AMA LURRAREN DEIADARRA
- zor zaio, behar den gisan prestatzen baitituzte errerpotajeak: kuttunki eta ama lurrari atxikiz.
«Hamar urte bete baditugu dudarik ez izan sektorearen kemenari esker izan dela. Dinamikoak ez balira, ez genukeen hainbeste iraungo»
Usadioz, azoketan ez dute huts egiten, Ordizian, urriko astelehenetan Gernikan, Gasteizko Eguberri azokan, Santo Tomas edo Santa Luzian ere hor egoten dira «Sustraia»koak. Getaria eta Bizkaiko txakolina, Arabar Errioxako mahats bilketa, parke naturalak, jendeak nekazaritza mendigunetatik alde egin ez dezan dauden ekimenen berri eman (5B eremu delakoak, Europako Batasunaren diru laguntzak) edo turismo berdea bultzatzeko erreportajeak dituzte ezaugarri.
Egitura aldetik, atalen bat edo beste kenduta, ezer gutxi aldatu da. Esaterako, hastapenean sukaldari ezagunen eta etxeko andreen errezetak ematen ziren, sukaldaritzari buruzko saioak hasi bezain laster desagertu zirenak. Saioaren taxukera gaiaren araberakoa izaten bada ere, normalki zortzi minutuko hiru errportaje eta berrien sailarekin osatzen da, beti ere oreka bat atxikiz nekazazaritza eta abeltzaintza gaien artean, baita lurraldeei dagokienez ere. Informazioa elkarte, enpresa edo partikularren deien bidez lortzen da eta, hortik aurrera, gaiak jorratzeari heltzen diote.
«Hamar urteren buruan, sare sendoa ehundu dugu, ez daukagu albisteen bila ibili beharrik; beraiek dira gugana jotzen dutenak»
«zergatik niri?»
«hori da euskaldunon ohiko akatsa, alegia, ez dakigula daukaguna saltzen. Horregatik uste dute ez zaiela txanda inoiz iritsiko»
Denbora honetan, nekazari munduaren ikusmolde aldaketa izan da Josuk gehien nabaritu duena.
«Enpresaren kontzeptua nola garatu den, alegia, baserria familiaren ustiapentzat hartzetik, negozio soiltzat hartzera. Halaber, nekazari giroa ere izugarri aldatu da, baserri eder galduaren garaiak atzean geratu dira, bizitza gehiago somatzen da orain, enpresa txikiak sortu duen jendea kasu; nekazal etxeen `boom'a ere hor dago, baserritarrei etekin paraleloak eman dizkiona. Duela urte batzuk aldiz, inork ez zuen uste Araban dagoen Angostinan kanping-a jarriko zutenik, ezta Arteatik bisita lagunduak ere Gorbeara. Turismo berde horretan, azkenean ez dakizu zerk erakartzen duen zer, jendea toki horietara doala eta horren eraginez, halako ekimenak sortzen direla, edo guztiz alderantziz den»
«Gurasoengandik lanbidea jaso duen gazte jende dexente dago, ikasketak egin dituena baina, profesional petoak bihurtuz. Ondorioz, ustiaketen ekoizpena igo egin da»
Nekazaritza mundua espezializatuz joan den neurrian, «Sustraia»n ere hala egin dute.
«Sagarrei buruzko erreportaje orokorra egiten duzun gisan, denboraren poderioz, sagardoa edo jateko sagarraren inguruan egingo duzu. Nahiz eta gizarteak nekazari munduak ze aurrerapen izan dituen zehazki ez dakien, zenbait gauzarekin jakinaren gainean dago, euskal labelaren kontua, adibidez, kontrol eta bermaren adierazle. Gu saiatzen gara kalitate hori zergatik duen edo jatorrizko izendapena zergatik eman dioten azaltzen. Kontsumitzailea, erabat fidatzen da horretaz, eta hori oso mesedegarria zaie nekazari eta abeltzainei. Jendeak nahiago du labeldun euskal okela erosi, kanpoko bat baino»
Lantaldea, Iñaki Gomez zuzendaria, Josu Butron bera, eta Euskal Herrian gaindi hara eta hona ibiltzen diren lankideek osatzen dute: Luis Mari Bengoa eta Libe Agirre aurkezleak, gehi grabazio taldeak: Ibon Aldana eta Nerea Elizanak.
«Zerainen grabatzen ari ginela, inguruan zegoen ahari batek nonbait amorratu eta guregana jo zuen adarrak sartzeko prest. Bitan pentsatu gabe murru batera igo ginen. Beste behin, Valderejoko parke naturalean, betizua zirudien behi bat sutan jarri eta gogotik egin genuen korrika»
Laborarien gisan, «Sustraia»n negua dute arerio nagusi, udaberrian nonahitik sortzen dira produktuak. Neguan berriz, ez. Ondorioz, abeltzaintzara jotzen dute gehiago. Gaiak plazaratzerakoan bestalde, tentuz ibiltzen dira.
«Esaterako, abeltzainek hautatzen dute beren ustiaketarako ze arraza nahiago duten, guk ez ditugu esne-behiak konparatzen, baten batek gaizki har lezake-eta. Beraz, arraza horiek hobetzeko hemen egiten ari denaren berri baino ez dugu ematen»
«ez da ikusle arruntak uxatzeko bezain teknikoa ezta nekazari eta abeltzainak aspertzeko bezain azalekoa ere»
«Hala ere, garbi daukagu Nafarroan eta Iparraldean zerbait aipagarri dagoenean, horren berri emango dugula. Azken batean, abeltzaintzak bereziki, indar handia du Nafarroan»
Aurrera begira, agian, nekazari ibilbideei eskainitako tarte bat sartuko dute,
«ez baititugu gure zoko politak sobera ezagutzen. Hiriburuetatik abiatuta autoan ordu erdiko bidea duzu gehienera leku eder bateraino iristeko. Baina ez oinez kilometro mordoa egiteko, herriska bateko bazterrak lasai bisitatzeko baizik. Jendeari non bazkaldu dezakeen ere iradokiko genioke»
Okzitaniako Tolosako elkartea da aipatu kolektiboa eta Frantziako Gobernuak dekretuz desegin zuen 2022an. Orain Estatu Kontseilua gobernuaren erabakia egokia dela berretsi du.
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu dute, basoek atmosferako karbono-dioxidoa xurgatuko... [+]
Karen Daniela Ágredok dioenez, atxilotu zutenean berak ez zuen ertzainik zauritu, haiek lurrera bota zuten eta konortea galdu zuen. Ondoren, Ertzaintzaren komisariaren zoruan iratzartu zen eta handik ospitalera eraman zuten.
Hiuzz + Bloñ + Adur
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Iruñeko Aitzina tabernan (Egun Motelak kolektiboa).
--------------------------------------------
Larunbat goiza Iruñean. Neguko eguzkitan lanera doazen gizon –eta ez gizon– bakarti batzuk... [+]
.jpg)
Hizkuntz Eskubideen Behatokiak jaso ditu kexak: bisita gidatuak gaztelania hutsean, eta sarrerako zerbitzuetan ere bai. Bitxia da kontua: baskoien mintzairaren hitzak dituela uste den brontzezko objektua ikustera joan... eta azalpenak gaztelaniaz. Kexek eragina izan dute, eta... [+]
Julen Linazaroso Macsonrisas-eko kideak azaldu duenez, sari-bolek, harrapakin-kutxek eta enparauek bideojokoetan ordu gehiago jokatzea dute helburu. 35 eta 64 urteko pertsonen artean bideojokoen erabilerak gora egin du 2023tik 2024ra, Ipsosek emandako datuen arabera.
Zubiak eraiki Xiberoa eta Boliviaren artean. Badu jadanik 16 urte Boliviaren aldeko elkartea sortu zela Xiberoan. Azken urteetan, La Paz hiriko El Alto auzoko eskola bat, emazteen etxe baten sortzea, dendarien dinamikak edota tokiko irrati bat sustengatu dituzte.
SPRI sozietatearen eraikinaren aurrean elkartuko dira langileak hurrengo asteko ostiralean.
Ostegunean egoera hori ikertzeko eta zuzentzeko eskatu dio EH Bilduk Nafarroako Gobernuari legebiltzarreko osoko bilkuran. UPNk eta PPk bat egin dute eskaerarekin, eta Osasun Departamentuak urtebete du ikerketa gauzatzeko.