FRANCHO NAGORE: "BATERA JOAN BEHAR DUGU"

  • elkartea sortu zenetik. Hiztun berria da, eta fablak batzeko ahalegin garrantzitsua egin du. Chunta Aragonesista –CHA– alderdi abertzaleko militantea ere bada.

2021eko uztailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
G

aur arte erabili izan dute ikasleek Francho Nagorek 1977an kaleratu zuen «Gramatika», bosgarren edizio berritua batez ere. Egun Huescako Magisteritza Eskolan –Zaragozako Unibertsitatekoa– eskolak ematen ditu.
Gobernu aldaketa egon da Aragoiko Diputazioan azken hauteskundeen ondorioz. Aragoera hizkuntzarentzat aurrerapausorik ekarriko al du aldaketa honek?
Itxaropena behintzat badaukagu. PSOEko Marcelino Iglesias da orain lehendakari, Aragoiko Alderdi Erregionalistaren –PARen– laguntzaz, eta hasieran ele eder anitz izan dira. Orain ele horiek betetzea da kontua, lehen ere PP-PAR gobernua egon zelarik entzun baikenituen. Baina tira, Iglesias Ribagorzakoa da, katalan hiztuna eta hasieran behintzat sentsibilitate berezia agertu du.

Zeintzuk dira epe laburrean dituzuen erronkak?
Hezkuntza sailekoekin izandako lan bileretan adibidez, jarrera positiboagoa sumatu dugu. Aurtengo ikasturtean zaila bada ere, datorren urterako irakasleen egoera erregularizatzeko xedea daukate. Iaztik hezkuntza eskumena dauka Aragoiko Diputazioak eta orain arte Madril, Aragoi eta udalen artean egon den nahastea konpondu beharko luke. Katalanezko 30 irakasle izan dira orain arte eta aragoerazko lau. Lehenengoen egoerari begira pentsatu dute neurria, baina guri dagokigunean ere arduratuko direla espero dugu, lana duintzeko une ezin hobea da behintzat. Eskoletan aragoera ikasgaia emateko xedea azaldu digute Hezkuntza sailekoek, eta oso aitzina begira bestelako ikasgairen bat aragoeraz ematekoa ere bai.

Gainontzean, zein egoera juridiko dauka aragoerak?
Hizkuntzen legea ere laster egingo dutela uste dugu. Aurreko agintaldian txostena prestatzeko eskatu zioten talde bati, neroni barne, eta hor dago abiapuntu gisa hartu nahi badute. Ez dut uste dagoen moduan onartuko dutenik, baina zerbait behetik jota egin arren, izanen lukete PSOE, PAR eta CHAren babesa. Gertatzen dena da, legea garatzeko borondaterik gabe alferrikakoa dela eta horretarako, diruz hornitu behar da. Hor dugu duela laupabost urteko adibidea. PPk egin zuen aragoeraren eskualdea mugatzeko legea eta hor dago geldi. Hortaz, onartu ondoren bideratu egin behar da eta ekonomikoki lagundu.
Horretarako onuragarria litzateke aragoeraren elkarte aholkuemaileren bat sortzea. Katalanaren kasuan argi dago Institut d'Estudis Catalansek izan behar duela, ia denak ados daude horretan, Ribagorzan Valentzian daudenen antzeko erregionalista batzuk aurka egon arren. Baina aragoerarenean nork egin behar du lan hori administrazioaren aitzinean? Guk, Conselloak, egin genezake, baina badaude sentsibilitate guztiak ez lituzkeela bilduko diotenak, guk Aragoi osoan baina, batez ere, aragoera mintzo den eskualdean egiten baitugu lan eta Zaragozan Ligallo edo Nogara bezalako taldeak daude, edo irakasleen APLA elkartea, eta beharbada denak biltzen gaituen erakunde berria beharko litzateke. Baina hori bai, elkarrekin joan beharra oso garrantzitsua da. Administrazioak, hain gutxi izanik eta elkarrekin haserre eta batasunik gabe ikusten bagaitu, jai daukagu. Zentzuz jokatzea nahitanahiezkoa da eta bakoitzaren protagonismo xedeak bazterrean utzi behar ditugu.

Zaragozako unibertsitateko irakaslea ere bazara. Zein da giro horretan dagoen jarrera?
Ikaragarria da, hemen baititugu etsairik handienak. Ni Filologia Hispanikoko departamenduan nago eta % 90 aurka ditut. Beraien iritziz, aragoera hizkera lokalak baino ez dira, Erdi Aroko aragoeraren arrastoak, eta ondorioz, ikertzea eta gordetzea baino ez dute nahi. Irakaskuntzaz, arautzeaz, ofizialtzeaz eta abarretaz ez dute deus entzun nahi


Azkenak
2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn

2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]


Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik

82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


Materialismo histerikoa
Zuekin nahi dut

Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude