Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
astelehena 2025eko apirilaren 07an
HIZKUNTZA BIZIBERRITZEKO PLANAK, LANAK... ETA ZAMAK
Egia da Unamunoren aholkua ez dugula jarraitu: ez dugu euskara ohore guztiekin ehortzi. Baina azken urteotan burututako inkesta eta neurketek ondorio garbia izan dute: euskararen biziraupena ez dago ziurtatua.
Urteetan euskara sustatzeko abian jarritako egitasmoak ugari eta anitzak izan badira ere, 90eko hamarkada amaiera honetan ahaleginak bateratu eta normalizazioaren oinarriak ezartzearen aldeko apustua egin da. Eusko Jaurlaritzak 1998ko udan amaitu zuen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia.
1996. urteko uztailaren 17an Eusko Jaurlaritzak Euskararen Aholku Batzordea eraberritu zuen eta egun horretan bertan Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia proposatu zezan eskatu zitzaion. Bi urteren buruan, 1998ko ekainaren 24an onartu zuen plan hau Batzordeak, uztailaren amaieran Eusko Jaurlaritzak eta irailean Legebiltzarrean tramitatu zen. «Hizkuntza politika egiten diharduten herri aginteei euren jarduna bideratzen lagunduko dien oinarrizko tresna» da Biziberritzeko Plana, testu horretan bertan zehazten denez. Horretarako hiru ardatz aztertu eta beste hainbeste helburu estrategiko finkatu zituen Euskararen Aholku Batzordeak.
Urteetan euskara sustatzeko abian jarritako egitasmoak ugari eta anitzak izan badira ere, 90eko hamarkada amaiera honetan ahaleginak bateratu eta normalizazioaren oinarriak ezartzearen aldeko apustua egin da. Eusko Jaurlaritzak 1998ko udan amaitu zuen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia.
1996. urteko uztailaren 17an Eusko Jaurlaritzak Euskararen Aholku Batzordea eraberritu zuen eta egun horretan bertan Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia proposatu zezan eskatu zitzaion. Bi urteren buruan, 1998ko ekainaren 24an onartu zuen plan hau Batzordeak, uztailaren amaieran Eusko Jaurlaritzak eta irailean Legebiltzarrean tramitatu zen. «Hizkuntza politika egiten diharduten herri aginteei euren jarduna bideratzen lagunduko dien oinarrizko tresna» da Biziberritzeko Plana, testu horretan bertan zehazten denez. Horretarako hiru ardatz aztertu eta beste hainbeste helburu estrategiko finkatu zituen Euskararen Aholku Batzordeak.
BIZIBERRITZEKO ARDATZAK.
Batetik, euskara ondorengoetaratzea dago, hots, belaunaldiz belaunaldi eta etenik gabe hizkuntza geroratzea. Atal honetan irakaskuntza, helduen euskalduntze-alfabetatzea eta familia bidezko jarraipena landu dituzte.
Bigarren esparrua euskararen erabilerari dagokio eta euskararen aldeko auzogintza eta zerbitzugintza bultzatu nahi dira horretarako. Honen barruan administrazioa, gune euskaldunenetako egoera, informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak, enpresa mundua, aisia, kirola eta erlijioa izan dituzte aztergai.
Azkenik, euskararen elikadura da sustatu beharreko hirugarren helburu estrategikoa. Euskarazko kalitatezko sorkuntza bultzatu eta babestu behar da, batetik eta, gero, produkzio hori kontsumitua izan dadin, informazioa, motibazioa eta inplikazioa ere kontuan hartzekoak dira. Horretarako Corpus plangintza eta hizkuntzaren kalitatea, prentsa idatzia, liburugintza, irratia, telebista, publizitatea eta kulturgintza izan dituzte gogoan.
Aipatutako alor guztietan euskarak dituen indarguneak eta ahuleziak aztertu zituen EABak, ondoren, bakoitzaren inguruan, datozen hamarkadan aplikatuko lirateken proposamen zehatzak finkatzeko –horiek guztiak 16 eta 17. orrialdeetako taulan daude zehazturik–.
Plangintza gauzatzeko eskueran dauden giza eta diru baliabideak ere kontuan hartzekoak dira. Zentzu honetan Herri Aginteak Koordinatzeko Batzordeak eginiko azterketak, baliabideei ahalik eta etekin handiena ateratzeko eta koordinazioa hobetzeko, ahaleginak areagotu beharra dagoela erakutsi zuen. Itzulpen politika, administrazioko hizkuntza irizpideak, funtzionarioen euskalduntze-alfabetatzea, sustapen egitarauak eta hizkuntzaren industriak dira, baliabideei dagokienez, hobetu beharreko alorrak. Azterketa horrek beste ondorio garbi bat ere utzi zuen agerian: plangintzaren helburuak gauzatzeko ezinbestekoa dela baliabideei probetxua atera ez ezik, horiek, urtez urte, haztea. Eta aurtengo aurrekontuen proiektuan bere isla izan du behar horrek. Kopurua oraindik onartzeke izanik ere, hizkuntza politikarako aurrekontuak % 25 egin du gora –1998ko 3.351 milioi pezetatik (134 milioi libera) 2000ko 4.174 milioira pasa da–.
Bigarren esparrua euskararen erabilerari dagokio eta euskararen aldeko auzogintza eta zerbitzugintza bultzatu nahi dira horretarako. Honen barruan administrazioa, gune euskaldunenetako egoera, informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak, enpresa mundua, aisia, kirola eta erlijioa izan dituzte aztergai.
Azkenik, euskararen elikadura da sustatu beharreko hirugarren helburu estrategikoa. Euskarazko kalitatezko sorkuntza bultzatu eta babestu behar da, batetik eta, gero, produkzio hori kontsumitua izan dadin, informazioa, motibazioa eta inplikazioa ere kontuan hartzekoak dira. Horretarako Corpus plangintza eta hizkuntzaren kalitatea, prentsa idatzia, liburugintza, irratia, telebista, publizitatea eta kulturgintza izan dituzte gogoan.
Aipatutako alor guztietan euskarak dituen indarguneak eta ahuleziak aztertu zituen EABak, ondoren, bakoitzaren inguruan, datozen hamarkadan aplikatuko lirateken proposamen zehatzak finkatzeko –horiek guztiak 16 eta 17. orrialdeetako taulan daude zehazturik–.
Plangintza gauzatzeko eskueran dauden giza eta diru baliabideak ere kontuan hartzekoak dira. Zentzu honetan Herri Aginteak Koordinatzeko Batzordeak eginiko azterketak, baliabideei ahalik eta etekin handiena ateratzeko eta koordinazioa hobetzeko, ahaleginak areagotu beharra dagoela erakutsi zuen. Itzulpen politika, administrazioko hizkuntza irizpideak, funtzionarioen euskalduntze-alfabetatzea, sustapen egitarauak eta hizkuntzaren industriak dira, baliabideei dagokienez, hobetu beharreko alorrak. Azterketa horrek beste ondorio garbi bat ere utzi zuen agerian: plangintzaren helburuak gauzatzeko ezinbestekoa dela baliabideei probetxua atera ez ezik, horiek, urtez urte, haztea. Eta aurtengo aurrekontuen proiektuan bere isla izan du behar horrek. Kopurua oraindik onartzeke izanik ere, hizkuntza politikarako aurrekontuak % 25 egin du gora –1998ko 3.351 milioi pezetatik (134 milioi libera) 2000ko 4.174 milioira pasa da–.
EAB BERRIA.
Planaren aplikazioaren bideragarritasuna gogoan beti ere eta azken hauteskundeek toki batzuetan ordezkari politiko berriak ekarri dituztela gogoan izanik, iragan urriaren 14an Euskararen Aholku Batzordearen berrikuntza gauzatu zen. Ekimenari jarraipena eman nahian aurreko Batzordeko hainbat kidek Batzorde berrian ere jardungo du. Aldaketa nabarmenena, aldiz, gizarte partaidetzan eman da. Aurreko Batzordeak 25 kide bazituen, orain gizarte ordezkaritza 38 lagunera igo da eta horrek, Josune Ariztondo sailburuordearen aburuz, mesede egingo dio erabilpenari, berau sustatzeak zerikusi zuzena baitu gizarte sektore batzuen konpromisoarekin. 38 horiei 14 ordezkari politikoak gehiturik, orotara 52 kidek osatzen du orain EAB. Eta ez du eginkizun makala izango: aurreko Batzordeak proposatutakoa abian jartzea. Euskal kulturaren baitako pertsona esanguratsuak dira batzorde-atal desberdinetako buru; Euskararen Geroratzearen Jarraipenerako Batzorde-ataleko buru Erramun Osa AEKko arduraduna izendatu dute, Kulturgintzaren eta Komunikabideen Jarraipenerako Batzorde-atalean Joserra Garzia eta Batzorde-atal Iraunkorraren buruan Aintzane Ibarzabal eta Filipe Goietxe daude.
Oraingoz eta urtebeteko epean, lau dira EABaren egiteko nagusiak: batetik, Planarekiko adostasunaren zabalpenean ahaleginak egin beharko dituzte; bigarrenik, Planaren komunikazioa ere izango dute xede eta horretarako lan ildoak finkatu dituzte –batetik, zabalkunde orokorra egingo da argitalpena bidaliz, aurkezpen, hitzaldi eta agerraldien bitartez eta komunikabideei eskainitako elkarrizketa eta iritzi artikuloen bitartez eta bestetik jardun esparru eta agente jakinekin zabalkunde berezitua burutuko da–; hirugarrenik, Planaren proposamenen garapena bera bultzatuko da; azkenik, garapenaren jarraipena egingo dute eta jarraipen hori sistematizatzeko dagoeneko fitxa eredu bat osaturik dago.
Esan beharra dago plangintza estrategikoaren garapenean eragina izan dutela iaztik hona esparru politikoan gertatutako aldaketek. Ariztondok EAB berriaren aurkezpenean esandakoaren arabera Plana onartu zenetik hona, «
Oraingoz eta urtebeteko epean, lau dira EABaren egiteko nagusiak: batetik, Planarekiko adostasunaren zabalpenean ahaleginak egin beharko dituzte; bigarrenik, Planaren komunikazioa ere izango dute xede eta horretarako lan ildoak finkatu dituzte –batetik, zabalkunde orokorra egingo da argitalpena bidaliz, aurkezpen, hitzaldi eta agerraldien bitartez eta komunikabideei eskainitako elkarrizketa eta iritzi artikuloen bitartez eta bestetik jardun esparru eta agente jakinekin zabalkunde berezitua burutuko da–; hirugarrenik, Planaren proposamenen garapena bera bultzatuko da; azkenik, garapenaren jarraipena egingo dute eta jarraipen hori sistematizatzeko dagoeneko fitxa eredu bat osaturik dago.
Esan beharra dago plangintza estrategikoaren garapenean eragina izan dutela iaztik hona esparru politikoan gertatutako aldaketek. Ariztondok EAB berriaren aurkezpenean esandakoaren arabera Plana onartu zenetik hona, «
erakunde askotxo eratu dira eta horren ondorioz erakundeen arteko koordinaketa geldirik geratu da
». Eusko Jaurlaritzaren barruan ekimena aurreratuagoa dago eta aplikatuko diren lehen programak prest dituzte.
BABES POLITIKOA.
1999-2002 legegintzaldirako Jaurlaritza osatzeko EAJk eta EAk sinatutako koalizio akordioan euskararen normalizaziorako proposamenak zehaztu ziren. Biziberritzeko Planaren garapena helburu nagusi izanik, oinarrizko bost jarduera finkatu zituzten: transmisioa, zerbitzu publikoen euskalduntze prozesua, lan-munduko erabilera, informazioa teknologia berriak eta Nafarroa eta Iparraldeko erakunde publiko eta pribatuekiko lankidetza.
Bestalde, EAJ, EA eta EHk Legebiltzarrean lankidetzan jarduteko oinarrien akordioan ere hiru alderdiok «bat datoz arlo horretan –euskara eta kultura arloan– Jaurlaritzako instituzioek egindako diagnostikoaz, eta gai horren inguruan Euskararen Aholku Batzordearen baitan mahairatu diren ponentziak berresten dituzte». Hemen ere bost ardatz proposatu ziren gobernu berriaren euskara sustatzeko jardueran: osasun administrazioko langileak euskalduntzeko plana, Justizia administrazioko langileak euskalduntzeko plana, unibertsitateko normalizazioa lortzeko administrazio ekintzak, Euskara Erabilera Arauzkotzeko Oinarrizko Legea eta Administrazio orokorra euskalduntzeko planak nola garatzen diren aztertzea.
Aipatutako hiru alderdiez gain, gainerako instituzioetan gobernatzen ari diren alderdi politikoei ere Plana indarrean jartzeko moduari buruzko ekarriak eskatu dizkiete eta horien zain daude plangintzan txertatzen joateko.
Izan ere, Planean bertan aipatzen den bezala, malgutasuna behar du horrelako plangintza batek. Ez da testu itxi eta aldaezina eta ekarpenak beharrezkotzat jotzen dira eta ez soilik erakunde eta alderdi politikoetatik etor daitezkeen ekarpenak. Normalizaziorako diseinu bateratua egiteko ahaleginaren emaitza da Plana, gainerako ekimen sektorialen ardatz eta oinarri moduan sortua eta beste plan orokorrekiko osagarri.
Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren eta Kontseiluaren Plan Estrategikoaren arteko osagarritasuna joan den martxoaren 9an geratu zen bermatua. Josune Ariztondo sailburuordeak eta Paulo Agirre orduan Kontseiluko lehendakari zenak egun hartan sinatutako konbenioaren arabera «Plan Estrategikoaren oinarria Eusko Jaurlaritzak onartu berria duen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia izango da».
Bestalde, EAJ, EA eta EHk Legebiltzarrean lankidetzan jarduteko oinarrien akordioan ere hiru alderdiok «bat datoz arlo horretan –euskara eta kultura arloan– Jaurlaritzako instituzioek egindako diagnostikoaz, eta gai horren inguruan Euskararen Aholku Batzordearen baitan mahairatu diren ponentziak berresten dituzte». Hemen ere bost ardatz proposatu ziren gobernu berriaren euskara sustatzeko jardueran: osasun administrazioko langileak euskalduntzeko plana, Justizia administrazioko langileak euskalduntzeko plana, unibertsitateko normalizazioa lortzeko administrazio ekintzak, Euskara Erabilera Arauzkotzeko Oinarrizko Legea eta Administrazio orokorra euskalduntzeko planak nola garatzen diren aztertzea.
Aipatutako hiru alderdiez gain, gainerako instituzioetan gobernatzen ari diren alderdi politikoei ere Plana indarrean jartzeko moduari buruzko ekarriak eskatu dizkiete eta horien zain daude plangintzan txertatzen joateko.
Izan ere, Planean bertan aipatzen den bezala, malgutasuna behar du horrelako plangintza batek. Ez da testu itxi eta aldaezina eta ekarpenak beharrezkotzat jotzen dira eta ez soilik erakunde eta alderdi politikoetatik etor daitezkeen ekarpenak. Normalizaziorako diseinu bateratua egiteko ahaleginaren emaitza da Plana, gainerako ekimen sektorialen ardatz eta oinarri moduan sortua eta beste plan orokorrekiko osagarri.
Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren eta Kontseiluaren Plan Estrategikoaren arteko osagarritasuna joan den martxoaren 9an geratu zen bermatua. Josune Ariztondo sailburuordeak eta Paulo Agirre orduan Kontseiluko lehendakari zenak egun hartan sinatutako konbenioaren arabera «Plan Estrategikoaren oinarria Eusko Jaurlaritzak onartu berria duen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia izango da».
KONTSEILUAREN PLANA.
Euskalgintzako erakunde eta enpresak biltzen dituen Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak abian jarritako Plan Estrategikoa hirugarren fasean sartu zen azaroaren 22an. Kontseilua normalizazio prozesuan aldaketa kualitatibo bat, azkartze bat lortzeko sortu zen eta horretarako gizarteko agenteak zein agente politikoak egin dezaketena egin dezaten eragitea du helburu. Kontseiluak, bere estrategia finkatzeko orduan, garrantzi handia eman dio gogoetari. Euren ustez, gizarte eragile batek euskararen normalizaziorako egin dezakeen guztia egiteko, eragileak berak hausnartu eta erabaki behar du zer egin behar den. Joxe Jabier Iñigo Kontseiluko plangintzaburuaren hitzetan, «
horrela jabetuko baitira dagoen premiaz eta horrela ikusiko baitute ekintzak barrutik egin behar direla, ez direla kanpotik etorriko eta beraiek izan behar dutela prozesuko sujetu protagonistak
».
Eta ildo horretan eraiki dute Plan Estrategikoa. «Bai Euskarari» kanpainako estadioen apustua izan zen lehen pausoa, eragile sozialak gizarteak euskara bultzatzen zuela ikus zezan. Ondoren etorri zen finantziazioa «lan ordu bat euskararen alde» kanpainaren bitartez –181 milioi pezeta jaso ziren, esperotakoaren hirukoitza–. Tarte horretan 22 eragile sozial bildu zituzten, geroago horien bitartez sarea zabaltzen joan zedin. 300 bat eragile biltzea zuten gogoan eta 700ek sinatu dute maiatzean «Bai Euskarari» akordioa. Eragile horiek guztiek, 23 sektore desberdinetan banatuta –unibertsitatea, formazioa, prentsa, kirol federazioak, osasuna, lan mundua...– euskararen egoeraren diagnostikoa, lehenik, eta helburuei buruzko gogoeta, bigarrenik, burutu zuten iragan udan.
Orain arteko balantze baikorra egin du Kontseiluak baina, jakin badaki oraindik urrats garrantzitsuena ez dela eman. Azaroaren 22an abiatu zen fasean bakoitzak aplikatu beharreko ildo estrategiko eta ekintza konkretuak adostu beharko dituzte eta «
Eta ildo horretan eraiki dute Plan Estrategikoa. «Bai Euskarari» kanpainako estadioen apustua izan zen lehen pausoa, eragile sozialak gizarteak euskara bultzatzen zuela ikus zezan. Ondoren etorri zen finantziazioa «lan ordu bat euskararen alde» kanpainaren bitartez –181 milioi pezeta jaso ziren, esperotakoaren hirukoitza–. Tarte horretan 22 eragile sozial bildu zituzten, geroago horien bitartez sarea zabaltzen joan zedin. 300 bat eragile biltzea zuten gogoan eta 700ek sinatu dute maiatzean «Bai Euskarari» akordioa. Eragile horiek guztiek, 23 sektore desberdinetan banatuta –unibertsitatea, formazioa, prentsa, kirol federazioak, osasuna, lan mundua...– euskararen egoeraren diagnostikoa, lehenik, eta helburuei buruzko gogoeta, bigarrenik, burutu zuten iragan udan.
Orain arteko balantze baikorra egin du Kontseiluak baina, jakin badaki oraindik urrats garrantzitsuena ez dela eman. Azaroaren 22an abiatu zen fasean bakoitzak aplikatu beharreko ildo estrategiko eta ekintza konkretuak adostu beharko dituzte eta «
horretan asmatzea, proposamen txukunak egitea funtsezkoa izango da
» Iñigoren aburuz. Egunotan bileretako txostenak jasotzen joango dira eta abenduaren erdialdetik urtarrilaren erdialdera iradokizunak eta ekarpenak egiteko epea zabalduko da. Otsailean jasoko da emaitza, sektore bakoitzeko plangintza, eta martxoan argitaratu eta hedatuko da. Ordura arte eragileek asumitu beharreko konpromisoen inguruko hausnarketa egin beharko dute eta martxoan dagoeneko konpromiso formalak hartzeko epea zabalduko zaie. Maiatzerako eragile bakoitzak konpromiso konkretuak hartuak izango ditu eta egun horietan ekitaldi publiko bat aurreikusi dute.
Ordutik aurrera aplikazio praktikoari ekingo zaio eta akordioa sinatu duen orok bere neurriak hartu beharko ditu.
Iragan martxoan Hizkuntza Politikarako Sailordetzarekin sinatutako osagarritasun hitzarmenak esan bezala, prozesu honetan Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia izan dute oinarri eragileek. Gainera, eta Jaurlaritzaren Planaren izaera malgua kontuan izanik, Kontseiluak hainbat proposamen luzatu dio Gobernuari aurrera begira: batetik, abendutik aurrera, bi plangintzen arteko adostasun eta desadostasunak elkarrekin aztertzea –eta desadostasun garrantzitsuak balira horiei aurre egitea–; bestetik, Plan Estrategikoak Biziberritzeko Planari zein ekarpen egin diezaiokeen aztertzea eta horiekin aberastea; eta azkenik, Jaurlaritzak eragile sozialek agertutako prestutasuna ekintzen bidez babestea, babes morala, legala eta ekonomikoa emanez.
Ordutik aurrera aplikazio praktikoari ekingo zaio eta akordioa sinatu duen orok bere neurriak hartu beharko ditu.
Iragan martxoan Hizkuntza Politikarako Sailordetzarekin sinatutako osagarritasun hitzarmenak esan bezala, prozesu honetan Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia izan dute oinarri eragileek. Gainera, eta Jaurlaritzaren Planaren izaera malgua kontuan izanik, Kontseiluak hainbat proposamen luzatu dio Gobernuari aurrera begira: batetik, abendutik aurrera, bi plangintzen arteko adostasun eta desadostasunak elkarrekin aztertzea –eta desadostasun garrantzitsuak balira horiei aurre egitea–; bestetik, Plan Estrategikoak Biziberritzeko Planari zein ekarpen egin diezaiokeen aztertzea eta horiekin aberastea; eta azkenik, Jaurlaritzak eragile sozialek agertutako prestutasuna ekintzen bidez babestea, babes morala, legala eta ekonomikoa emanez.
ERAGILE POLITIKOAK.
Eragile politikoekin ere lan egin du Kontseiluak. Iazko abenduaren 21ean «Euskararen normalizaziorako konpromiso politikoa» izeneko dokumentua sinatu zuten, AB, Batzarre, CDN, EA EAJ, HB, ICV, EAEko eta Nafarroako EB eta Zutik alderdiekin. Zazpi puntu adostu zituzten bertan, horien artean Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia, Kontseiluaren Plan Estrategikoa, Nafarroako Gobernuaren egitasmoak eta Iparraldeko Antolakuntza Eskemaren hizkuntza atala bultzatzea. Testu hau ez zuten ez PPk, ez UPNk, ez PSEk eta ez UAk sinatu.
Kontuan dute zailagoa dela agente politikoak eragitea, eragile sozialak inplikatzea baino. Horregatik eragile sozialekin egin beharreko ahalegina lehenetsi dute, «
Kontuan dute zailagoa dela agente politikoak eragitea, eragile sozialak inplikatzea baino. Horregatik eragile sozialekin egin beharreko ahalegina lehenetsi dute, «
behin inplikazio sozial zabala izanik, zaila gertatuko baitzaie agente politikoei atzean geratzea
».
Udalbiltzak ere hizkuntzaren alorrean jarduteko asmoa agertu du. Oraindik erabaki adosturik hartu ez badute ere, kide ezberdinak hasi dira euren diagnostiko eta proposamenak prestatzen –edota dagoeneko eginak daudenak aztertu eta onesten– eta euskalgintzako hainbat eragilerekin harremanetan jartzen.
Bestalde, datorren ostiralean, abenduak 10, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia aurkeztuko zaio Eusko Legebiltzarrari Osoko Bilkuran. Jaurlaritza berriak (PSE-EE kanpoan zela) bere egin zuen Plana, baina hauteskundeen ondoren Legebiltzarra disolbaturik geratu zen eta Plana ez zitzaion aurkeztu. Derrigorrezkoa ere ez da Planak lege-erabakirik suposatzen ez duen bitartean, baina PSE-EEk, plangintzaren aurrean bakoitzak bere postura finka dezan beharrezkotzat jo du. Eskaera horri erantzunez burutuko da datorren asteko Osoko Bilkura.
Euskararen biziberritze estrategietan elkarlan giroa nagusitu da hamarkada honen amaierako egoera koiuntural berrian. Datozen hauteskundeak gainean ditugula eta egoera aldatzeko aukera beti ere hor egonik, aldaketa posibleak gainditzea izango da elkarlanaren erronka
Udalbiltzak ere hizkuntzaren alorrean jarduteko asmoa agertu du. Oraindik erabaki adosturik hartu ez badute ere, kide ezberdinak hasi dira euren diagnostiko eta proposamenak prestatzen –edota dagoeneko eginak daudenak aztertu eta onesten– eta euskalgintzako hainbat eragilerekin harremanetan jartzen.
Bestalde, datorren ostiralean, abenduak 10, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia aurkeztuko zaio Eusko Legebiltzarrari Osoko Bilkuran. Jaurlaritza berriak (PSE-EE kanpoan zela) bere egin zuen Plana, baina hauteskundeen ondoren Legebiltzarra disolbaturik geratu zen eta Plana ez zitzaion aurkeztu. Derrigorrezkoa ere ez da Planak lege-erabakirik suposatzen ez duen bitartean, baina PSE-EEk, plangintzaren aurrean bakoitzak bere postura finka dezan beharrezkotzat jo du. Eskaera horri erantzunez burutuko da datorren asteko Osoko Bilkura.
Euskararen biziberritze estrategietan elkarlan giroa nagusitu da hamarkada honen amaierako egoera koiuntural berrian. Datozen hauteskundeak gainean ditugula eta egoera aldatzeko aukera beti ere hor egonik, aldaketa posibleak gainditzea izango da elkarlanaren erronka
Hizkuntz Kontseilurik gabeko egitasmoak Nafarroan
Nafarroako Gobernuak euskararen normalizaziorako plan nagusirik ez badu ere, bertako Hizkuntza Politikarako Zuzendaritzak datozen urteetarako egitasmoak finkatuak ditu: batetik, euskara zein lanpostuetan derrigorrezkoa den finkatu behar dute; bestetik, euskara ezagutzea nahitaezko baldintza den lanpostu horien hizkuntz eskakizunak arautu eta onestea legoke; Udaletako Euskara Zerbitzu berrien sorreraren babesa eta daudenekin lankidetza areagotzea ere aurreikusten dute; administrazioan elebitasun instituzionalaren irudia eskuratzean aurrera egin behar da; azkenik, informazio eta komunikazio teknologia berrietan euskara sartzeko ekimenei ere laguntzak eta erraztasunak emango zaizkie.
Honetaz guztiaz gain, hizkuntza sustatzen diharduten erakunde eta elkarteekin lankidetza estutzea beharrezko ikusten da eta Nafarroako euskalki eta mintzairak modu digitalizatuan jasoko dituen Nafarroako Euskararen Fonoteka ere abian jartzeko asmotan dira.
Esan beharra dago Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia euskararen eremu guztian zabaltzeko bokazioz izan zela diseinatua eta Nafarroako administrazioan erabakirik ez badu ere, EAEko Hizkuntza Politikarako Sailordetzak badu harremanik Nafarroako Hizkuntz Politikarako Zuzendaritzarekin, «
harreman beroak
» gainera, Fernando Perez de Viñaspre zuzendariaren esanetan. Euren plangintzarako baliagarritzat jo du Perez de Viñasprek Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia, baina «
dena dela, argi dago bestelakoak direla baldintza politiko, sozial eta linguistikoak, eta horrek beste jardunbide batzuk dakartzala
».
Ez dezagun ahaztu, bestalde, Nafarroako Euskararen Kontseiluko kideetatik erdiak baino gehiagok karguari utzi ziotela joan den urtarrilean. Perez de Viñaspreren hitzetan «
Ez dezagun ahaztu, bestalde, Nafarroako Euskararen Kontseiluko kideetatik erdiak baino gehiagok karguari utzi ziotela joan den urtarrilean. Perez de Viñaspreren hitzetan «
Kontseilu hau berriz osatzeko saioak aurrera doaz, hizkuntz normalizaziorako planak proposatu eta haiei buruzko iritzia emateko garrantzi handiko erakundea baita
»
Iparraldea, garatu gabeko Eskemaren zain
Ipar Euskal Herrian hizkuntzaren normalizazio ekintzak Antolakuntza Eskemaren baitako hizkuntza-atalak bideratu beharko lituzke. Eta horren zain dira. Mattin Irigoien Donapaleuko ikastolako guraso elkarteko lehendakariak «Bat» soziolinguistika aldizkarian egin duen analisian garbi agertzen du arazoa: Antolakuntza Eskema bere hizkuntza-atala «
ezin erdituz
» ari dela dio Irigoienek. «
Gaiaren beharrorduak ikus eta hizkuntza-atala ataletan azkena bilakatuko da ekintza konkretuak neurtzerakoan
».
Horrek ez du esan nahi Iparraldean egitasmorik ez denik. Alde batetik, eta Nafarroako kasuan aipatu bezala, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren proposamenak Iparralderako ere badira eta ahal den neurrian bertan aplikatzeko ahaleginak egingo dira.
Bestetik, 80 elkartez osaturiko Euskal Konfederazioaren lana ere hor da, Kontseiluaren «Bai euskarari» akordioa Iparraldean bultzatuz. Crédit Agricole, Aviron Bayonnais, Leclerc... osotara 11 agente garrantzitsu biltzea lortu du Konfederazioak eta horien eskutik 500 eragileri luzatuko zaie akordioan sartzeko gonbidapena
Horrek ez du esan nahi Iparraldean egitasmorik ez denik. Alde batetik, eta Nafarroako kasuan aipatu bezala, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren proposamenak Iparralderako ere badira eta ahal den neurrian bertan aplikatzeko ahaleginak egingo dira.
Bestetik, 80 elkartez osaturiko Euskal Konfederazioaren lana ere hor da, Kontseiluaren «Bai euskarari» akordioa Iparraldean bultzatuz. Crédit Agricole, Aviron Bayonnais, Leclerc... osotara 11 agente garrantzitsu biltzea lortu du Konfederazioak eta horien eskutik 500 eragileri luzatuko zaie akordioan sartzeko gonbidapena
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Mikel Garcia Idiakez
#2
Zigor Olabarria Oleaga
#3
Danele Sarriugarte Mochales
#5
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Azkenak
2025-04-07
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Haurrak gara behelaino artean
Ardatzean haur filosofia izango duen Galdera Basatiak podcastak, ez alferrik, haur filosofia tailerretan barneratzeko asmoa du. Horixe hitzeman digu Iñigo Martinezek lehen atal honetan. Podcastaren zimenduak ezarri dizkigu, markoa marraztu, eta, batik bat, haurtzaroaz... [+]
Langileek epaiketari uko eginda, Guardian enpresak xake mate egin du Laudion, urte luzez jokaldia prestatu eta gero
Guardian Llodio fabrikako behargin gehienek epaitegira jotzeko bidea bertan behera utzi ondoren, multinazionalak lortu du nahi zuena: enpresa errentagarri bat ixtea erabateko inpunitatearekin. Ez da egun batetik bestera sortutako estrategia, eta bide luzea izan arren, erabat... [+]
2025-04-07
Behe Banda
barra warroak
Zutitu berri denari
Testu hau balorazio bilera baten ondorio dela esan genezakeen agian. Ordea, balorazio bilerek sarritan uzten dute aho zapore lehor eta gazi-gozoa. Astearte arratsalde eguzkitsu bat da. 16:53. Balorazio bilerara konektatu, eta erabaki dugu limoizko karamelu bana sartzea... [+]
2025-04-07
Zigor Olabarria Oleaga
Lokizaldeako Euskararen Eguna
“Euskara gero eta gehiago entzuten da eskualdean, bereziki gazteen artean”
Aurtengo Lokizaldeako Euskararen Eguna Murieta herrian ospatu dute, larunbatean, goizean hasi eta ordu txikiak handitu arte. Zita garrantzitsua eta gozagarria da Nafarroako Lizarra ondoko eskualdeko euskaltzaleentzako.
2025-04-07
Josebe Blanco Alvarez
Komunitateaz (eta III)
Komunitateari buruzko artikulu segida honekin hasi nintzenean, Antoine eta Antoine zeuden etxean, gazta-ganbara hutsik zegoen, hiltegirako bueltak asterokoak ziren eta hiru egunetik behin egiten genuen gazta. Hau idazten hasi naizenerako, Picardieko lagunak jaioterrira joan... [+]
2025-04-07
Iñaki Sanz-Azkue
Suge arrantzalea, errekan barrena
Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]
2025-04-07
Jakoba Errekondo
Ustezko nekazaritza eta lur lantzea
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
2025-04-07
Garazi Zabaleta
Soilik
Lursail txikian eta inbertsio erraldoirik gabe garatu daitezkeen proiektu agroekologikoak
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
2025-04-04
Eneko Imaz Galparsoro
“Errebeldia hazi egin da Argentinan, herri oso bat bultzaka ari da”
Argentinako Abokatuen Gremioa erakundean egiten du lan Laura Taffetanik (Buenos Aires, Argentina, 1963). Gobernuaren errepresioa pairatu duten maputxe ugarirekin lan egin du azken urteetan, eta Askapena antolakundeak antolatutako topaketa antiinperialisten barnean izan da Euskal... [+]
2025-04-04
Xabier Letona Biteri
Ertzaintzak Etxarri II gaztetxea hustu du Bilboko Errekalde auzoan
Iragarrita zegoen moduan, Bilboko Errekalde auzoko Etxarri II gaztetxea hustu du Ertzaintzak 9.00etan abiarazi duen operazioarekin. Arratsaldean protesta manifestazioa egingo dute auzoan, 19:00etan Amezolako tren geltokitik abiatuta.
2025-04-04
ARGIA
Langile bat hil da Agoitzen obra batetik jausita
Ezbeharra ostegunean gertatu da eta SOS Nafarroak 16:00 orduak jotzear zirela jaso du haren berri. Medikua, anbulantzia et Foruzaingoa bertarako dira, baina ezin izan dute gizona suspertu eta bertan hil da.
2025-04-04
ARGIA
Euskaraldia Hika-rako 83 herrik eman dute izena
Aurtengo berritasuna da. Ahobizi eta belarriprest rolen artean aukeratzeaz gain, herritarrek Euskaraldia Hikan parte hartzeko aukera izango dute. Hitanoa erabiltzen ez den herrietan, toka eta noka, bien erabilera bultzatuko da, eta hitanoa bizirik dagoen herrietan nokaren... [+]
Eguneraketa berriak daude