Cerdanyaraino joateko ondorengo ibilbidea jarrai dezakegu: Paue, Tarba, Lannemezan, St-Gaudens, Salies-du-Salat, St-Girons, Fois eta Ax-Les Thermes. Hiri hau iragan ondoren aukeratu beharko dugu Puymorenseko tunela zeharkatu ala izen bereko lepora igotzea. Ikusmira paregabeen zaleek azkeneko aukera hau hautatuko dute arauz. Lepotik jaitsiz, gure ezkerrean Carlit mendia geratuko da, Cerdanyako eta Ekialdeko Piriniotako gailurrik altuena. Inguruko ohiko igoera izanik, bere 2.921 metro sarri eta aise igotzen dira udan.
Guretzat Cerdanyako atea izanen den Porta herrixka topatuko dugu lehenik. Aitzinago, Querol, Riutés, La Tor de Carol eta azkenik Enveig izango dira zeharkatuko ditugun herrixkak. Azken honetatik, ezkerretik sortzen den eta Bena, Feners eta Brangolí herrietara doan bidea hartuta, Cerdanyako trikuharririk ikusgarriena izango dugu helmuga. Gainera, pistatik ikusmira ederra izango dugu Cerdanyako hegoaldea eta lautada menperatuz.
Bena ezkerrean utziko dugu bidegurutzean eta Feners iragan ondoren, zelai batean eta ehun metrotara bidearen eskuinaldera, «Cova del Camp de la Marunya» deituriko trikuharri itzela dago. Megalito eder honek oraindik eusten dio estaltzeko harlauzari; 3 metro baino gehiagoko diametroa du. Ganbarako harlauza batek lau metroko luzera hartzen du.
Berriro Enveigera itzuli ondoren, Ur izeneko herrixkara abiatuko gara... herri honetan bi erreka nagusi batzen direlako ukanen ote du izen hori? Angostrinarako bidea hartuta eta herri hau iragan ondoren, baina Targassonara iritsi aitzin, «Targassonako Kaosa» dago. Milioika urtetako higadurak landua, «Targassonako kaosa» granitozko harri itzelen haitzpitartea da. Amini bat gorago Themiseko eguzki-zentrala dago.
Bidea jarraituz eta Eguet herria ezkerrean utzita, Odellora iritsiko gara, herri honetako eguzki-labe eskerga nahitaezko bisita izanen delarik. 7.000 kristal txikiz osatuta, 42 m-ko altuera eta 54 m-ko zabalerako ispilu paraboliko itzelak, eguzkiaren norabidean biratzen duten 4 metro karratuko 62 ispilutan islatutako eguzki-izpien erradiazioa jasotzen du. Izpia 1.000 Kw/orduko energia elektrikoa sortzeko gai den 4.000 C-ko labean biltzen da.
Bestalde, Odelloko elizako atari erromanikoa (X. mendekoa) eskualdeko zaharrenetarikotzat jotzen da. Odello baino pixka bat gorago, eski-estazioak famatua duen «Font-Romeu» (Erromesaren Iturria) ikusiko dugu. Bertan, Joko Olinpikoen aurreko hiria bisitatzea interesgarria da, Grenobleko Joko Olinpiko zurien partehartzaileak entrenatu eta hauei ostatu emateko eraiki zena.
Odello eta «Font-Romeu»tik Mont-Lluisera hurrandu gaitezke, Piriniotako Ituna adostu ondoren Luis XIV.aren aginduetara eraikitako gotorlekuaren harresiak bisitatzeko asmoz. Interesgarriak dira halaber «Ate Nagusia» eta setio garaietan bertako biztanleak urez hornitzeko asmoz eraiki zen «Rueda dels Forcats». «Ate Nagusia»ren ondoan, Cerdanyan eraikitako lehendabiziko eguzki-labea ikus daiteke.
Mont-Lluisetik atera eta Perxako lepotik Eina izeneko herrixka xarmangarrira abiatuko gara. Einara iritsi baino kilometro bat lehenago, ordea, eskuinetik sortzen den pistak «Borda» trikuharrirantz eramango gaitu. Ikusmira paregabea eskaintzen duen muino txiki batean kokatuta, tumuloaren itxura bikain mantendu da gaurdaino. Ganbara berreraikita dago, lehen jarrita ez zegoen estalkia gaur egun lau harlauzen gainean ageri baita. Megalito eder hau historiaurreko aztarnategi garrantzitsu baten barruan dago, bertan zeramika, errotak, tumuluak eta beste material ugari aurkitu delarik.
Einako harrizko etxeen liluraz gozatu ondoren, Sallagosa herritik Llivia aldera abia gaitezke. Llivian, Esteve sendiak 1415etik 1942a arte eraman zuen garai bateko «Farmacia» ospetsuaren tradizioa jarraituz, bikain antolatutako museoa bisita dezakegu. Lliviak ere ur beroa eta Cerdanyako sukalde goxoa eskaintzen du. Aipatu behar dira hemen bertako sukaldearen jaki tipikoak, esaterako: «trinxat» (aza, patata eta urdaiaz egindako platera); «conill amb llenegues» (lapina llenegues izeneko perretxikoz); «tiro amb naps» (ahatea arbiarekin); «fetge amb agredol» (gibela eztiarekin eta ozpinarekin); «sopes dall» (baratxuri zopa); «pastis de ceps» (onddo-pastiza); «saltejat de bolets» (perretxikoen salteatua); «truita de cremalloles» (cremalloles deituriko perretxikoen omeleta).
Lliviatik 6 kilometrotara, muga igarota, Puigcerda, Cerdanyako hiriburua eta eskualdeko merkataritza, turismo eta komunikaziogune nagusiena dago. Hiria eta bere inguru guztia begiz ederki gozatzeko udaletxeko plazan dagoen «Cerdanyako balkoia» deritzanak bista bikaina eskaintzen du. Iparraldean, hiria urez hornitzeko helburuz 1310. urtean eraiki zen lakua dago, zuhaizti mardulez eta garai bateko jauretxez inguratuta.
Puigcerdatik hegoalderantz abiatuz, Alp herriarekin egingo dugu topo. Bizitoki garrantzitsua da eta La Molina eta La Masella eski-estazioak bere udalerriaren barnean sartzen dira. La Seu d'Urgellerantz doan bidea hartuz gero, Bellver de Cerdanya izango da gure hurrengo geldialdia. XIV. mendeko arkupedun enparantzako ojiba-arkuak eta Isovoleko marmol gorrizko bataiarria duen eliza erromanikoak ikustea merezi du. Ikusgarria da orobat Bellveretik kilometro batera dagoen Talloko eliza erromanikoa. Eliza erromaniko honi «Cerdanyako katedrala» deitzen zaio.
Bellveren ondoan dagoen Prullans herritik «Can Auren» izeneko trikuharrirako ibilbidea has dezakegu. Megalito honen aurkikuntza gorabeherez beteta dago: 1915eko abuztuan arkeologo talde bat Prullansera iritsi zen trikuharriaren indusketari ekiteko asmoarekin. Taldeak Prullanseko ostatuan pasa zuen gaua eta han izan zuten Prullanseko biztanleek talde honen asmoen berri. Zoritxarrez, gau hartan bertan, herriko langile talde batek aurrea hartu eta «olla de diners» —kondairetako diruz betetako lapikoa— aurkitzeko funtsik gabeko itxaropenez megalitoa hustu baitzuten. Hurrengo egunean, arkeologo taldeak, trikuharrira iritsi zenean, megalitotik kanpo zabaldutako hondakinak besterik ezin izan zituen jaso.
Berriro errepidea hartuta, itzulerako bidean La Seu d'Urgellerantz abiatuko gara, Cerdanya agurtuz, eta jakinda aste honetan aurkeztu dizkizuegun bazter erakargarri hauek baino askoz gehiago eskaintzen dizkigula; hala nola, mendi arroak, laku gardenak, mendizintzurrak, kobazuloak... Hurrengo bidaia baterako jomugak izango direnak