"BESTE EDOZEIN MARKAKOA BAIÑO IRU ALDIZ GAURKOAGOA"

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Gerra ondorengo urteetan euskarazko publizitateak ez zituen inola ere bere garairik oparoenak ezagutu. Iragan astean ikusi bezala, 1936a baino lehenagoko aurrekariak urriak ziren eta gerrak errotik eten zituen lehen saiakera horiek. Euskarazko iragarkiek ez zuten berehalakoan hasitako bideari berriro eusteko aukerarik izan. Euskarazko edozein testu argitaratzea ez zen xamurra frankismoan, noski, eta iragarkiek ez zuten euskarririk, gainera.
Zeruko ARGIAk ez zituen 50eko hamarkada erdira arte, 1954a arte, berriro bere ateak ireki. Eta hasieratik bertatik eskaini zituen bere orriak publizitaterako, urte hartako maiatzeko alean luzatu zuten eskaintzan ageri den bezala. Urte osoko orrialde osoko publizitatea 1.000 pezetan saltzen zen garai haietan. Orrialde laurdena nahi zuenak 305 pezeta ordaindu beharko zituen urtean eta 36 pezeta zituenak ere bazuen aukera hogeirena urte erdiz hartzeko.


50EKO ARRAI ETA SOÑEKOAK.

Eskaintzari erantzunez laster hasi zen hainbat etxe iragarkiak ipintzen: Arrasate'tar Andonin-ek bere «arrai mota guzikoak» iragarri zituen; Seaska dendak «Soñeko, beroki, eta zuen semealabak jazteko bear dezutena» bertan topatuko zutela esan zien irakurleei; La Perla Vascongadak ere bere oihal eta jantziak iragarri zituen; euskarazko «Kristau-Ikasbidea» salgai non zegoen azaltzen zuen beste iragarki batek –besteak beste, «Villapranka'n» zen eskuragarri–...
1958an eten zen berriro Zeruko ARGIAren argitalpena eta ez zitzaion 63a arte etapa berriari helduko. Aurreko bideari jarraiki erlijioaren inguruko iragarkiak baziren, baita nekazari mundukoak ere. Mokoroak bere haziak iragartzen jarraitu zuen, pentsu eta lanabesak ere ageri ziren... Aseguru etxeren bat ere topa daiteke edo xaboi ezagunen bat –«Etxeko-andre: iraun arazi zure arropei onoko jaboi onekin: Jabon Lagarto»–. Esparru berriak azaldu ziren euskarazko publizitatean –irrati eta telebista tresnak iritsi ziren, adibidez, Inter etxearen eskutik: «Beste edozein markakoa baiño iru aldiz berriago eta gaurkoagoa»– eta neurri handian ugaldu zen publizitatea: altzari etxeak, garraio enpresak, edariak, hotelak, optikak, jatetxeak, garbikariak... eta freskagarriak!


COCA-COLA ETA MIRINDA.

Coca-Cola erraldoiak 1965ean ipini zuen Zeruko ARGIAn bere euskarazko iragarki bakanetako bat: «Emen degu... emen! Coca-Cola berria ta Sendikoa. Botella aundian –oso aundian– Coca-Cola onek ba-du lau edontzi betetzeko ta geiagorako ere, ta lenak baño merkeago da. Egizu zure auzokoak eta lagunak egin dutena Erosi gaur bertan Coca-Cola Sendikoa!». Hurrengo urtean Mirinda etxea gehitu zitzaion eta 69an berriro Coca-Cola etorri zen, oraingoan Bizkaia aldeko kutsu nabariarekin: «Coca-Cola'kin dana doia obeto».
70eko hamarkadan euskarazko publizitateak gora egiten jarraitu zuen eta ez kantitateari dagokionean soilik. Kalitateari helduz, esan daiteke normalizazioranzko bidea egin zela urte horietan. Hizkuntzari dagokionez batuaren lehen pausoak beren isla dute iragarkietan. Eta formari dagokionean ere aurrera egin zen nabarmen. Zeruko ARGIAk bere formatua aldatu zuen eta horrek aldaketak ere ekarri zizkion publizitateari. Ordura arte iragarki gehienak testu hutsez osaturik zeuden eta tarteko kalitate txarreko eta txuri-beltzezko irudiren bat ageri zen. Formatu berriak koloretako kontra-azal osoa eskaini zuen iragarkietarako eta irudia testuaren gainetik gailentzen hasi zen modu horretan.
Aurreko urtetan jardundako hainbatek jarraitu zuen euskarazko prentsan euskarazko publizitatea egiten. «Klasiko» bihurtu ziren kasik La Casa del Café edota Zinkunegi optika.
Hala ere, eta aurreko urteetan iragarki franko argitaratu izanik ere, banku eta kutxek hartu zuten protagonismoa, neurri handi batean, 70eko hamarkadan. Eta jauzi esanguratsu bat aipatzekotan, Euskadiko Kutxaren (Lankide Aurrezkia zen orduan) iragarkiak izango ditu oraindik batek baino gehiagok gogoan: Txillida, Uztapide, Xabier Lete eta Lurdes Iriondoren kalitate handiko argazkiak orrialde osora zabalduak ertz batean esaldi labur txiki bat zutela.
Joan zaigu mendea eta ohituak gara dagoeneko telebistako iragarki batean euskara entzuten. Baina, ibilbide nekeza izan da euskarazko publizitatearena eta etorkizunean ere topatuko du trabarik. Gogora ekar dezagun, bestela, «Atsedenik ez, drogarik gabe» ezaguna

«Erlijioa sendo eta euskaldunen oitura onak gorde nai badituzu...»

Azken bost hamarkadatan denetarik iragarri da Zeruko ARGIA zein ARGIAren orrietan. Eta, noski, bere burua ere promozionatu du aldizkariak. Bere ibilbideari berriro heldu zion urte berean, 1955ean, honako gomendio luzatzen zuen:
«Katolikoa al zera? Maite al dituzu euskaldunen oitura on eta garbiak?... Erlijioa sendo eta euskaldunen oitura onak gorde nai badituzu Zeruko ARGIA'n dezu laguntzalle bikaña. Euskaldunen etxe guztietan ezta falta bear Zeruko ARGIA».
1958an eten zen berriro Zeruko ARGIAren argitalpena. Hona ateak itxi baino lehen zabalduriko deia:
«Ala bizi da Zeruko ARGIA. Zor aundiak ditu. Bizkor ta indartsu bizi nai du. Orregatik euskaldun bakoitzaren laguntza eskatzen du».
63an berriro kalean egon arren, Zeruko ARGIAk gehiagotan ere eskatuko zuen irakurleen laguntza. 1980ko iragarki batean (ezkerreko irudian dagoena) nuklearraren aurkako lelo eta irudi ezagunak erabili zituzten:
«Desagertzea? Ez, eskerrikasko. Ekonomi egoera oso larrian aurkitzen garela eta berriro laguntza eskatzera behartuak aurkitu gara...». 100 pezetako bonoak jarri ziren salgai

Bertsoak marketing elementu bilakatzen direnean

Badirudi garai batean publizitatea bertsoen bidez egitea modan egon zela. 1969ko ale batean lau bertso-iragarki topatu ditugu orri bakarrean: T. Eizmendi'ren jatetxea, Muebles Inchausti, Fanderia pentsuak eta Insalus. Hona Inchaustiren erreklamoa:
«Lasarte'n dagon etxe on batek
eskeintzen dizu ostatu,
an dauden gauza zoragarriak
bixitatzera prestatu.
Apain dotorez, berdiñik ezta;
iñola ezin puskatu,
mueble bearrez baldin bazera
intxausti'nean eskatu»
«Ez merkenak, bai onenak!» titulupean, bertso honek osatzen zuen Fanderiaren iragarkia:
«Janari bidez izaten dira
ganadu on, indartsuak.
Eta nora jo jakin bear du
baserritar burutsuak.
Berebiziko aragi pillak;
gañera esne putzuak.
Oiek guziak berekin ditu
Fanderiako pentsuak»
Eta badirudi ongarriak saltzeko metodo egokia zela bertsoena Fanderia etxearen bide beretik jo baitzuen Bizkaiko Ongarri etxeak.
Amaitzeko Reineta «karamelu» ezagunen abantailak aipatuko ditugu bertsotan:
«Lakartasunak etortzen dira
tabako asko erreta
Barren kañuak dauzkagulako
sarri zikiñez beteta.
Gaur karamelu arrigarriak
botika ordez daude-ta,
Sendatuzale baldin bazera
eskatu zazu Reineta!»


Azkenak
2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn

2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]


Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik

82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


Materialismo histerikoa
Zuekin nahi dut

Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]


Eguneraketa berriak daude