Juan Carlos I Rey de España, 1998», hori da egun 100 pezetako txanponetan, Espainiako erregearen aurpegiarekin batera idatzirik dagoena. 25 pezetakoek berriz, «Castilla la Mancha» daramate jarrita erdiko zulotxoaren inguruan. Aldatzekotan ere, txanpona egin deneko urtea aldatzen da. Beste guztia berdina da, bai Katalunian bai Galizian eta baita Euskal Herrian ere. Azken 130 urteetan bileteen eta txanponen hizkuntza bakarra gaztelera izan da. Europako Batasunean egonik, 2002ko urtarrilaren batetik txanpona bera aldatuko da. Zirkulazioan sartuko dira egun horretatik aurrera euroen bileteak eta txanponak Alemania, Austria, Belgika, Espainia, Finlandia, Frantzia, Herbehereak, Irlanda, Italia, Luxenburgo eta Portugalen. Bileteak berdinak izango dira leku guztietan. Txanponek ordea, alde bat izango dute komuna eta bestea herrialde bakoitzak diseinatuko du, bere berezitasunekin. Espainian, 1 eta 2 euroko txanponek Juan Carlos I.a erregearen bustoa izango dute; 10, 20 eta 50 zentimoko txanponetan Cervantesen aurpegia agertuko da eta 1, 2 eta 5 zentimokoetan Santiagoko Katedralaren irudia. Hori da agintariek erabaki dutena. Eta gainera, txanponek Estatuaren izena gaztelaniaz idatzia izango dute soilik. Hizkuntz Aniztasunaren aldeko Erakunde (HAE) kataluniarrak «Euro anitz baten aldeko» kanpainia bultzatu zuen orain urtebete. Egitasmo honekin euroen txanponetan euskara, katalana eta galiziera erabiltzea eskatzen zuen. Espainia guztiko 33 alderdi politikoren adostasuna lortu zuen. Eta egun Diputatuen Kongresuko Ekonomia, Merkataritza eta Ogasun Batzordea euskara, katalana eta galiziera euroen txanponetan erabiltzeko lege bat lantzen ari da.
ESPAINIAR ANAKRONISMOA.
Espainian ez bezala, Europako beste zenbait herrialdetan beren hizkuntz aniztasunaren ispilu bihurtu dituzte monetak: adibidez, franko belgikarren bileteek alemana, frantsesa eta nederlandera darabilte; eta libera irlandarren bileteak gaelikoz eta ingelesez daude idatzirik. Txanponarekin batera, posta-seiluak ere herrialde baten nortasuna eta hizkuntza zabaltzeko egokiak dira. 1850eko urtarrilaren 1ean Espainiak lehen posta-seilua emititu zuenetik, 4.000 seiluetatik, lauk izan dute euskarazko testuren bat, 19k katalanezkoren bat eta zazpik galizierazkoa. Espainiak ez du emititu seilu bakar bat ere aragoieraz, asturieraz eta Aran haraneko okzitanieraz. Eta ez da inoiz egon euskaraz bakarrik idatzitako seilurik, ez eta Espainian, gaztelaniaz gain, dauden beste hizkuntzetan ere.
2000 urteko urtarrilaren 1ean beteko da Espainiako lehen posta-seilu modernoa sortu zeneko 150. urteurrena. Horregatik Hizkuntz Aniztasunaren aldeko Erakundeak «Seilu anitzak» egitasmoa jarri du martxan. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak parte hartu du kanpainan. Horrez gain, EAJ, EA, Ezker Batua eta Nafarroako CDNren atxikipena lortu du. Eta Alderdi Popularra ezik, Katalunian, Balear Irletan eta Valentzian ordezkaritza parlamentarioa duten alderdi guztien babesa du. Egun autonomia erkidegoetako parlamentuetan gaztelania ez den beste hizkuntzak seiluetan erabiltzearen aldeko lege proposamenak onartzea du helburu, gero hauek Diputatuen Kongresura hel daitezen.
BOST AUKERA.
Bost proposamen tekniko egin ditu HAEk, euskara eta beste hizkuntzak «Moneta eta Tinbrearen Fabrika Nazionalean» emititzen den edozein posta efektutan (ez bakarrik seiluetan, baita postaletan, aerogrametan, posta etiketetan eta abar) erabil daitezen. Espainiako seilu guztiak lau hizkuntzetan egotea da horietako bat. Bigarren aukera bat da bertako hizkuntza ofizialtzat duten autonomia erkidegoetan banatzen diren seiluak hizkuntza horretan eta gaztelaniaz egotea. Sortu daitezke baita ere hizkuntza bakarreko seiluak: gaztelaniaz, katalanez, galizieraz edo euskaraz bakarrik daudenak. Beste irtenbide bat autonomia erkidego bakoitzak posta autonomia izatea litzateke, honela seiluan agertu beharreko hizkuntza, barne hizkuntza antolamenduaren arabera erabakiko lukete. Azkenik, beste ereduen konbinazioa: autonomia erkidego bakoitzak nahi duenean sortzea bere seiluak.
KONSTITUZIOAREN BABESA.
1978ko Espainiako Konstituzioak katalana, galiziera eta euskararen ofizializazioa baimendu zuen lurralde historikoetan. Eta gainera, Estatuak barne-aniztasun linguistikoa errespetatu eta babesteko beharra ezarri zuen. Katalanezko testuak dituzten 19 seiluetatik 17 eta galizierazko eta euskarazko guztiak Konstituzioa onartu ondorengoak dira. Baina HAEren ustez, honek ez du adierazten Estatuak hizkuntza desberdinen sustapen nabarmena egin duenik.
Aurten hain zuzen lortu dute bai Eskoziak eta baita Galesek ere autonomia postala, euren parlamentuen berreskurapenarekin batera. Eskoziako seilu berrietako batek bere bandera du osagai nagusi, eta Ingalaterrako erreginaren bustoa ertz batean txikian agertzen da.
XVIII. mendean, karlistek Hego Euskal Herriko lau herrialdeak bere egin zituztenean sortu zen euskal posta erakundea. Egun, EAEk, Nafarroak eta Errioxak Correos y Telegrafos-en hirugarren eskualdea osatzen dute. Eskualde honek 1998an 305 milioi posta efektu sortu zituen. Espainiako Estatura atzerritik 162 milioi posta efektu iritsi ziren eta 174 milioi bidali. Datuok seiluetan (eta bestelakoetan) hizkuntza bat edo beste erabiltzeak duen garrantziaren adierazle besterik ez dira