1999AK KULTURAN EMANDAKOA BILDU DU ARGIAK URTEKARIAN

  • kulturan jazotako gertakari garrantzitsuenak hamazazpi atal nagusitan bildu ditu. Gertaerekin batera sortutako iritzi esanguratsuenak eta elkarrizketa deigarrienak ere bertan daude.

2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Labetik atera berria da «Euskal Kulturaren Urtekaria 2000». ARGIAko erredakzioak urtero taxutzen duen liburuak hamaseigarren edizioa du aurtengoa, eta ohi legez, aurreko urtean euskal kulturan gertatutakoa biltzen du. Hamazazpi atal nagusitan sailkatua, bakoitzari dagozkion kronologia, iritziak, elkarrizketak eta arloa ezagutzen duen kolaboratzailearen sarrera orokorra aurkituko ditu irakurleak. Baina hau 300 orrialde inguruko liburuaren lehen zatia baino ez da. Honekin batera, Euskal Kulturaren eta Hizkuntza Gutxiagotuen Aurkibide eguneratu eta eraberrituak kontsultagai daude.
1984an sortu zenetik, informazio tresna erabilgarria izatea du helburu «Euskal Kulturaren Urtekaria»k, bai sailez saileko edukiekin, bai Euskal Kulturaren eta Hizkuntza Gutxiagotuen Aurkibidearekin. Azken honetan hogeitik gora herrialdeetako erreferentziak bildu dira. Euskal Kulturaren Aurkibidean kultur eremu guztietako pertsona eta elkarteren helbide, telefono eta azken boladan izugarri hazten ari diren helbide elektronikoak ere bildu dira. Aurkibide honek lantokitan ez ezik etxeetan ere duen erabilpenaz oharturik, ahalegin berezia egin da azken hauek, helbide elektronikoak, eskuratzeko eta, noski, zaharkituak geratu diren telefono eta helbideak eguneratzeko. Guztira 7.300 erreferentzia baino gehiago bildu dira. Aipagarria da, halaber, bi aurkibideok Interneten ere kontsultagarri daudela. Sareko ARGIAn (www.argia.eus) sartzea besterik ez da.


SAILEZ SAIL.

Administrazioa (Malores Etxeberria), Antzerkia (Iñaki Larrañaga), Artea (Ismael Manterola), Bertsolaritza (Iñaki Murua), Dantza (Oier Araolaza), Euskalduntze-alfabetatzea (Gotzon Hermosilla), Hizkuntzalaritza (Imanol Esnaola), Irakaskuntza (Joxe Mari Auzmendi), Irratia (Xabier Lasa), Kulturgintza (Elixabete Garmendia), Literatura (Aitor Zuberogoitia), Musika (Andoni Tolosa), Normalizazioa (Iñaki Arruti), Prentsa (Pello Zubiria), Telebista (Edorta Arana), Unibertsitatea (Baleren Bakaikoa) eta Zinema (Xabier Portugal). Horra «Euskal Kulturaren Urtekari»ko hamazazpi sailak eta bakoitzaren urteko laburpen-sarrera egiteaz arduratu direnak.
Gasteizko Legebiltzarrak Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia onetsi izana edota Arabako Foru Aldundiak Euskara Zerbitzua desagertarazteko hartutako erabakia dira, besteak beste, lehen atalean nabarmentzen diren albisteak. Antzerkian ez da aparteko obrarik taularatu, eta euskarazko produkzioa urri joan da. Artean, Kursaala eta Euskaldunaren inaugurazioak nabarmendu dira, Txillidaren atzerabegirakoa ere egin dute Guggenheim-en, eta Zarauzko seme kuttun izendatu Oteiza. Bertsolaritzari dagokionez, txapelketa berezia, herriartekoa, antolatu zuten Gipuzkoako bertsozaleek, «Basarri» zendu zen, Lopategi omendu zuten Durangon eta Antonio Zabala «honoris causa» doktore izendatu Deustuko Unibertsitatean.
Zortzi milioi pezeta inguruko (320.000 libera) aurrekontu lotsagarria bideratu zuen Eusko Jaurlaritzak dantza sorkuntzara 1999an, Jon Maiak beste bi aurresku txapelketa bereganatu zituen, baita «Upeletan erronka» ikuskizun berritzailea oholtzaratu ere. Euskalduntze-alfabetatzean, Korrika 11ren ospakizuna eta HABEk Oinarrizko Kurrikulua aurkeztu izana aipa genitzake. Hizkuntzalaritzak hiztegigintza izan du albiste pasa den urtean: UZEI, Elhuyar eta Bostak Baten sinonimoen hiztegiak, Gizarte-Laneko Hiztegia... Irakaskuntzan, Seaskaren 30. urteurrena, lehendakari berri (Itxaro Borda) eta guzti, Ermitagañako 17 haurren gurasoen aldarrikapena edota PPk Gasteizen ezarri nahi duen eredu elebidun bakarra dira aipagarri.
Irratian, beste urtebetez, Iruñeko Euskalerria Irratiak jarraitzen du albiste izaten. FMko lizentzien banaketa ikertu zuen batzordeak besterik bazioen ere, ez da lehiaketa berriro errepikatuko. Kulturgintzaren eremu zabalean Zarautzen topatutako IX. mendeko hilerria museo bilakatuko dela aipa genezake. Literaturan, Atxaga (aurki Jose Irazu), Lertxundi eta Izagirreren sariekin batera, euskarazko argitalpenek gora egin zutela jakin genuen. Besteak beste, Lin Ton Taun, Su Ta Gar, Skalariak, Etsaiak, Kashbad eta Fermin Muguruzaren lan berriak ezagutu genituen musikan. Normalizazioak Kontseiluaren Plan Estrategikoa finantzatzeko kanpaina edota Chirac-ek Hizkuntza Gutxituen Eurokarta sinatzeari emandako ezetza ekarri zituen.
«Gara» egunkaria, «Zabalik» astekaria, «Putz» eta «Bazka» aldizkariak jaio ziren eta «Aizu» hilabetekaria berriturik azaldu zitzaigun. Telebistan, EITBko zuzendari nagusia izendatu zuten: Andoni Ortuzar, ez iskanbila gutxi eta gero. Unibertsitateari dagokionez, UEUk, AEK-k eta Ikastolen Elkarteak «Ikasgu Nagusia» unibertsitate-ikastetxea sortzeko asmoa azaldu zuten. Zineman, azkenik, film laburren urtea izan da, zinean euskara sustatzeko Tinkoren ekimena ahaztu gabe. Ez dira, noski, hauek gertakari garrantzitsu guztiak baina erreferentzia moduan balio dezakete.
Gertakari hauen azalpen kronologikoari iritziak eta elkarrizketa esanguratsuak gehitu zaizkio, guztira 160 orrialde osatuz. Aurki liburudendetan izango da, 2.100 pezetatan, eta ARGIAko harpidedunek etxean jasoko dute


Azkenak
Homosexualen aurkako Bilboko auzitegia

Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]


2025-03-26 | Anuntxi Arana
Plater garbiak

“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]


2025-03-26 | Edu Zelaieta Anta
Bakardade tonifikatua

Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]


Burujabetza eta herri boterearen aldeko topaketak Tafallan

Topatu eta topa! Tipi-tapa, elkarrekin ekin eta, bidea, eginean egin aurrera. Mahaiak, aulkiak, koadernoak eta boligrafoak, platerak, konfidentziak, tragoak eta ahotsak, eskuak, ideiak eta barreak, borrokarako besarkada gozoak. Txistulariak bileran, erraldoiak lasterka eta... [+]


2025-03-26 | Tere Maldonado
Hezkuntza Saila: ezgai ala ez duin?

Hezkuntzari buruzko legediak, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen eta planetako jaun eta jabeen aginduei jarraituz, ikasleek ikasketa etapa bakoitzaren amaieran “irteera-profil” jakin bat izatea bilatzen du. Ez pentsa profila zerbait itxia eta bukatua... [+]


Botere biguna desarmatzen

Martxoaren 14an Donald Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen, hainbat berri agentziak jasotzen duten diru kopurua asko murrizteko. Kaltetuetako bat United States Agency for Global Media (USAGM) izan zen eta, ondorioz, Voice of America (VOA), Radio Free Europe/Radio Liberty... [+]


Sunsundegui likidatu eta ixtea proposatu diote epaileari, inbertitzaile baten “eskaintza bideragarririk” egon ezean

Inbertitzailerik agertu ezean, Iruñeko Merkataritza arloko lehen epaitegiari egin dio proposamena Molins eta Andres abokatu bulegoak, Altsasuko enpresaren hartzekodunen konkurtsoko administratzaileak. Dumarey Belgikako taldeak fabrika erosteko saiakerak egin... [+]


2025-03-26 | Ibai Trebiño
Mitrovicako zubia: bi komunitateren arteko haustura

Kosovoko gerratik 25 urte pasatu diren arren, tentsioa nabaria da iparraldean bizi diren bi komunitate nagusien artean: albaniarrak eta serbiarrak. Azken bi urteetan gertatutakoek zauria gehiago irekitzea lortu dute eta egoera gaiztotu da, bereziki Kosovska Mitrovica hirian... [+]


2025-03-26 | Axier Lopez
Espainiako Guardia Zibilaren historia bat
Hemendik alde egiteko arrazoiak

Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]


Olaia Inziarte. Animalia artean kantari
“Nire izateko manera nire ardura da, baina ez nire kulpa”

Hunkituta eta ilusioz egin dut Iruñetik Oronozerako bidea. Maite dut Olaia entzutea, baita hizketan ere. Herriko farmaziaren ondoan autoa utzi eta balkoitik agurtu naute hark eta bere zakur Arak. Grabagailua martxan jarri aurretik, bueltaxka egin dugu frontoira eta Arak... [+]


Europaren berrarmatzearen aurkako manifestua sinatu dute Espainiako Estatuko dozenaka erakunde eta pertsona ezagunek

“Ez dugu gerraren aurrean etsi nahi, ez dugulako hilerrietako bakea nahi”, dio manifestuak, eta agintariei irtenbide politiko baten alde lanean jartzeko eskatu diete. Sinatzaileen artean daude Delàs institutua, Gernika Gogoratuz edo Ongi Etorri Errefuxiatuak... [+]


2025-03-26 | ARGIA
Errefuxiatuak hartzeko Gasteizen eraikitzen hasi diren makrozentro eredua kritikatu dute

Kritika artean abiatu dira Gasteizko Arana klinika zena Nazioarteko Babes Harrera Zentro bilakatzeko obrak. Ez auzokideak, ez errefuxiatuekin lan egiten duten gobernuz kanpoko erakundeak, ez PSEz bestelako alderdi politikoak ez daude ados proiektuarekin: makrozentroen ordez,... [+]


“Lokala eta bertako eragile guztien materiala itzultzea” exijitu dute Donostiako Birundako kideek

Joan den asteko kaleratze "ilegala" salatzeko, manifestaziora deitu dute ostiral arratsalderako.


2025-03-26 | ARGIA
Komunikazio modu onak aztergai izango dituzte Donostian

Nortasuna Sarean jardunaldien 10. edizioa egingo dute asteazken honetan Donostiako San Telmon, KomunikaziONA bideguruatzean izenburupean. Egungo komunikazio joerak aztertu eta "alternatiba osasuntsuagoak" topatzen saiatuko dira. Hainbat hizlari gonbidatu dituzte, euren... [+]


Kazetari estatubatuar batek AEBek hutien aurka eginiko erasoen berri zuen, gertatu aurretik

Signal aplikazioaren talde batera sartzeko gonbidapena iritsi zitzaion Jeffrey Goldberg The Atlantic hedabideko editoreari, Michael Waltz AEBetako Segurtasun Nazionalerako aholkulariak bidalia. Yemengo hutien aurkako erasoak koordinatzeko erabiltzen zuten taldea... [+]


Eguneraketa berriak daude