ARANTZAZU 1968: H


2021eko uztailaren 21ean
Badira jendea ausikika ikustea maite duten letrak, hain da handia duten ospe gosea. Hizkuntza guztiek dutela eurena esan ohi da, horrenbeste gatazken ostean azken batean maitagarri bihurtzen den horietarik. Aitorgarria dute batzuek, hizkuntza akademien soto ilunetan gordean edukitzekoa besteek.
Arantzazun, urriaren hatsarrean Euskaltzaindiaren berrogeita hamar urteak direla eta idazkera batuaren oinarrizko arauak eztabaidatzeko bildu diren ehunetik gora hizkuntzalarien artean, bat da alfabeto guztitik beste ororen gainetik nabarmen agertzen dena, meritu handien jabe euskal kazeta guztietan Martin Luther King, Txabi Etxebarrieta eta Meliton Manzanasen hilketen inguruko berri eta gogoetekin etengabeko lehian ari dena.

H-rekin ez dezagun indioarena egin
– abisatu du Aita Plazido Mujikak. Eta zerbait badaki hitzen antropologiaz, gaztelera-euskara hiztegi ikaragarria argitaratu berri baitu oraintsu, Ameriketan urteak eman eta gero.

Nik ez nuke h-rik erabiliko, gure aldean emendik laisterrera ez baida h-rekin idatziko zeren eta euskera gero eta gutxiago idatziko da Ipar Euskal Herrian; ez gaitezen lotu galtzera dijoan ontziari
– ohartarazi du Piarres Lafittek, hotzago menturaz.
H-ak badu arrazoirik pozik egoteko. Aldeko zein kontrako, bereak eta bi jo beharko ditu ahierga zaion baten bat aurkitzeko. Eztabaida belaunaldi arazo bihurtu da. Gazteenentzat, Euskal Herria bere iraganaren berrikusketatik eraiki beharreko proiektu dutenentzat, H-a gure tradizio aberatsenetik berriro eskuratu beharreko letra da, euskara modernoaren, gizarte berri baten ikurra. Zaharrenentzat, lehenaz gain gauzak gehiago nahasteko baino balio ez duen alferrikako letra xaharra. Nola esan, bortxaz piztu nahi den hildako bat.

Gu, behintzat, oso bildur gera, H ta beste arazoetan, gure erri alper onek jaso ezin duan lanen bat eskatuko ote-diguten lau gazte ameslarik–
gaztigatu du Nemesio Etxanizek, txa-txa-txa aireak ahantzirik.

Beste arrazoirik ez badute ere, gazteek badute gainontzeko guztiak menderatzen dituen arrazoi biologikoa
– pentsatu du ahoz goraz Luis Mitxelenak, batzorde teknikoko buruak.
Hiru egunez luzatu diren ekitaldien ondoren, Salomon erregeren bidea hartu dutela iragarri diote herriari Euskaltzaindiko buruek: «

H-aren auzian izan diren iritziak entzun ondoren, erdi-bide bat aukeratu da hasteko; alegia, begi onez ikusiko luke Euskaltzaindiak letra hori bi bokal berdin nahiz desberdinen artean erabiltzen hastea. Honek ez du esan nahi gorago jo nahi dutenen saioak ez direla ongi ikusiak izango»
.
H-arena ez da hizkuntzalarien arteko borroka soilik. Kalean,

haizea, hibaia, harma
hasierako adar, antena edo dena delako eta guzti idaztea norberaren burua ETAkoa izatea salatzea da, edo komunista, edo...
Anartean, ausiabartzaren erdian, Gabriel Aresti Segurola H-a duten hitzak batzen dabil. Munduan beste inork baino gehiago maite ditu jende askok beldurrez ez bada gorrotoz kale izkinetan abandonaturik dituen berbak. Berariz, «Harri eta Herri» bataiatu zuen bere bigarren poema liburua, «Euskal Harria» hirugarrena. Inmobilistak zirikatze aldera, hurrengoak hiru H eramanen dituela iragartzen die adiskideei.
–Ez duzue ikusten?– dio bere bihotz gorritik–. Harriak eta herriak etorkizunari dagozkio

1968
- Guardia Zibilak Txabi Etxebarrieta etakidea hil zuen tiroka ekainaren 7an Tolosako Bentaundin. Bi hilabeteren buruan Melitón Manzanas polizi inspektorea eta torturatzaile ezaguna hil zuen ETAk.

- Abuztuaren 5ean salbuespen-egoera ezarri zen hiru hilabetez Gipuzkoan.

- Euskaltzaindiaren babesean eta Rikardo Arregiren gidaritzapean, 1965. urteaz geroztik helduak euskaldundu eta alfabetatzeko sortutako euskal eskola eta gau-eskolak erakunde gisa antolatzen hasi ziren. Koordinatze hartatik sortu zen AEK.

- Gerediaga Elkarteak Euskal Idazleen Jardunaldiak antolatu zituen Ermuan. Besteak beste, Euskal Idazleen Elkartea sortzea erabaki zen bertan.

- Txillardegiren «Elsa Scheelen» nobelak Txomin Agirre Saria irabazi zuen.

- Jon Bilbao «Eusko Bibliographia» Euskal Herriko gaiei buruzko bibliografia plazaratzen hasi zen.

- Auñamendik «Enciclopedia General Ilustrada del País Vasco»ren lehen liburukia plazaratu zuen.

- Ikastolako irakasleen ekimenez, Gordailu kultur elkartea sortu zen.

- Luis Amilibiak lehen saria irabazi zuen Frantziako Auch-eko Opereta Lehiaketan.

- Herri-Gogoa argitaldariak Xabier Leteren «Euskalerri nerea» eta «Lore gorrien balada» abestiak biltzen zituen diskoa plazaratu zuen.

- Eibarko Euskal Kantarien Sariketako taldekako lehiaketa Oskarbik irabazi zuen. Solisten artean Estitxuk eraman zuen lehen saria.

- Bertsolarien Sari Andia jokatu zen Anoetan. Piensos Onena etxearen eskutik, Xalbador eta Basarrik, puntutan paretsu, hirurogeita hamabosna mila pezeta jaso zituzten.

- Hirurehunetik gora txistulari bildu ziren Gasteizen abenduaren 15ean, Txistulari Egunean.


Azkenak
Berwick eta gu

Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]


Zerbitzu publikoak: motozerrari bidea erraztu ala basoa garbitu?

Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Hizkuntza

Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]


Leku ‘kuttunak’

Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Trebetasunak

Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]


2025-04-16 | Euskal Irratiak
Mikel Epaltza
“Nire etxea utzi nuen ETAk nazioarteko begiraleen esku armak utz zitzan”

Atxik Berrituz giristino taldeak Kristauak Euskal Herriko bake prozesuan liburua argitaratu du Maiatz argitaletxearekin. Giristinoek euskal bake prozesuan zer nolako engaiamendua ukan duten irakur daiteke, lekukotasunen bidez.


Ertzaintza handitu eta 8.000 polizia nahi ditu Jaurlaritzak 2030erako

Ertzaintzarekin bigarren negoziazio mahaia ireki du Bigen Zupiriak, martxoan ERNE, ESAN eta SIPErekin ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu ostean. Agente kopurua areagotzeko plan horretan Arkautiko (Araba) akademiak "berebiziko... [+]


Iñaki Bakero (Erriberan Euskaraz)
“Batzuek ez gaituzte hemen nahi, baina bagaude”

Maiatzaren 17an Erriberako lehenengo Euskararen Eguna eginen da Arguedasen, sortu berri den eta eskualdeko hamaika elkarte eta eragile biltzen dituen Erriberan Euskaraz sareak antolatuta


Aguraingo Udalak atzera bota du 50.000 plaka fotovoltaiko instalatzeko proiektua

EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu dute osoko bilkuran. Udalak egitasmoa sustatzen duen enpresari, Cañaveras Solarri eskatu dio proiektuak ez ditzala hartu balio estrategiko handiko gisa kalifikatutako nekazaritza lurrak, eta gune populatuetatik gutxienez 500 metroko... [+]


2025-04-16 | Sustatu
Bi hilabete igaro dira eta berdin gaude: IP blokeoak dozenaka euskal webguneren kontra futbola dagoenean

Duela egun batzuk iragarri zuen Puntueu-ek La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko zuela. Asteburu honetan izan dira partiduak, hain zuzen, eta monitorizazioaren datuak hor daude, penagarriak dira.


Eguneraketa berriak daude