ARANTZAZU 1968: H


2021eko uztailaren 21an
Badira jendea ausikika ikustea maite duten letrak, hain da handia duten ospe gosea. Hizkuntza guztiek dutela eurena esan ohi da, horrenbeste gatazken ostean azken batean maitagarri bihurtzen den horietarik. Aitorgarria dute batzuek, hizkuntza akademien soto ilunetan gordean edukitzekoa besteek.
Arantzazun, urriaren hatsarrean Euskaltzaindiaren berrogeita hamar urteak direla eta idazkera batuaren oinarrizko arauak eztabaidatzeko bildu diren ehunetik gora hizkuntzalarien artean, bat da alfabeto guztitik beste ororen gainetik nabarmen agertzen dena, meritu handien jabe euskal kazeta guztietan Martin Luther King, Txabi Etxebarrieta eta Meliton Manzanasen hilketen inguruko berri eta gogoetekin etengabeko lehian ari dena.

H-rekin ez dezagun indioarena egin
– abisatu du Aita Plazido Mujikak. Eta zerbait badaki hitzen antropologiaz, gaztelera-euskara hiztegi ikaragarria argitaratu berri baitu oraintsu, Ameriketan urteak eman eta gero.

Nik ez nuke h-rik erabiliko, gure aldean emendik laisterrera ez baida h-rekin idatziko zeren eta euskera gero eta gutxiago idatziko da Ipar Euskal Herrian; ez gaitezen lotu galtzera dijoan ontziari
– ohartarazi du Piarres Lafittek, hotzago menturaz.
H-ak badu arrazoirik pozik egoteko. Aldeko zein kontrako, bereak eta bi jo beharko ditu ahierga zaion baten bat aurkitzeko. Eztabaida belaunaldi arazo bihurtu da. Gazteenentzat, Euskal Herria bere iraganaren berrikusketatik eraiki beharreko proiektu dutenentzat, H-a gure tradizio aberatsenetik berriro eskuratu beharreko letra da, euskara modernoaren, gizarte berri baten ikurra. Zaharrenentzat, lehenaz gain gauzak gehiago nahasteko baino balio ez duen alferrikako letra xaharra. Nola esan, bortxaz piztu nahi den hildako bat.

Gu, behintzat, oso bildur gera, H ta beste arazoetan, gure erri alper onek jaso ezin duan lanen bat eskatuko ote-diguten lau gazte ameslarik–
gaztigatu du Nemesio Etxanizek, txa-txa-txa aireak ahantzirik.

Beste arrazoirik ez badute ere, gazteek badute gainontzeko guztiak menderatzen dituen arrazoi biologikoa
– pentsatu du ahoz goraz Luis Mitxelenak, batzorde teknikoko buruak.
Hiru egunez luzatu diren ekitaldien ondoren, Salomon erregeren bidea hartu dutela iragarri diote herriari Euskaltzaindiko buruek: «

H-aren auzian izan diren iritziak entzun ondoren, erdi-bide bat aukeratu da hasteko; alegia, begi onez ikusiko luke Euskaltzaindiak letra hori bi bokal berdin nahiz desberdinen artean erabiltzen hastea. Honek ez du esan nahi gorago jo nahi dutenen saioak ez direla ongi ikusiak izango»
.
H-arena ez da hizkuntzalarien arteko borroka soilik. Kalean,

haizea, hibaia, harma
hasierako adar, antena edo dena delako eta guzti idaztea norberaren burua ETAkoa izatea salatzea da, edo komunista, edo...
Anartean, ausiabartzaren erdian, Gabriel Aresti Segurola H-a duten hitzak batzen dabil. Munduan beste inork baino gehiago maite ditu jende askok beldurrez ez bada gorrotoz kale izkinetan abandonaturik dituen berbak. Berariz, «Harri eta Herri» bataiatu zuen bere bigarren poema liburua, «Euskal Harria» hirugarrena. Inmobilistak zirikatze aldera, hurrengoak hiru H eramanen dituela iragartzen die adiskideei.
–Ez duzue ikusten?– dio bere bihotz gorritik–. Harriak eta herriak etorkizunari dagozkio

1968
- Guardia Zibilak Txabi Etxebarrieta etakidea hil zuen tiroka ekainaren 7an Tolosako Bentaundin. Bi hilabeteren buruan Melitón Manzanas polizi inspektorea eta torturatzaile ezaguna hil zuen ETAk.

- Abuztuaren 5ean salbuespen-egoera ezarri zen hiru hilabetez Gipuzkoan.

- Euskaltzaindiaren babesean eta Rikardo Arregiren gidaritzapean, 1965. urteaz geroztik helduak euskaldundu eta alfabetatzeko sortutako euskal eskola eta gau-eskolak erakunde gisa antolatzen hasi ziren. Koordinatze hartatik sortu zen AEK.

- Gerediaga Elkarteak Euskal Idazleen Jardunaldiak antolatu zituen Ermuan. Besteak beste, Euskal Idazleen Elkartea sortzea erabaki zen bertan.

- Txillardegiren «Elsa Scheelen» nobelak Txomin Agirre Saria irabazi zuen.

- Jon Bilbao «Eusko Bibliographia» Euskal Herriko gaiei buruzko bibliografia plazaratzen hasi zen.

- Auñamendik «Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco»ren lehen liburukia plazaratu zuen.

- Ikastolako irakasleen ekimenez, Gordailu kultur elkartea sortu zen.

- Luis Amilibiak lehen saria irabazi zuen Frantziako Auch-eko Opereta Lehiaketan.

- Herri-Gogoa argitaldariak Xabier Leteren «Euskalerri nerea» eta «Lore gorrien balada» abestiak biltzen zituen diskoa plazaratu zuen.

- Eibarko Euskal Kantarien Sariketako taldekako lehiaketa Oskarbik irabazi zuen. Solisten artean Estitxuk eraman zuen lehen saria.

- Bertsolarien Sari Andia jokatu zen Anoetan. Piensos Onena etxearen eskutik, Xalbador eta Basarrik, puntutan paretsu, hirurogeita hamabosna mila pezeta jaso zituzten.

- Hirurehunetik gora txistulari bildu ziren Gasteizen abenduaren 15ean, Txistulari Egunean.


Azkenak
2024-08-26 | Garazi Zabaleta
Baztan
Elizondoko zahar-etxean menu osasuntsu eta jasangarrien bila

Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]


2024-08-26 | Jakoba Errekondo
Etxeko kasta

Bolada harroan da. Ondo harroan. Etxe ondoraino etorri zaizkigu bere arboladiak, ahuakatediak. Ahuakatea gero eta sukalde gehiagotan ikusiko duzu eta osasuntsua dela entzungo duzu barra-barra. Bere izenak dioen bezala, Persea americana, Ameriketatik dator, zehazki Mesoamerika... [+]


Iraileko kolore laranjak

Zer behar du momentu honetan gure gorputzak? Kontzientzia hartu, gure ongizatean denborak, atsedenak, mugimenduak eta garaiko elikadurak duten eraginaz. Gure ingurune naturalak, jakintzaz ematen dizkigu urtean zehar behar ditugun elikagaiak eta, hala, elikagai freskoak,... [+]


Stop azpikontratazioa

Esku-hartze sozialeko sektore publikoaren alde.


Pablo Gonzalezen aurkako mendekua ikusten du haren abokatuak, Poloniako Gobernuaren jarreran

Pablo Gonzalezek Errusian jarraitzen du, Poloniako Gobernuak pasaporteak konfiskatu zizkion kazetariari eta "Poloniako autoritateen esperoan" daude, Euskal Herrira bueltatzeko. Hala azaldu dio Gonzalo Boyé abokatuak Berriari.


Garikoitz Aspiazu euskal presoa Martutenera lekualdatu dute Lannemezandik

Etxeratek jakinarazi duenez, ostegun honetan gauzatu dute lekualdatzea. Orain, bost euskal preso gelditzen dira Frantziako espetxeetan.


Bideko Autobidearen ordainketa 2027tik 2030era atzeratuko du Nafarroako Gobernuak

Ordura arte Nafarroako Gobernuak 477 milioi euro ordaindu beharko dizkio Abertis konpainiari, 2023an honek erosi baitzuen Autobidearen ustiaketaren emakida 110 milioi eurorengatik. Itzalpeko ordainketek urtero modu gogorrean baldintzatzen dituzte Nafarroako Gobernuaren... [+]


Jon Irazabal Agirre hil da, 30 urtez Durangoko Azokaren zuzendaria izandakoa

63 urteko iurretarra Gerediaga Elkarteko kudeatzailea izan zen 1982tik 2018ra. “Bere kezkei eta borrokari esker”, Durangaldeko historia ikertu eta zabaltzeko “erreferentzia nagusietako bat” izan dela nabarmendu dute elkartetik.


Eguneraketa berriak daude