Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2025eko urtarrilaren 31n

"BILUZIA EZ DA ERABATEKOA, EZ DA

Mikel Asurmendi

2021eko uztailaren 27an

Inprimatu

Honen aurreko «Gure Barrioa 1975» liburua haurtzaroko kontuak garbitzeko idatzi zenuen. Oraingoan, nerabe garaia azaldu eta zure barrua hustu bide duzu. Irakurle gaztearengana iristeko idatzitako liburuak al dira?

Ez dakit «Gure Barrioa 1975» eta «Nerabearen biluzia» liburuekin publiko gazteengana iristea lortu dudan. Ez dago bereizterik nor den euskal irakurle eta nor ez. Urtean hamar liburu irakurtzen dituena euskal irakurle fina da, dudarik gabe. Inoiz irakurtzen ez duena ez den bezala. Badago ere, noiz edo behin irakurtzen duena, noizbait liburu bat erosten duena, irakurtzea inoiz ez, baina norbaiti ematen diona. Orduan, muga lanbrotsua dago beti. Irakurle alfer samarrak ditugu, beraz irakurle alfer horri ez zaio atzetik ibili behar zartagailu batez-edo. Ni irakurle nagi horietako batek nire liburua eskura eta irakurri dezan saiatzen naiz. Gustuz irakurtzen badu oso pozik sentituko naiz, irakurle horrek esango duelako euskal literatura ez dela aspergarria, baizik eta zer ondo pasa dudan liburu hau irakurtzen.

Pasioz idatzitako liburua da «Nerabearen biluzia» eta gazteentzako idatzia nolanahi ere.

Beno, ez zait iruditzen nire adin modukotsuentzako liburua denik. Hala ere, uste dut nire adin modutsokoak direnak gauza askotan identifikatuak sentituko direla. Neurri handi batean haurtzaroko eta adoleszentziako esperientziak unibertsalak direlako. Edonon eta edonoiz berdintsu gertatzen diren gauzak azaldu ditut. Orduan, konturatu naiz, hainbat toki eta adin ezberdinetako irakurleekin hitz eginez, halako afinidade bat dutela nirekin gauza asko sentitzeko eran; konplizitate bat. Pasioa aipatu duzu, eta bai noski, pasioz idatzia dago. Ez dut pasioz idaztea aukeratzen horregatik. Nola ez naizen idazle profesionala, bada, idazten badut zeredozer gustuz idatzen dut. Irakurleak gustua, zaletasuna, pasioa eta indarra atzemango balitu nire idazkietan ni oso gustura nengoke.

Obsesio bat likidatu zenuela» adierazi zenuen orriotan. «Nerabearen biluzia»rekin besteak beste?

«Gure Barrioa 1975» ez zen zehazki autobiografia bat izan, baizik eta haurtzaroan kokatutako nobela bat. Nire oroitzapenak aprobetxatu nituen lan horretan, ez gauzak ziren bezala kontatuz, baizik haietan oinarrituta kontakizun bat asmatu izan nuen. Egia esan, ez nuen buruan haurtzaroaren ondorengoaz liburu bat idaztea, adoleszentzia garaiarekin lotuko zen liburua, baina bat-batean atera zen. Burura etorri zitzaizkidan ideiak eta oroitzapenak hasi nintzen idazten, gustura, eta segitu nuen. Ez da berez obsesio zahar bat, interes zahar bat baizik. Hau da, adoleszentzia garaia beti irudtu zait oso interesantea. Lehenik ere baditut idatzi nobela batzuk garai horretan kokatuak, gaztetxoek irakurtzekoak: «Irakasle alu bat», «Obsexuen kluba» edota «Harrika». Gazte jendeari bideratuak eta hauen jendeen kezkak agertzen dituztenak. Dena dela, haiek fikziozko kontakizunak dira honen aldean, nik asmaturiko istorioak dira, azalean gelditzen direnak bestalde, pentsamenduetan gehiegi sakondu gabe. «Nerabearen biluzia» liburuan, berriz, nire bizitzak ez duenez gorabehera eta pasadizo berezirik, bada, pertsona baten biluzte moduko kontakizuna burutu dut.

Izan ere, biluzten zinez biluzten zara. Zure buruari buruz horren gardenki idazteko beharra al zenuen?

Behin baino gehiago galdetu didate, eta ez dut galdera horri erantzuten jakin izan. Ez dakit zein izan den zergatia. Egia da biluzte bat dagoela, baina biluzte hori zenbaterakoa den... Ez dakit. Izan ere, irakurle batzuek honela aitortu didate: «

Zenbat gauza esan duzun zeure buruari buruz, ni ez nintzen ausartuko

». Beste batzuek, ordea: «

Bai, esan esango duzu, baina azkenean ez duzu ezer esaten, gauza interesgarrienak iristen direnean isildu egiten zara

». Biluztea ez da erabatekoa izan. Azken finean, nik neuk kontrolatzen dut biluzte hori.

Striptease

batekin konparatuko bagenu, azkenean halako traputxo batekin gelditzen naizela esango nuke.

Nolako ezberdintasunak aurkitu dituzu haurtzaro eta nerabezaroaren artean?

Nerabe garaia beti iruditu zait interesgarria, nahi eta ezin asko daudelako, zalantza asko, pertsona egin egiten da. Haurtzaroan dena emana dauka pertsonak. Bere sinesmenak, usteak, pentsamenduak edota gogoetaldiak etxean eta eskolan transmititzen zaizkio. Garai batetik aurrera –batzuek lehenxeago bestetzuek geroxeago– norbera bere bidea egiten hasten da, bere pentsamenduak, bere sinismenak, bere lagunak eta abar. Adoleszentzia garaiak zalantza eta kontraesan asko ditu, baina aberastasun eta edertasuna handia ere bai. Nik azaldu nahi nuen garai hori, eta azaltzeko modu zinezkoena neure esperientziak kontatzea iruditu zait. Ezer berezirik eta apartekorik gertatu ez arren, gauzak gertatu zitzaizkidan bezala kontatzea alegia. Biluztasunean eta gordintasun osoan agertzen direnez gero jendearengana iritsi direla uste dut. Hainbat jendek «

niri ere antzeko zerbait gertatu zitzaidan

» esan dit.

Kontakizunean zure bizitzako une giltarriak agertzen dira. Esaterako, «Las ideologías anarquistas» liburua aurkitu zenuenekoa.

Bai. Garai horretan esponja bat bezala izaten gara. Hau da, inguruaz blaitzeko eta ikasteko prest egoten garela. Liburu hori aipatzean kontatzen dut liburu hura iritsi zela nire eskuetara eta halako eragina izan zuela. Baina beste liburua bat izan balitz, beste eragina jasoko nuen agian. Ni hezkuntza erlijioso eta hertsian hezia izan nintzen. Inguru ideologiko indartsuena frankismoarena zen. Aldi berean baina, nire baitan hura dena gezurra zela sentitua nuen. Gu beste herri bat ginela, eta hortaz denaren kontra egon beharra. Eliza, estatu, eta kapitalaren kontra. Zentzu horretan, une batez, liburu batek zure pentsaera lanbrotsu horri oinarri bat ematen dio; neurri handi batean ere anekdotikoa dena. Nolanahi dela ere, oso prest zaude zerbait jasotzeko, jadanik zuk zeuk aukeratu duzun bide baten barnean betiere. Inportantea da adin horretan jasotzeko prest zaudela.

Liburuan benetako pertsonen izenak agertzen dira antza; baten kasuan salbu. Oso ausarki jokatzen duzu alde horretatik, ezta?

Errealak dira denak, bai. Baten kasuan ezizena erabili nuen, irakurle batek esan zidalako pertsona horri buruz diodana ez zitzaiola gehiegi gustatuko beharbada. Orduan aldatu nion izena. Bestelakoan, egiazko sentimenduez ari naizenez, bai tokiak nola datak hala zirkunstantziak egiazkoak direnez gero, barne koherentziaz idatzi behar izan dut pertsonak ere egiazkoak ager daitezen. Bestelako izenak jarri izan banitu, oso artifizialak egingo zitzaizkidan pertsonaiak. Uste dut gainera, jende gehiena ondo samar jartzen dudala.

Nolanahi ere, ausarki jokatu duzu, lotsagabeki ere bai...

Bai. Joku bat dago. Lotsagabe eta lotsagabekeriaren arteko jokua. Oso kontziente naiz horretaz.

Darabilzun hizkuntza ez da jaso-jasoa. Erraz idatzia ematen du, eta azkar irakurtzen da. Liburu honek zenbat du literaturatik?

Niretzat erabat da literatura. Liburua hau goitik behera literatura dela uste dut, esaldi bakoitza ondo pentsatua, aztertua, pisatua dago, eta graziaz idazten saiatu naiz. Erraz irakurtzen da, baina, ekuazio faltsurik baldin badago literaturan hauxe da: «

literatur berdin zaila

». Hau da, ez zait iruditzen niri hala izan behar duenik, nik: «

literatur berdin ederra

» esango nuke, eta saiatu naiz parrafo bakoitza idazki on bat izan dadin.
Ez da erreskadan idatzia, ohartzen bazara, batetik bada segida kronologiko bat; 14-18 urtera bitartean, bestetik, atalak nahiko tematikoak dira: eskola, erlijioa, ideologia, maitasunari buruzko gogoetak. Orduan, atal bakoitza tematiko izatea eta gai horri buruz aritzea, eta kronologikoki haria ez galtzea, nik dakit kosta zaidan edo ez. Oso natural irakurtzen da, baina naturaltasun horren atzean badago artifizio bat, lanketa bat.

Idazteak berebiziko lekua bete izan du zure bizitzan, baina ez da zure espresio modu bakarra izan, agidanez.

Literaturak edo hizkuntza idatziak nire bizitzan hartu duen garrantzia ezaguna da. Hala ere, liburuan kontatzen dudanez, txikitatik marrazteko zaletasun eta erraztasun handi samarra nekarren. Justu idazten hastearekin batera galdu egin nuen marrazketarako joera. Beharbada, beste espresio bat aurkitu nuelako, idaztea alegia, neure barruko gauzak ateratzeko utzi nuen marrazketa.

Liburuaren pasarte batean agertzen denez, garai hartan idazten zenuen poesia bota egiten zenuen. Zure obran ez da poesia gehiegi nabarmendu, egia esan.

Idatzia agertzen dudan bezala bota ere, komunetik behera hain justu. Ni idazten hasi nintzenean denetarik idazten nuen. Barruko espresio bat bilatu nahian nolabait; barruko adierazte behar bat nuen. Poemak idazten hasi nintzen, eta lehenbiziko poema haiek erderaz idatzi ere. Izan ere, giro erdal batean hazi nintzen; eskolan erderaz hezi ere. 18 urterekin kontzientzia hartze bat izan nuen eta erabaki nuen euskara landu eta hobeto behar nuela. Parentesi bat bizi izan nuen: lehen hizkuntza ez zitzaidan balio baztertu nuelako, eta idazteko aukeratu nuen hizkuntza ez zitzaidan balio, gauzak behar bezala esateko gai ez nintzelako. Parentesi horren ondoren, bai kontakizunak bai poesiak idazten hasi nintzen. Betidanik izan dut ahalmen autokritiko handi samarra, eta azkar samar konturatu nintzen ez nintzela poeta ona. Poemak errazkeriak zirela, nire irudimena ez zela izugarri aberatsa, topikoetara jotzeko joera nuela. Beraz, kontakizunerako esku hobea nuela konturatuta, halako batean poeta txarra izatea gustatu ez, eta erabaki nuen poesia ez idaztea. Nolanahi ere, 18 urtetik 22 urtera bitatean poesia aski idatzi nuen. Liburuetan ez, baina aldizkarietan nire poesia mordoxka argitaratu zen.

Frankismoaren ondotiko saltsa ideologikoa agertzen duzu, sozialdemokratak tarteko; Euskadiko Ezkerra-ren (EE) aukera...

Beno, nahiz anarkismoarekin liluratua gelditu nintzen aipatu liburu horren bidez, garai hartan EEren zale ere sentitzen nintzen neurri batean. Halako batean nolabaiteko desilusio bat sentitu nuen ordea, desengainua. Agian epelkeriak ez nauela sobera kilikatzen...

Lasalletarren garaia lehenik, eskolapioena gero. Filiak eta fobiak. Egur dezente banatzen duzu...

Ez da hainbeste, beno edozein ikasle hasten denean bere ikasle garaiak gogoratzen «

batek hau egin zigun eta beste hark hura

» kontatzeko joera du. Kontakizuna gazi-gozoa da; gauza onak ere badira.

Orduan eraikitako nortasunaren isla zara, garai hartako ondorena alegia, edo asko eboluzionaturiko pertsona?

Beti izaten gara izan ginenaren ondorena eta isla. Baina nortasun konplexu eta nahasi bat dakar horrek, nire kasuan behintzat. Orduko mutiko kristau txintxoa naiz batetik; geroxeagoko errebelde akrata ere bai, nolabait; ondorengo filomarxista ere bai, dudarik gabe. Neure oraingo definizio politikoa ez dut uste interesekoa denik, literarioki behintzat. Dena dela, jarrera ideologiko zehatzik ezean ere, errealitateari begiratzen eta neure kasa pentsatzen saiatzen naiz, modu kritikoan, askatasunaren eta justizian oinarrituriko Euskal Herri baten alde.

«Zuri, Montse, hamazpi urteko oroigarri» diozu liburuaren eskaintzan. Harekikoan apal-apal jarri duzu zure burua, eta berea berriz, goraipatu. Zer iruditu zaio zure neskalagunari?

Berak ez dit deus esan. Dena merezia du-eta

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ez esan kolonizazioa

Cira Crespo

Deepseek AA txinatar harrigarria (eta bikaina euskaraz)

Sustatu

Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Euskalerria irratia

Lanbide Heziketako praktikak arazo-iturri izaten ari dira

Mikel Garcia Idiakez

Bi hamarkadatan euskarazko eta elebitako ikastetxeek gain hartu diete frantsesezkoei Ipar Euskal Herrian

ARGIA

Azkenak

2025-01-31 | Xabier Letona Biteri

Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.

2025-01-31 | Xabier Letona Biteri

Estatuaren biktimek Chivite lehendakariari eskatu diote egon dadila euren aitortza ekitaldian otsailaren 13an

Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.

2025-01-31 | Uxue Gutierrez Lorenzo

'Arizona' antzezlana

Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]

2025-01-31 | Montserrat Auzmendi del Solar

Betiereko Wagner

'Tristan und Isolde' opera

Bilbao Orkestra Sinfonikoa. Zuzendaria: Erik Nielsen.
Bilboko Operaren Abesbatza. Zuzendaria: Boris Dujin.
Eszena zuzendaria: Allex Aguilera.
Bakarlariak: R. Nicholls, G. Hughes Jones, M. Mimika, E. Silins, C. Daza, D. Barcellona, J... [+]

2025-01-31 | ARGIA

Argia Sariak banatuko ditugu gaur Usurbilgo Atxega Jauregian

Usurbilgo Atxega Jauregian, urtarrilaren 31n, hedabideetako, kulturgintzako eta erakunde publikoetako ehun lagun inguru bilduko dira. Bazkariaren ondoren, 16:00etan egingo da sari banaketa. Antton Mendizabalek egingo dituen azken garaikurrak jasoko dituzte saridunek... [+]

2025-01-31 | Olaia L. Garaialde

“Yoga onkologikoa xamurtasunean eta errespetuan oinarritzen da”

Prozesu onkologikoetarako tresnak lantzen ditu Paula Barrio yoga onkologikoko irakasleak: “Gorputzarekin eta lesionatutako zonaldearekin konektatzen dugu”.

2025-01-31 | Onintza Irureta Azkune

Zestoan euskararen erabilera handitzea helburu, aisialdia doan baliabide urriko haurrentzat

Zestoan (Gipuzkoa), 2024ko irailaz geroztik, baliabide ekonomiko urriko haur eta gazteak bost kultur eta kirol ekintzen artean bat aukeratu, eta horretan doan aritu daitezke. Udalak dirulaguntzen araudia berritu du, haurren aisialdia eskubide bat dela argudiatuta. Aldaketarako... [+]

2025-01-31 | Euskal Irratiak

Ramuntxo Labat-Aramendi

“Duintasunez arituko gira; Ahetzeko herriko etxearen egoera egonkortu nahi dugu”

Lehen itzulitik bigarrenera, auzapezgotzara jauzi egin zuen Ramuntxo Labat-Aramendi abertzalearen zerrendak. Erdiespena "xinaurri lanari esker" egin zela uste du Labat-Aramendik. Ahetzen zerrendak bozen %44,39 lortu zuen urtarrilaren 12an eginiko behin betiko bozketan... [+]

2025-01-31 | Euskalerria irratia

Iruñean Laba elkartearen eta Windsor tabernaren lokalak bateratuko dituzte

Modu horretan, euskara eta euskal kultura hiriaren bihotzera eraman duen proiektuari egonkortasuna eta sendotasuna emanen diote.

2025-01-31 | Uriola.eus

Sukalde eta garbiketako grebaren lehen egunak %70etik gorako jarraipena izan du ostegunean, sindikatuen arabera

Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.

2025-01-30 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Langile bat hil da Arbizun, lanean ari zela kamioi batetik karga gainera erorita

52 urteko altsasuar bat hil da ostegunean Arbizun lan istripua izan ostean, Nafarroako Foruzaingoak jakinarazi duenez. Urtea hasi zenetik Euskal Herrian lan istripu batean hildako laugarren langilea da. Ezbeharra herriko erdigunean dagoen etxebizitza bat zaharberritzeko lanetan... [+]

2025-01-30 | Xabier Letona Biteri

Greba Nafarroako hezkuntza publikoan

Ikasturteko hirugarren greba deialdia ere arrakastatsua izan dela diote sindikatuek

Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]

2025-01-30 | Jenofa Berhokoirigoin

Jerusalem ekialdean UNRWA debekatu izanak are gehiago zailduko du Gazarako laguntza

Urtarrilaren 30 honetan abian jarri du Israelek Jerusalem ekialderako UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren debekua. Urtarrilaren 15ean adosturiko su-etenari segi, bahituen eta presoen hirugarren trukea dute ostegun honetan.

2025-01-30 | Julene Flamarique

Erantzukizunak eskatuko dituzte Zaldibarko tragediaren bosgarren urteurrenean

Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze gogoratzeko eta hondamendiaren erantzukizunak eskatzeko elkarretaratzea egingo dute igandean Zaldibarko Eitzaga auzoan. Luizia “enpresarien diru goseak” eragin zuela, eta Eusko Jaurlaritzak “ardura txikiena ere ez duela... [+]

2025-01-30 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Zigor gehiago espero dituzte Zarauzko EAJko zinegotzi ohiaren etxearen auzian

EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiak ez duela "zirrikiturik utzi" dio SOS Talaimendi plataformak, eta "oraindik merezi duten legezko zehapena jaso ez duten zenbait erabaki arbitrario eta ia delituzko" geratzen direla adierazi du. Besteak beste, Zarauzko Udalak... [+]

Eguneraketa berriak daude