Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko azaroaren 24an
"PRENTSA EZ IRAKURTZEA ERABAKI DUT"
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Zure gaurko talaiatik, kontatu egidazu nondik zatozen, labur iezadazu zure bizitza Asteasun 1951n sortu zinen hartatik.
Irazu: gaur ere berandu iritsi zara
Bilbon hasi zinen idazten ezta?
Baserriak mendian artalde bateko ardi txuriak bezala sakabanatuta zeuden
Baserriak mendian sakabanatuta zeuden...
Bilboko garaietatik, gero Bartzelonan izan zinen lau urtez, Gasteizen, Villamedianan, Parisen, Atlantan... eta gaur egun Arabako lautadako azken herrira joan zara bizitzera. «Etiopia»ko poemek Bilbo islatzen zuten eta etsipenez beteagoak eta ilunagoak ziren gerora idatzitakoak baino. Zein diferentzia dakar toki batean ala bestean bizitzeak idazlanerako?
Hire lagun hori, badakik, gurekin ikasi ziana, jode ba oso gaizki zegok, halako arazo bat eduki zian eta...
Akaso iraultzen garaiak pasatu dira eta eszeptizismo horretara ailegatu gara, non bakoitzak bere irtenbidea bilatu behar duen. Mundua aldatzeko 68ko saiakerek hurbil harrapatu al zintuzten?
Prentsa irakurtzen duzu, ezta?
Dagoena prentsaren errua dela uste duzu ala prentsak berez, kontaketa objetibo eta orojakile gisara, nolabait frakasatu egin duela munduaren ikuskera gisa.
Betiko kexa da gutxi irakurtzen dela eta kexa hori klasiko bat da liburu azoka bakoitzean, nazioarteko egunean, edozein ospakizunetan. Irakurle denarentzat, ordea, irakurtzea salbazioa da.
Toki hori ez dizu inoiz eskainiko prentsak.
Ni beste mundu batean jaio nintzen, ez oraingo mundu honetan. Alde batera, hau esateak berak barregura ematen dit zeren, nolabait esateko, oraindik nere bizitzaren erdialdean nago, eta hala eta guztiz ere, atzera begiratu eta gaur egun nere sorterrira joaten naizenean ez dut ia ezer aurkitzen, alegia, ez dut lehengo garai haietako ia ezer aurkitzen. Dena aldatua ikusten dut. Niretzako horrek garrantzi izugarria du zeren oso goiz, gaztaroan bertan ohartu nintzen nolabait bi denboren arteko pertsona nintzela. Asteasun bizi nintzenean eskolara joateko aurrena 4 kilometro egiten nituen bizikletaz, gero trena hartzen nuen eta trenean 30 kilometro egiten nituen eta gero oinez 2 kilometro egiten nituen ikastetxera joateko.
Noski, beti hamar minutu beranduago iristen nintzen, eta egunero entzun behar izaten nuen irakaslearengandik: «
Noski, beti hamar minutu beranduago iristen nintzen, eta egunero entzun behar izaten nuen irakaslearengandik: «
Irazu: gaur ere berandu iritsi zara
». Goizeko 6etan jaiki eta gero. Pentsa zer den hori, 14 urte baino lehenagoko garai horretan, egin kazkabarra, egin elurra, egin euria... Badakizu hondarrean nola urak egiten dituen halako erreten batzuk, bada nik uste dut gure izpiritua oraindik malgu eta bigun denean egiten direla halako lerro batzuk, halako erreten batzuk.
Beti esaten dut nire erreten asko eta asko, (gerora nire nortasuna izan dena), eta nire ibilbidea, Asteasutik Billabonaraino edo Zizurkileraino bizikletan goiz eta gau, ibilera haietan egin zirela. Bertolt Brechtek poema batean esaten du, gutxi gorabehera: «Nik nire baitan daramat Alemaniako baso ilunen argia». Zentzu horretan, nire baitan daramat Asteasuko errepideko argia eta iluna. Mundu hartakoa nintzen, beraz. 14 urterekin Andoaina joan nintzen, industri gune batera, alegia. Ez nuen inor ezagutzen, ez nuen lagunik. Gainera mundua erabat arrotza zitzaidan. Beti esaten dut Asteasutik Andoaina dauden 8 kilometro horietan benetako muga bat zegoela. Lehenengo bi urteak Andoaingo liburutegi publikoan sartuta egin nituen. Horrek markatu du segur asko gero nire ogibidea, nire ofizioa, idazle izateko aukera. Nerabezaroa Andoainen egin nuen eta han hartutako lagunak benetan ezinhobeak izan ziren niretzako: ikasle onak, irakurzaleak, ez pertsona interesatuak, ez fanatikoak, oso talde polita, niretzat suerte handia izan zena. Hortik aurrera, hirugarren pausoa hiri honetara etortzea izan zen, Bilbora.
Beti esaten dut nire erreten asko eta asko, (gerora nire nortasuna izan dena), eta nire ibilbidea, Asteasutik Billabonaraino edo Zizurkileraino bizikletan goiz eta gau, ibilera haietan egin zirela. Bertolt Brechtek poema batean esaten du, gutxi gorabehera: «Nik nire baitan daramat Alemaniako baso ilunen argia». Zentzu horretan, nire baitan daramat Asteasuko errepideko argia eta iluna. Mundu hartakoa nintzen, beraz. 14 urterekin Andoaina joan nintzen, industri gune batera, alegia. Ez nuen inor ezagutzen, ez nuen lagunik. Gainera mundua erabat arrotza zitzaidan. Beti esaten dut Asteasutik Andoaina dauden 8 kilometro horietan benetako muga bat zegoela. Lehenengo bi urteak Andoaingo liburutegi publikoan sartuta egin nituen. Horrek markatu du segur asko gero nire ogibidea, nire ofizioa, idazle izateko aukera. Nerabezaroa Andoainen egin nuen eta han hartutako lagunak benetan ezinhobeak izan ziren niretzako: ikasle onak, irakurzaleak, ez pertsona interesatuak, ez fanatikoak, oso talde polita, niretzat suerte handia izan zena. Hortik aurrera, hirugarren pausoa hiri honetara etortzea izan zen, Bilbora.
Bilbon hasi zinen idazten ezta?
Bai, badakizu, beti ekartzen duzu haria, zaletasuna. Txikitan beti gogoratzen dut nire etxean nahiko famatzen zela Eibarko andre bat, eskolan oso ondo idazten zuena, oso erredakzio onak egiten zituena. Batez ere nire amak askotan gogoratzen zuen: «
Baserriak mendian artalde bateko ardi txuriak bezala sakabanatuta zeuden
». Hori gaur irudi aski arrunta eta kitsch-a da, baina nire hamar urterekin... Barthes-ek esaten du literatura lengoaiaren utopia dela. Lengoaiak esaten ditu gauza batzuk informazio hutsa direnak, baina batzuetan areago joan nahi du, utopia bat nahi du, eta hori da literatura. Niri hori lengoaiaren utopiatik oso hurbil zegoela iruditzen zitzaidan. Ordura arte niretzako lengoaia, jende guztiarentzat bezala, informatzeko zerbait izan zen: «Ama-bihar-esnatu-mesedez-goizeko-zazpietan». Hori zen. Eta bat-batean «
Baserriak mendian sakabanatuta zeuden...
» utopia iruditu zitzaidan.
Uste dut beti ekarri nuela ernamuina, baina hemen, ekonomia ikasten ari nintzela, gogo hori gauzatzeko baldintza guztiak zeuden. Hemen literaturak orduan prestigio handia zeukan. Hil berria zuten Txabi Etxebarrietak ekonomia ikasi zuen, eta hil aurreko urtean irabazia zeukan ipuin lehiaketa bat Sarrikon bertan. Literatura zen nolabait, Francoren kontrako abangoardia politikoak asko maite eta baloratzen zuen zerbait, eta orduan bazen hemen halako giro bat. Asko irakurtzen zen garai hartan, egunkari frankistak irakurtzea tortura bat zen. Giro nahiko intelektuala gauzatu zen. Gaur egun intelektualismo horrek ez dauka halako ospe onik, nahiz eta niretzako seinale txarra izan. Intelektualismoa, bere gauza txarrak baditu ere, oro har oso ona da.
Uste dut beti ekarri nuela ernamuina, baina hemen, ekonomia ikasten ari nintzela, gogo hori gauzatzeko baldintza guztiak zeuden. Hemen literaturak orduan prestigio handia zeukan. Hil berria zuten Txabi Etxebarrietak ekonomia ikasi zuen, eta hil aurreko urtean irabazia zeukan ipuin lehiaketa bat Sarrikon bertan. Literatura zen nolabait, Francoren kontrako abangoardia politikoak asko maite eta baloratzen zuen zerbait, eta orduan bazen hemen halako giro bat. Asko irakurtzen zen garai hartan, egunkari frankistak irakurtzea tortura bat zen. Giro nahiko intelektuala gauzatu zen. Gaur egun intelektualismo horrek ez dauka halako ospe onik, nahiz eta niretzako seinale txarra izan. Intelektualismoa, bere gauza txarrak baditu ere, oro har oso ona da.
Bilboko garaietatik, gero Bartzelonan izan zinen lau urtez, Gasteizen, Villamedianan, Parisen, Atlantan... eta gaur egun Arabako lautadako azken herrira joan zara bizitzera. «Etiopia»ko poemek Bilbo islatzen zuten eta etsipenez beteagoak eta ilunagoak ziren gerora idatzitakoak baino. Zein diferentzia dakar toki batean ala bestean bizitzeak idazlanerako?
Lehen, gai handien atzetik korrika nenbilen, hala nola, heriotza, bakardadea, zahartzearen zimurra... Orain, 30 urte geroago, gai nagusiak nire atzetik datoz korrika, hala nola, heriotza... Hori da heltzearen mugimendua edo heltzearen prozesua: gutxieneko esperientzia bat hartzea. Oso desberdina da 19 urterekin hunkituta (dudarik gabe) eta munduarekin ikaratuta, poema dramatiko bat egitea heriotzari buruz, edo 30 urte geroago, gaur bertan gertatu zaidan bezala, esatea: «
Hire lagun hori, badakik, gurekin ikasi ziana, jode ba oso gaizki zegok, halako arazo bat eduki zian eta...
». Gai nagusia zugana dator. Adibide bat esaten dizut, baina izan daitezke hamar edo hogeita bost edo mila. Horri euskaraz «arazoa jan» esaten zaio eta hau dena jan eta gero etortzen da halako bigarren momentua. Niretzako heldutasuna izango litzateke konturatzea halako alanbre batean zaudela eta nolabait hori onartzea. Esatea: «Halako hauskorra da hau, bizitzak halako ezdeustasuna dauka», eta hala ere ez zorabiatu eta amiltzea, baizik eta hor mantentzea: batzuetan alkoholaren laguntzaz, beste batzuetan familiaren laguntzaz, lanaren laguntzaz... Oreka-egileek pertika bat eramaten duten bezalaxe. Bilbo bezalako hiri bat izugarri ona da heltzerainoko pasarte hori egiteko, suspertzeko eta forma bat emateko, heltze hori benetan ona izan dadin, ez nolanahikoa, ez errazkeriatan aritzeko. Hiri hau fisikoki ere oso artistikoa da niretzako; ibaia, mapa, jende desberdin asko dago, ez da probintzianoa, ez da leku txarra. Baina hemen hainbat urtez bizita eta Bartzelonan lau urtez, antzarrak esango lukeen bezala esango dut: «Nahiko lodia daukat gibela, nahikoa jan dut, oinarria nahikoa egina dago eta hemendik aurrera behar dudan gauza bakarra kontzentrazioa da, eta beharbada naturaren laguntza. Natura bakardadearen laguna da, lagundu egiten du zure barruan sartzen. Hemendik aurrerakoa bigarren prozesua da: irentsitakoa ateratzea eta hitza bihurtzea.
Akaso iraultzen garaiak pasatu dira eta eszeptizismo horretara ailegatu gara, non bakoitzak bere irtenbidea bilatu behar duen. Mundua aldatzeko 68ko saiakerek hurbil harrapatu al zintuzten?
68an sarrera egin nuen Sarrikon. Hurrengo hamar urteak erotzekoak izan ziren eta oso arriskutsuak. Kulturgintzan ibili arren, oso gertutik jarraitzen genuen borroka politikoa. Uste dut orduko proiektuak baztertu egin direla, batzuetan halako estatus burges baten truk. Beste kasu askotan proiektu haiek purifikatu egin dira eta zeukaten eszenografia eta teatraltasuna, faltsutasuna pittin bat kendu zaie. Esate baterako, orduan Lenin irakur zenezakeen eta halakoan lehendabiziko aldiz Errusiara joan nintzenean eta mugan soldadu bat ikusi nuenean kapelan izar gorria zuela hunkitu egin nintzen. Iraultza, eta Trosky, eta denak etortzen zitzaizkidan burura, ekonomian asko irakurtzen baitziren autoreok. Baina gero, irakurri, Moskun, Berlinen egon, ikusi zer gertatu zen eta konturatzen zara proiektu hartan hamarretik bederatzi hutsik zegoela. Ez zegoela ezer, ez bada kasurik onenean inuzentzia bat. Orduan, nik uste dut kasu batzuetan prozesua ez dela izan iraultzatik burges estatus batera, baizik eta beste borroka batean sartzea izan dela. Beharbada Euskal Herrian oso beharrezkoa den borroka batean: intimitatearen borroka horretan eta azkenean bizitzaren konplexutasunean eta agian proiektu horien kritikan ere.
Prentsa irakurtzen duzu, ezta?
Atzo arte irakurtzen nuen. Gehiago ez irakurtzea erabaki dut, baina orain arte bai. Azken aldian ezin dut sofritu Euskal Herriarekin dagoen joera ia egunkari guztietan. Beti pentsatzen dut: «Etorriko dira historialariak eta jende hau ez da geldituko errurik gabe etorkizunean». Uste dut benetan joera maltzur bat dagoela Euskal Herriko gai guztien inguruan.
Dagoena prentsaren errua dela uste duzu ala prentsak berez, kontaketa objetibo eta orojakile gisara, nolabait frakasatu egin duela munduaren ikuskera gisa.
Nik uste dut irakurle elkarteak egin behar direla. Zertarako? Informazio ona elkarri pasatzeko. Iruditzen zait gaur egun botere bakarra dela. Komunikabideei buruz esaten da laugarren boterea direla, baina nik uste dut bakarra dela. Gaurko borroka guztiak lengoaia harrapatzeko borrokak edo lengoaia borrokak dira. Nik hitz egiten badut, besteak baino gehiago hitz egiten badut, nahi dudan bezala hitz egiten badut, eta ez badiot beste inolako hitzari aukerarik ematen, ni nagusituko naiz. Oso paradoxikoa da gaurko egoera: prentsak eta mass mediek oro har asko hitz egiten dute, baina oso jende gutxi sentitzen da hitzegina. Adineko jendeak esaten du: «Ni ez naiz azaltzen inon». Euskaldunok esaten dugu: «Ez dugu ikusten gure burua inon ondo azaltzen denik». Gazteak esaten du: «Bueno, ez dakit». Horregatik, lehen esan duguna, intimitatearena eta konpromisoa. Beharbada, idazle batentzat gaur egun konpromiso nobleenetako bat intimitate horretan datza; bere gelako lau horma horien artean beste lengoaia mota bat eskaintzea, eguneroko lengoaia menperatzaile honen aurrean.
Betiko kexa da gutxi irakurtzen dela eta kexa hori klasiko bat da liburu azoka bakoitzean, nazioarteko egunean, edozein ospakizunetan. Irakurle denarentzat, ordea, irakurtzea salbazioa da.
Dudarik gabe. Salbazioa eta segur asko munduan toki on bat egiteko modu bakarrenetakoa ere.
Toki hori ez dizu inoiz eskainiko prentsak.
Ezta pentsatu ere, sekula. Eta kanpaina horiek, hain zuzen ere: «Ez dela ezer irakurtzen... », joku berberan daude. Hori esaten du halako egunkari batek, baina egunkari horrek, nolabait esateko, behar horri trufa egingo dio egunero eta esate baterako, bakarrik bere korporazioko liburuei buruz hitz egingo du. Hau da, helburua ez da jendeak irakur dezan, baizik eta bere liburuak irakur ditzan. Beste batzuek ez dute ezer irakurri eta horren apologia egiten dute. Orain dela gutxi horri buruz galdera egiten nuen. Cardoso Pires hil zen, Portugalgo idazlea. Duela pare bat urte ezagutu nuen Bartzelonan eta liburu bakar bat irakurri nuen berea, ezagutu eta gero. Hemen inon ez nuen ikusi bere libururik. Gero, Lisboako Expoa zela-eta, gauza asko gertatu dira literatura munduan Portugalen, eta orduan bere liburu bat atera zuten Lisboari buruz, baina bakarra. Nik galdetu nuen: «Zenbat liburu saldu dira Cardoso Piresenak?». Eta esan zidaten: «Gasteiz osoan gutxi gorabehera denen artean zazpi». Hil zen Cardoso Pires eta nola Expoaren inguruan eta Saramagoren Nobelaren inguruan hil zen, hara, bi orrialde egunkari guztietan. Eta nik pentsatu nuen: «Zein zentzu du bi orrialde horiek argitaratzeak, inork irakurri ez badu eta jaramonik egin ez bazaio? Egunkari horretakoek ere, ez dute sekula erreseina bat egin, ez dute famatu. Orduan zein zentzu du?». Eta nik pentsatzen dut: «Hau da hain zuzen ere, lengoaia gezurtero hori, nolabait errealitatea barnizatzeko, nahasteko, gezurra esateko». Jendeak esango du: «Dudarik gabe kultura badago zeren egunkarietan kultur orrialdeak badaude». Baina hori gezurra da
Aspaldiko laguna dut Joxe (Bernardo Atxaga paperetan): 17 urterekin ezagutu genuen elkar Tolosan, bera Económicas Bilbon eta ni Iruñean Románicas ikasten ari ginenean. Zaila zen literatura benetan maite duen norbaitekin aurkitzea eta biok zorte hori izan genuen. Geroztik ez da eten gure adiskidantza. Beste askoren artean 3 dohain ditu bereziki estimatzen ditudanak: Batetik, kemen handiko gizona da –eta edozer egiten duelarik kalipuz egingo du, buru-belarri hasita, amaitu arte–. Bestetik, jakinmin eskerga duen pertsona da –beti prest dagoena edozertaz gehiago ikasteko–. Azkenik, entzuten dakien gutxi horietako bat da –jende asko hasten zaigu hizketan, berriketa aspergarrian etengabe, baina inork gutxik daki entzuten... eta gutxiagok oraindik entzundako hori gogoan hartzen, memorian gordetzen. Atxagak bai, ordea–.
Jakintsua da eta adimentsua izateaz gain umoreduna (hori eskertzekoa da). 30 urtetan hamaika anekdota izan ditugu: Behin Italian geundela, biok eskale itxuraz, arabiartzat hartu gintuzten turista estatubatuar batzuek eta erretratua egin ziguten, pentsatuz nonbait irudi hura «typical italian» zela. (Bide batez, Atxaga arabiera ikasten ibilia da). Beste behin «à la belle étoile» lo egin genuen Montecarloko lorategi batzuetan eta gaua eman genuen kantuz dei eginez Carolina printzesari guregana jaitsi zedin.
Nik ezagutu dut Atxaga korbata-trajeduna ekonomilari gisa, bezero bila batetik bestera, lan egiten. Ezagutu dut Institutuko irakasle, ikasleek Colombo deitzen zioten garaian. Ezagutu dut une onetan eta txarragoetan ere baina aitortu behar dut, amaitzeko, daukan izen eta itzal handia aski eta ongi merezita irabazi duela berak bakarrik, eta neuk zortea dudala bere adiskidea izateaz
Jakintsua da eta adimentsua izateaz gain umoreduna (hori eskertzekoa da). 30 urtetan hamaika anekdota izan ditugu: Behin Italian geundela, biok eskale itxuraz, arabiartzat hartu gintuzten turista estatubatuar batzuek eta erretratua egin ziguten, pentsatuz nonbait irudi hura «typical italian» zela. (Bide batez, Atxaga arabiera ikasten ibilia da). Beste behin «à la belle étoile» lo egin genuen Montecarloko lorategi batzuetan eta gaua eman genuen kantuz dei eginez Carolina printzesari guregana jaitsi zedin.
Nik ezagutu dut Atxaga korbata-trajeduna ekonomilari gisa, bezero bila batetik bestera, lan egiten. Ezagutu dut Institutuko irakasle, ikasleek Colombo deitzen zioten garaian. Ezagutu dut une onetan eta txarragoetan ere baina aitortu behar dut, amaitzeko, daukan izen eta itzal handia aski eta ongi merezita irabazi duela berak bakarrik, eta neuk zortea dudala bere adiskidea izateaz
JOSEBA SARRIONANDIA
RUPER ORDORIKA
MIKEL LABOA
JABIER MUGURUZA
HARKAITZ CANO
TXEMA ARANAZ
JON JUARISTI
JABIER CLEMENTE
HANS MAGNUS ENZENSBERGER
JUAN CARLOS PEREZ
«Benjamin Pott, garai batean. Poeta handi bat, gaur»
RUPER ORDORIKA
«Kantatzeko artea dauka, eta baita betaurrekoak ondo eramateko ere»
MIKEL LABOA
«Bide zidorrak maite ditu, eta taberna apalak»
JABIER MUGURUZA
«Literaturan, daukagun errealista ia bakarra. Irakurri bestela `Laura kanpoan da'. Ona da»
HARKAITZ CANO
«Arestik idazleak eta eskritoreak bereizten zituen. Bera eskritorea da»
TXEMA ARANAZ
«Berari esker, Pamiela argitaletxe eder bat da»
JON JUARISTI
«Aurrez aurre, lagun ona da. Urrutitik edo ezkututik ez hain ona»
JABIER CLEMENTE
«Polita da botere mediatikoekin daukan borroka. Entrenatzaileen artean, James Dean berri bat dirudi»
HANS MAGNUS ENZENSBERGER
«Behin batez, hizketaldi bat izan zuen Sarrionandiarekin berau gartzelan zegoenean. Gero, traizioa egin zion, gure lagunak esandakoak pozoituz eta haren erretrato kaxkar bat eginez. Listoegia. Guztiarekin, poema onak idatzi ditu. Ordorikarentzat itzuli genuen `Munduaren salabazioa'...»
JUAN CARLOS PEREZ
«Sortzaile inspiratua, benetan. Zerbait egin nahi nuke berarekin batera, operaren bat edo»
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#2
Lander Arbelaitz Mitxelena
#4
Larraitz Fagundez Osa
#5
#6
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Azkenak
2024-11-24
Lurdes Fernandez Irisarri
Funtsezkoa jendea da
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
2024-11-23
Ioritz Gonzalez Lertxundi
Lanbroa
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
2024-11-23
iametza
21. #Euskarabildua24 hausnarketa: Miren Berasategi eta Maider Likonarekin
MULTIMEDIA - Hodeia ez da existitzen
2024-11-22
Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
2024-11-22
Xabier Letona Biteri
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
2024-11-22
Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
2024-11-22
ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
2024-11-22
Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
2024-11-22
Onintza Irureta Azkune
Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
2024-11-22
Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
2024-11-22
Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
2024-11-22
Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Eguneraketa berriak daude