek salatu dituzte Nafarroan altueratik erorita hil diren hamar langileen kasuak.


Marcos Maceira, A Mesa pola Normalización Lingüísticaren presidentea
“Oso zaila izango da galiziera leheneratzea PPren hizkuntza politika ez bada zuzentzen”

Galiziako Estatistika Institutuak galizieraren egoeraren inguruko inkestaren azken datuak ezagutarazi ditu. Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez... [+]


Eguneraketa berriak daude