Gau hotzaren ondorengo antzigarra Baztan eta Baigorri haranetan
- artean muga eginez Arrigorri gailurra dugu. Autza mendi garai eta dotoreak (1.304 metro) Baztan eta Baigorriharanen bazter paregabeak eskaintzen dizkigu. Bigarrenak, Arrigorrik, altuera umilxeagoa du, 1.113 metrokoa,baina bere bihotz berezia agertzen digu. Konglomeratuz osatua egoteaz gain, Arrigorrik Baigorriko haranaribere izaera sedimentarioa erakusten dio. Eki isurialdean sustratua agertzen du. Harri konglomeratua,hau da, zementuak baturik, harri-puskatxoz eratutako harri sedimentario detritikoa.
Bidezidorra jendearen joan-etorriekin garbi mantentzen da. Aurreraxeago ordea ez da garbi bereizten eta gorantz jarraitu behar da, zurarekin lur lokaztua eskailera bihurtu duten bidetik. Arroken biluztasuna estaliz, zartaduretan hauts eta partikula organikoak pilatzen diren guneetan garatzen dituzte sustraiek harrautsiak (
Saxifraga hirsuta
Bidea jarraitu eta konglomeratuzko harkaitzak nagusitzen dira berehala. Zementu gorriskan (hankapean ekarri dugun lurzoruaren kolore berekoa) harri puska borobilduak batzen dira. Urak leunduriko harriak ikus ditzakegu konglomeratu hauetan, gaur egun erreka eta ibaietan aurkitzen ditugun harri kozkorren modukoak.
Eta pagadian kaskabeltz eta txontek bertatik bertara ihes egiten digute. Sai arreak, aldiz, urrunetik behatu daitezke. Mokotik isatsera metro bateko luzera duten sai arreak erraz bereizten dira urrutira ere. Zazpi eta hamaika kilo bitartean pisatzen dute. Hegoak zabaldurik pisu hori guztia airean mantentzea ere ez da gutxi.
Aurreraxeago haritz bakarti bat nabari da. Zurtoineko azal ximurtua eta adar kixkurtuak dauzka, pagoen zurtoin zilarkara eta adar zuzenetatik erraz bereizten da. Ezkur-hirinaz eginiko ogiak 1709ko gosetetik hainbat eta hainbat libratu zuen. Haritz bakarti hau utzi eta Nekaitzeko lepora helduko gara. Bertan, lupetzetan hazitako ihidiaren alboan, teilatua eroria duen artzain txabola bat dago, harresi eta guzti. Aurrean, Autza, baina gailurrera iristeko apur bat falta zaigu eta horretarako Xorilepora hurbilduko gara (4 km). Larre hauetan, zaldi eta behorren zintzarri artean sortzen diren errekatxoak zeharkatuko ditugu.
Hemen Bankara doan pista eta orain arte jarraitu ditugun marra hori eta berdeak utziko ditugu. Ondoren, maldan gora zuzen jarraituz, Arrigorri azpian dagoen pagadian barneratuko gara. Ezkerrerantz eginez, malda gogorrena igoz, Arrigorrira helduko gara. Pagadia behean utzi eta Autzako gailurrera iritsi aurretik, azken lepora iritsiko gara. Hemen, neguko hotz eta haizeek ez dute landaredia asko garatzen uzten eta goi mendietara ohituta daudenak soilik lortzen dute bizirautea. Malda zuzenean jarraitu eta 200 metrotako desnibela igo ondoren, gailurrera helduko gara (5 km). Gailurretik Baigorriko harana ikus dezakegu, atzean Munhoako gaina gailentzen delarik. Bestaldean, Baztango harana, Erratzu eta mendiaren magalean Xorroxingo urjauzi dotorea. Itzulera etorritako bidetik egingo dugu, baina hasierako maldan harriak solte daudenez, arreta osoz emango ditugu pausoak, hanka non jartzen dugun erreparatuz
Atmosferako hozberoa bat-batean jaistean, hodeietako ura ez da likido egoeratik igarotzen. Honen ondorioz, ur partikulak izotzezko kristal bilakatzen dira. Desorden egoera batetik egitura oso ordenatu batera igarotzean beroa askatzen da eta prozesu honek inguruneko hozberoan eragin dezake. Honela, elur-ekaitz bat izateko tenperatura baxuak behar baditugu ere, ekaitz honek berak tenperatura igotzea eragin dezake. Hau jakiteko ez da termodinamika ikasi behar; aspaldidanik dakigu elurra egin ondoren epeldu egiten duela. Izotzezko kristal hauek sei alde izaten dituzte. Lurrera heldu baino lehenago disolba daitezke, edo elurbusti eran hel daitezke; kristal hauek izar formako elur ale mikroskopikoak eraiki ditzakete; edo guztia zuritzen duten elur malutak eratu ditzakete. Haize hotzak gogor jotzen duenean, aldiz, harri zein landareei lotzen zaizkie izotz kristalak, eta lantxurda edo antzigarra eratzen da. Zuhaitzak zuriz janzten ditu antzigarrak; ura gardena izan arren, kristal honek dituen milaka geruzek eguzki izpiak islatzen dituzte. Honek ematen dio elur edo lantxurdari kolore zuria.
Elurrak baditu ingurunean eragin onuragarriak. Neguan landare zein animaliak babesten ditu haize hotzetik. Landare ugari neguan elurpean gordetzen dira eta udaberrian, elurra urtzean, fotosintesia egiten jarraitzen dute. Animaliak, aldiz, elurrarekin babesten dira tenperatura baxuko haizeetatik.
Izotzak (likido egoeratik solido egoerara igarotzean urak hartzen duen formak) ere oso ezaugarri bitxiak ditu. Izotzak urak baino dentsitate txikiagoa du eta ur gainean mantentzen da. Honek izotz azpiko urak eta bertako izaki bizidunak kanpoko tenperaturetatik isolatzen ditu. Hainbat laku eta ibaietan bizitza mantentzearen arrazoietako bat da hauxe, azaleko izotz geruzaren azpitik ura 4 gradu zentigradu inguruan izaten baita.
Udaberriko lehorteak saihesteko eta ura metatzeko modu hoberik ez da. Tenperatura oso hotzak mantentzen diren inguruneetan elurra edo izotza ez dira ur iturri. Nahiz eta ura izan, eskuragarri ez egotean lehortea jasaten dute landare zein animaliek. Bizitza ezinezko egiten da muturreko baldintza hauetan
Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute ostegun honetakoa. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso eta etekin milioidunak izan arren... [+]
Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]
Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.
Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]
Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]