HERRIALDE TXIROAK ITOTZEN DITUEN MAILEGU SISTEMA
- dira, neurri handi batean, herrialde aberatsei zor dieten eta ordainezina zaien kanpo zorraren ondorioz. Mugimendu zabal bat ari da eratzen, kanpo-zor horren deuseztapenaren alde.
Egoera horren aurrean, nazioarte mailako elkartasunezko mugimendu bat ari da sortzen, eta, nahiz eta oso hasi berria izan, Euskal Herrian ere ari da indartzen. Mugimendu horrek pobreziaren mundializazioa, pobrezia emakumeengan erortzea, gizarte bazterketa eta herrialde pobreen kanpo zor ordaintezina salatzen ditu, eta horren guztiaren eragile gisa merkatu librea eta kapitalen zirkulazio librea. Emigraziorako eskubidea aldarrikatzen du, gizarte bazterketa salatuz, eta, zentzu horretan, gobernuei herrialde pobreen kanpo zorra deuseztatzea eskatzen die, horretarako herrialde bakoitzean erreferendum bat egin dadila aldarrikatuz.
Garapenerako eragozpen larri bihurtu denetik zorrak izan duen bilakaera ikusi besterik ez dago. 1970ean, zorra 68.000 milioi dolarrekoa zen, herrialde hauek erabateko garapen aro batean murgildurik zeuden, eta 60ko eta 70eko hamarkadak itxaropentsuak izan ziren. 70eko hamarkadaren amaieran zorra 577.000 milioi dolarretaraino hazia zen. Zor hori eramangarria izan zitekeen, kontratazioaren neurriek bere horretan jarraitu izan balute. 80koa garapenerako galdutako hamarkada bezala ezagutzen da. Zorra ordaintezina bihurtu zen, eta halako neurrietara iritsi zen non garapenerako eragozpen nagusi bihurtu zen. Hamarkada horretan, garapen bidean zeuden herrialdeek 1,3 bilioi dolarretako faktura ordaindu zuten, zorraren zerbitzuaren ordainetan (edo interesetan). Hala ere, hamarkadaren amaieran (90eko hamarkadan) zorra 1,42 bilioi dolarretara igoa zen. Gaur egun bi bilioi dolarretik gorakoa da.
Zorraren arrazoiak, nagusiki, hiru dira: herrialdeek egindako gastu ez-produktiboak, kanpoko arrazoiak edo zorpean dauden herrialdeek kontrolatu ezinezkoak direnak, eta galerak gizarteratzeko politikak. Gastu ez-produktiboen artean, armei dagokienaz gainera, herrialde horietako elite boteretsuen luxuzko kontsumoak bildu behar dira. Kontsumo hauek, gehienetan, herrialde horien merkataritza-oreka hausten duten produktu inportatuak izan ohi dira, gerora nazioarteko maileguen bidez konpondu beharrekoak. Kanpoko arrazoiei dagokienez, lau aldiz biderkatzen diren interes moten igoera, lehengaien prezioen igoera eta kapitalen kanporatzea aipatu behar dira. Besteak beste, 1973ko eta 1979ko petrolioaren igoerek ere –lau eta bi aldiz handiagoa hurrenez hurren– zerikusi handia izan zuten. Horren guztiaren ondorioz, garapen bidean zeuden herrialdeek ez zuten beste irtenbiderik, dena geraraztea edo geroz eta kanpo zor handiagoan sartzea.
Kanpo zorraren zenbaterainokoa adierazterakoan, ordea, are larriagoa gertatzen da galeren gizarteratzearena. 60ko eta 70eko hamarkadetan oso ohiko jokabidea zen Estatua agertzea agente pribatuei egindako maileguen abal gisa, bai inbertsio produktiboetan eta bai merkataritzako trantsakzioetan. Horrela porrot egiten zuten inbertsioetan edo agente horien kaudimen gabezia kasuetan zor hori zor publiko bihurtzen zen.
Egoera hauek, besteak beste, ondorio larri bat daukate: kanpo zor hori murrizteko, herrialde aberatsek eta nazioarteko finantza sistemak, Nazioarteko Moneta Fondoaren eraginez, egiturak doitzeko neurriak hartzen dituztela herrialde pobreetan. Gastu publikoa mugatzen dute, Administrazioko langile kopuru handiak kanporatuz, gizarte eta garapen proiektuetan murrizketak egiten dituzte, presio fiskala areagotzen dute...
Halaber, barne inbertsioaren murrizketa ezartzen dute, interes motak handituz eta maileguak mugatuz, lehiakortasunaren hobekuntza galeraziz, monetaren debaluaziora joz, eta, atzerrian errazago saltzeko, soldaten igoera bertan behera utziz. Azkenik, atzerriko inbertitzaileak sar daitezen ahalbidetzen dute, baldintza onenetan eta inolako kontrolik gabe. Horrela, herrialde aberatsen babesle den Nazioarteko Moneta Fondoak ezartzen dituen neurriek zorraren zama hiritar pobreenen bizkarrean uzten dute, gizarte programak eta gizarte zerbitzuak murritzaraziz, eta tarifa publikoak eta zeharkako zergak igoaraziz. Honelako neurriek arrazoia ematen diote Eduardo Galeano idazleari: «
Nazioarteko ekonomia da krimen antolatuaren adierazpen eraginkorrena
Euskal Herriko eta Espainiako Estatuko hainbat elkarte, talde eta pertsona manifestu bat sinatzen ari dira, pobretutako herrialdeen kanpo zorra deuseztatzearen aldeko gizarte kontsulta bat egin dadin. Manifestu horren laburpen bat biltzen dugu ondorengo lerroetan.
Garapen bidean dauden hainbat herrialderen iraupena itoarazten duen kanpo zorra salatzen dute. Gaitz higuingarri hori amaiarazteko kanpo zorra erabat deuseztatzeko eskaria zabaltzen dute eta gizarte kontsulta edo erreferendum bat egitearen aldeko jarrera azaltzen. Hain zuzen ere, datozen hauteskundeekin bat etorriz, martxoaren 12an Espainiako Estatuko hainbat herri eta hiritan egingo da kontsulta hori, hainbat eta hainbat herritarri «
pobretutako herrialdeen kanpo zorra deuseztatzearen alde
Manifestu horren arabera, gaur egun ez da hitz egiten zorraren krisiaz, nazioarteko finantza sistema ziurtaturik dagoelako eta hartzekodunek kobraketa bermaturik dutelako, garapen bidean dauden herrialdeek duten ordaintzeko gaitasunaren mailak ahalbidetzen duen neurrian. Zor hori, beren ustez, «
kolonialismo modu berri bat da
Kanpo zorra, dio manifestuak, indarkeria tresna bat da, eta garapen bidean dauden herrialdeen aurka erabiltzen da. Zorra negoziatzearen ordaina subiranotasun nazionala eta herrialde horiei jokabide neoliberalaren itzalean datozen ekonomiaren globalizazioa, liberalizazioa, pribatizazioa eta bizitzaren arautzaile bakartzat merkatua izan dadin onartaraztea da. Horren ondorio nabarmena «
herrialde horien eta, are larriagoa dena, bertako biztanleen erabateko babesgabetasuna da
Manifestuak azaltzen duenez, kanpo zorrak, Nazioarteko Moneta Fondoak ezarritako Doitasunerako Neurriek, lehengaien prezioen beherakadak, produktu landuen prezio igoerak, espekulazioan, etekinen pribatizazioan eta galeren gizarteratzean oinarritutako finantza jarduerek, armagintzaren indartzeak, gerrek, errefuxiatuek eta ekoizpen sistemen suntsiketak «
giza eta ekologi arloko hondamendi globalizatua eragiten dute
Egoera globalizatu horri, era berean, erantzun globalizatua eman nahi diote gizarte elkarteen sareek. Abiapuntu gisa, kanpo zorra ordaintezina, legearen aurkakoa eta inmorala dela adierazten da, eta, horregatik, manifestu hau sinatzen duten elkarte, talde eta pertsona guztiek Espainiako Gobernuari pobretutako herrien kanpo zorra kitatutzat emateko exijitzen diote.
Azkenik, datozen hauteskundeekin batera gizarte kontsulta bat egin dadin bultzatu nahi dute, bide horretatik demokrazia partahartzailerako aukerak zabaltzen direlako, aldian behingo hauteskunde politikoak baino haratago doan herri-partaidetza indartzen delako eta, azkenik, kontsulta horrekin batera doan kanpainari esker kanpo zorraren aurkako borrokaren inguruko sentiberatasuna eta gizartearen salaketa areagotzen delako
Herrialde pobreen kanpo zorraren aurkako borroka nazioartean zabaldurik dago jadanik. Une honetan, mundu osoko 53 herrialdetan daude honelako kanpainak, hiritar guztiak arazo larri honetaz jabearazteko eta tokian tokiko gobernuak zorra deusezta dezaten bultzatzeko. Herrialde hauen artean, dagoeneko, 17 milioi sinadura bilduak dira ekimen honen alde, eta horri Espainiako Estatuan bildu diren milioi bat sinadura inguru gehitu behar zaizkio. Euskal Herrian kanpaina honek oihartzun gutxi izan du orain artean. Hil honetan hasi da era antolatu batean funtzionatzen. Hego Euskal Herriko lau herrialdeetako bakoitzean talde dinamizatzaileak daude. Horren ardura dutenek sinadurak bildu nahi dituzte, elkartasunezko kanpaina honetarako. Nazioarteko mugimendu honetan oso ideologia eta ikuspegi ezberdineko jendea bildu da, baina guztiek hartzen dute kanpo zorraren arazoa nazioarte mailako lehentasun nagusitzat.
Gizarteari egiten zaion eskakizun hau kolektibitatearen iritzia, partaidetza eta erantzuna jasotzeko zabaldu da, salaketa egiteko, aldarrikapena entzunarazteko. Antolatzaileek diotenez, «
munduko herrialde gehienei jasanarazten zaien finantza esklabotzari aurre egiteko modua da
Mexikon zapatistek indigenen eskubideen alde egindako erreferenduma eredu harturik, eta Lleidan joan den udal hauteskundeetan egindako udal kontsultan arrakasta handiz burutu ondoren, kanpaina honen arduradunek Kanpo Zorra Deuseztatzeko Hiritarren Sarea eratu dute. Sare hau ari da gizarte kontsulta edo erreferenduma sustatzen, berau egitea posible den Espainiako Estatuko eta Euskal Herriko hiri eta herrietan
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
