ESTUTU PATSA ZUKUA ATERAKO BADA
Ohikoa den matxakak motortxo bat du, hortz batzuei eragiten diena, sagarrak horien artean pasatzen direlarik. Tresneri horrek inbutu bat dauka gainean, sagarrak biltzen dituena lehertu aurretik. Hori guztia lau azkaz eutsita dago eta horien artean jotako sagarra erortzen da.
Antzinako matxakek motortxo bat izan beharrean, ondoan gurpil handi bat zuten, eskuz eragiten zena. Gaur egun beste sistema aurreratuagoak erabiltzen dira.
Ore handiko prentsa egurrezkoa zen, gaur egun berriz porlana erabiltzen da, karratua den kaxa baten tankera dauka eta erdian torlojodun ardatza du tente. Honek txapel itxura duen tramankulu bati eusten dio. Tramankulu horrek kaxarekin bat egiten du eta torlojoaren bidez igo edo jaitsi egiten da, patsa estutu edo sartu-ateratzeko. Mugimendu hori gaur egun makinen bidez egiten da. Patsa estutzerakoan, kaxa horrek dituen zirrikituetatik muztioa kanporatzen da eta hortik upelerako bidea hartzen du. Patsak halako estualdi batzuk behar izaten ditu daukan zuku guztia aska dezan. Prentsa aldi bakoitzeko patsa moztu egin behar izaten da, hau da, patsa barruan zuku-poltsak sortzen dira, kanpora irteteko biderik aurkitu ez dutenak. Endai baten bidez patsari bira ematen zaio, poltsa horiek hausteko, eta hurrengo prentsa aldian zukua kanporatzeko.
Ore txikiko prentsa mahatsa estutzeko erabiltzen den prentsaren tankerakoa da, borobila, erdian torlojodun ardatza du eta azpian oin gisa zukua jasotzen duen ontzia. Patsa eskualdi bakoitzeko sare bat jartzen da iragazki modura. Horrela, muztioak errazago aurkituko du kanporako bidea. Prentsa honetan, eskuz edo motor txiki baten bidez estutu daiteke. Patsa ondo estutzeko hainbat prentsa aldi egin behar da eta horretarako prentsa aldi bakoitzeko patsa atera eta sartu behar da. Nekatzeko aukera eskaintzen du lan honek. Uneotan, bestelako prentsak ere agertzen hasi dira, neumatikoak adibidez. Dena dela, oraindik ez dira asko zabaldu Gipuzkoan.
Patsa beratua patsa lehorrera pasatzeko prozesuan, prentsa zaharrak erabiliz harek zukua galtzen zuen (% 60-70 bitartean). Orain, tartean motorrak eta laguntza mekanikoa dagoelarik % 75 edo % 80 muztioa lortzen da. Beraz patsa lehorragoa ateratzen da.
Gaur egun sagardogintzan erabiltzen den tresneria egurrezkoa edo herdoilezinezkoa da. Dena den, antzina egurrezkoak soilik erabiltzen baziren, orain ohikoena herdoilezinezkoa erabiltzea da. Material berekoak izaten dira baita ere upelak. Datorren astean helduko diegu edariaren bilguneei
Sagarraren kasuan bezala, foruak eta ordenantzak nahiko babeskorrak izan ziren sagardoarekiko. Antzina sagardoa etxeko kontsumorako omen zen. Gero, «herri sakanabatuak» «herri bilduak» bihurtu zirenean, sagarra eta sagardoa negoziatzen eta beste produktuekin trukatzen hasi ziren. Portuak eta bide berriak eraiki zituztenean, sagardoa merkaturatzeko modu berriak erabiltzen hasi ziren.
Lege bera edo antzekoa izaten zen udal batetik bestera, hau da, nahiz eta udal bakoitzak bere legeri independentea izan, azkenean herri bateko eta besteko legeak antzekoak ziren. Adibidez, kanpoko sagardoa ezin zen herrira sartu bertako sagardoa bukatu arte. Hala ere, kanpoan saltzea baimenduta zegoen, hau da, Tolosak ezin zituen sagarra edo sagardoa Hernanitik jaso, baina produktu horiek Hernanin saldu zitzakeen. Halaber, Hernanik Tolosan saltzerik bazuen, baina debekatuta zeukan handik ekartzea. Egoera honek anitz auzi sorrarazi zuen eta Batzar Nagusien parte hartzea beharrezkoa gertatzen zen.
Hernaniko ordenantzen barruan, A atalean, 9. bulegoan, I. seriean, 1542. urteko ordenantzen arabera zenbait espediente burutu zen. Lehendabiziko espedientea (1. liburua, 1. espedientea), Esteban de Ollok, Artigako San Sebastian el Antiguo parrokiako biztanleak, Hernanin bere sagardoa saldu nahi izateagatik ireki zen.
Atal bereko 3. espedientean, Olaberriagako burdinolari dukado bateko isuna ordaintzeko, ohe-estalki baten bahitzea aipatzen da. Hernaniko agintariek Urnietatik ekarritako sagardoa burdinolan aurkitu zuten, 1583. urteko ordenantzak zioenari jaramonik egin gabe.
6. espedientean zera esaten da: 1651 eta 1681 urteetan, sagar urritasuna zela eta, Hernaniko udalak baimena eman zuen sagardoa kanpotik ekartzeko. Halaber, bertako sagarra edo sagardoa kanpora saltzea debekatua zegoen.
XIX. mendera arte behintzat, sagardoaren salmenta guztiz arautua izan zen Euskal Herrian. Denboraldi bakoitzaren hasieran, udaletako agintariek sagardotegien irekiera arautzen zuten, baita upelen irekiera eta txandaketa ere. Gaur egun, sagardogileak nahi duenean irekitzen ditu upelak. Garai batean ordea, sagardotegi gehiago zeuden eta lehiakortasun handiagoa zegoen eta erregulazioa beharrezkoa zen. Udaletxeetan sagardo arduradun bat izendatzen zuten eta horrek sagardotegi guztietako sagardoak dastatzen zituen. Ondoren, upelak zigilatu eta zozketa bat egiten zuten upelan irekialdia sailkatzeko. Denboraldi hasieran behin upelak zenbakitu eta gero, sagardogile guztiak biltzen ziren eta zozketari ekiten zioten: zilarrezko bi pitxarretan upelak adina papertxo sartzen ziren. Ateratzen zituzten papertxoek upelak irekitzeko segida jartzen zuten.
Lehendabiziko bi upelak zortzi egunez irekitzen ziren, ondoren beste biak, hauek ere beste zortzi egunez, eta abar. Honela gertatu zen Tolosan 1758. urtera arte. Bitxikeria bezala, aipa dezagun Gipuzkoako Foruan XXXIX tituluan, 2. kapituluan, suteei buruzkoan zera esaten dena: «Sutea izan eta ur falta gertatuz gero, ardoa eta sagardoa sua itzaltzeko erabiltzea onartzen da, baita etxeak botatzea ere, kalte-ordaina beharrezkoa balitz ere»
Aberri Eguna elkarrekin ospatzeko xedez sortu zen Euskal Herria Batera plataforma. Aurten, ikusgarri bat eskainiko dute apirilaren 11n, Manex Fuchs antzerkilariaren, Lorea Agirre idazlearen eta Martxel Rodriguez dantzariaren eskutik.
Apirilaren 4an, ostiralarekin, Ipar Euskal Herriak Lurralde Kolektibitate baterantz bilakaera instituzional bat behar duela egiaztatuz, Batera plataformak herritarren mobilizazio dinamika baten abiatzea aurkeztu du. Hitzordua emana da maiatzaren 10ean, larunbatez, Ezpeletan,... [+]
Fabrika itxi eta 106 beharginak kaleratzeko asmoa dauka enpresako zuzendaritzak, eta zabalik dago lan-erregulazioari buruzko kontsulta-aldia.
Abenduan ezagutarazi ziren Espainia, Maroko eta Portugalen jokatuko den Munduko Futbol Txapelketako egoitzak. Donostia eta Bilbo zerrendan ageri ziren. Bada, Donostiako sei auzo elkartek, gutun bidez, FIFAri eskatu diote atzera botatzeko hiriaren egoitza izendapena; FIFA bera... [+]
108 pertsona erreskatatu dituzte asteburuan Mediterraneoan. Italiako Gobernuak ez die utzi gertuko portu batean lehorreratzen, eta Salernora bideratu dute Aita Mari ontzia. Litekeena da Europako Batasunak migrazio politikaren araudia gogortu aurreko azken misioa izatea. Aita... [+]
1999an sortu zuten Udalbiltzaren sortzaileetako bat izan zen, eta erakundeko lehen presidente izendatu zuten urte berean. Ondarroako alkate izan zen hiru agintalditan, eta hango udalak eman du albistearen berri.
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Hogeigarren edizioa ekainaren 14an egingo da eta futbol partida, bazkari eta kontzertuz josia egongo da. 20 urtez presoekin elkartasunez lelopean ospatuko dute eguna, eta ekintza "bereziak" iragarri dituzte.
Asian Hong Kong izan da galerarik handienak jasan dituena: %13,2 galdu du, 1997tik pairatu duen kolperik handiena. Europan, berriz, %6 eta %10 arteko galerekin abiatu dute astelehena burtsa nagusiek. Trumpek hartutako neurriak salatzeko mobilizazioak egin dituzte Europako eta... [+]
EHEk deituta, Baionan manifestazioa egin dute apirilaren 6an. Euskararentzat eta euskaldunentzat justizia eskatu dute, eta Euskararen Errepublika aldarrikatu. Hilaren 11n EHEko bi kide epaituko dituzte Baionako auzitegian desobedientzia ekintza bat egin izanagatik.
Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak deitua, milaka lagun batu dira gaur eguerdian Donostian, “etxebizitzaren negozioaren aurka” eta “etxebizitzarako eskubide unibertsalaren alde”.
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak deitutako eta ELA, LAB, ESK, CGT, CNT, STEILAS, ETXALDE eta HIRU sindikatuek babestutako manifestazioak Bilbon, Gasteizen, Donostian eta Iruñean izan dira. Bertan, Euskadiko eta Nafarroako gobernuei eskatu diete zerga eta aurrekontu... [+]
Dozenaka auzokidek babesa agertu diote proiektuari igandean. Alde Zaharreko lokala udalaren jabetza da, eta hiru urte dira hainbat eragilek elkarlanean okupatu zutela.