Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2024ko uztailaren 23an
EUSKALDUNTZEA GOGORRA DELA? HORTZAK ZORROZTU!
- salbatzeko formula. Asisko Urmenetak ilustraturiko liburuan kontatzen duenez, nahikoa da RH- zurrutada bat, mingain erdaldunenak euskaraz zazpi aditz korapilatsuko esaldia jaurti dezan.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskaldunberriek baserri-barnetegian bizi dituzten abentura eta kalenturak kontatu zituen Sagastizabalek «Kutsidazu bidea Ixabel» liburuan. Oraingoan, berriz, ikasle zein irakasle koitaduen burukominak sendatzeko botika aurkeztu du Pamiela argitaletxearen bidez. Idazleak barruan zeraman arantza atera du «Gerturik daukagu odola» liburuarekin: «
Klaseak eman ditut euskaltegian 14 urtez, eta behin baino gehiagotan pentsatzen nuen: kontxo, mokordo hauek ikasiko balute astebetean!
».
ODOLA, IDEIAREN ITURRI.
Tradizio nazionalisten usteak baieztatuz, liburuaren arabera odola da euskaldun egiten gaituena. Eta gerturik dukagu odola erdaldunei litroka emateko Euskal Herria euskaldundu dadin. Izan ere, istorioak frogatzen duenez, nahikoa da RH-ari trago bat jotzea, euskara ikasi ezinean dabilenaren trago txarra sendatzeko. «
Baserritar batekin ezkonduta nago, eta bat-batean otu zitzaidan baserritar baten odolean euskara egongo zela. `Horrek euskara odolean darama...' eta antzerakoak esaten ditugu. Hortik ondorioztatu nuen baserritar baten odola edanez gero, euskara ikasiko dela derrepente
». Baina odola edanda «kutsatzen» den euskara aisa ahazten da; horregatik, liburuak maiz trago egitea aholkatzen du. Hau dela eta, banpiro izateak asko errazten du etengabeko odol edatea eskatzen duen euskalduntze prozesua.
Liburuak euskararen inguruan idatzi den literatur eta mito andana –hala nola zeruko hizkuntza biraorik gabea dela– eta euskaldunei atxekitzen dizkiegun esterotipoak –baserritar basapiztia, mendizalea...– astintzen ditu, gure subkonszientean oraindik duten zama ideologikoa hankaz gora jarriz.
Liburuak euskararen inguruan idatzi den literatur eta mito andana –hala nola zeruko hizkuntza biraorik gabea dela– eta euskaldunei atxekitzen dizkiegun esterotipoak –baserritar basapiztia, mendizalea...– astintzen ditu, gure subkonszientean oraindik duten zama ideologikoa hankaz gora jarriz.
BASERRIKO LEIHOARI HARRIKA.
Egilearen ikuspuntua ezin subjektiboagoa da. Eta liburua probokazio bat, funtsean, autorearen diagnostikoaren arabera baserriko leihoaren sindromeak jota daudenekiko. Patologia honen sintomarik agerikoena da, izenak dioen bezala, baserriko leihotik Euskal Herrira begira jarri eta honen edertasunaz liluraturik munduarekiko beste leiho denak istea, eta beste kultura eta herriak ere baserriko leihotik ikustea. Baserriko lehioaren sindromea duena euskal munduan bizi da, baina ez du beste munduetara begiratu ere egin nahi. Ironiaz, begi kritikoz begiratzen du Sagastizabalek Euskal Herria, beti ere Euskal Herri barrutik. «
Beste batzuk zeharo beste aldera joan dira, eta nik ez dut urrundu nahi
». Etxe barruko norbaitek egindako kritika da, beraz. Sagastizabalek munduko pertsonarik asfaltikoenatzat du bere burua. Gaztetan ikasi zuen euskaraz jarduten, eta berak bizi ez duen euskararen ikuspuntu melodramatikoa karikaturizatu du. «
Euskal Herria exajeratuz beteta dago, eta liburu hau exajeratuen exajerazioa da
».
«Urtarrilean, San Sebastian egunaren aldera probatzen da sagardo berria, handikiro probatu ere, Euskal Herriko berdetasun bukoliko paregabean muino apal bateko gailur zapaleko sagardotegi jatorren batean». Liburuko ahapaldi honek esaten du bere estilo eta ironia tonuari buruzko dena. «
«Urtarrilean, San Sebastian egunaren aldera probatzen da sagardo berria, handikiro probatu ere, Euskal Herriko berdetasun bukoliko paregabean muino apal bateko gailur zapaleko sagardotegi jatorren batean». Liburuko ahapaldi honek esaten du bere estilo eta ironia tonuari buruzko dena. «
Bakarren batek pentsatzen badu hau serio idatzita dagoela, nik horrela idazten ditudala esaldiak, pertsona horrek ez du hostiarik ulertu!
».
Baserriko leihoari jaurtitako hitzezko harriek begiren bat jo dezakete, edo aitzitik, begi txarrez jo dezake sindromedunak liburua. Ordea, Sagastizabal oso zihur agertzen da bere lanarekin «
Baserriko leihoari jaurtitako hitzezko harriek begiren bat jo dezakete, edo aitzitik, begi txarrez jo dezake sindromedunak liburua. Ordea, Sagastizabal oso zihur agertzen da bere lanarekin «
Batetik, gustatuko litzaidake bakarren bat honegatik haserretzea, eta bestaldetik pentsatu nahi dut gure herria normalizatzen ari delako jendea behar bezain naturala izango dela horrelako gauzak normal hartzeko. Katxondeo honekin haserretzen dena nire ikuspuntutik oraindik normalizatu gabe dago
».
BARRUAK KANPORATZEN.
«
Batzuk diote kontatzen dugun guztia barruan dagoela, ez dugula ezer asmatzen, asmatu behar den bakarra nola kanpora ateratzea dela
». Liburua bada egilearen erradiografia, Sagastizabalen erraietan elementu bitxiak azaltzen dizkigu: euskararen egoera anormala (edo normalizatu gabea) gaitzat duten liburuak eskuetan, ohituago gaude negar egiten; istorio honek berriz, algarazko malkoak isuriarazten dizkigu. Umorezko ikuspegi hau ordea, serioena bezain kritikoa eta agian zorrotzagoa ere bada, eta algararen bidetik ihes egin arren, hankak lurrean ditu idazleak: «
Nire ikuspuntutik mundua oso trajikoa da, horregatik ez dut sartu nahi trajediarik nire liburuetan. Nire bizitzako une beltzenetan ere txisteak egin izan ditut
».
Hitz jokoak, plajiatu edo trukatutako esaera zaharrak, asmaturiko izen eta hitz iradokitzaileak, testuan kamuflatuta infiltratutako bertso zaharrak... Ideia, fantasia eta irudimena dario liburuari. Liburua bera da jolasa. Erotismo eta sexuaren jolas beroa ere oso bereak ditu liburuak eta idazleak berak.
Testua adina erakargarri eta iradokitzaileak dira Asisko Urmenetak eginiko marrazkiak. Bi egileen ikuspuntu subjektibo eta komikoak uztartu dira lan honetan, Sagastizabalek esan bezala: «
Hitz jokoak, plajiatu edo trukatutako esaera zaharrak, asmaturiko izen eta hitz iradokitzaileak, testuan kamuflatuta infiltratutako bertso zaharrak... Ideia, fantasia eta irudimena dario liburuari. Liburua bera da jolasa. Erotismo eta sexuaren jolas beroa ere oso bereak ditu liburuak eta idazleak berak.
Testua adina erakargarri eta iradokitzaileak dira Asisko Urmenetak eginiko marrazkiak. Bi egileen ikuspuntu subjektibo eta komikoak uztartu dira lan honetan, Sagastizabalek esan bezala: «
Asisko Urmeneta jauna ganberrotasunean kide sentitzen dut, bere mundu estetikoa niretik oso gertu ikusten dut
».
LIBURUA FILMAREN SINONIMO.
Liburuak zine munduarekin harreman susmagarria du, Sagastizabal irakurtzen adina denbora pantaila aurrean egoten dela pentsatzera garamatzana. Eta autoreari berari film zein nobelak oso antzekoak egiten zaizkio. Filmetan kolorearekin eta kolore faltarekin bereizten dira mundu erreal eta irudimentsua, lehena eta oraina, ametsa eta esnaera. Ipuin honetan hizkuntza da eguneroko bizitzan kontrastean ditugun bi errealitateetarako zubi: pertsonaiek erderaz hitzegiten dute, baina euskodola edan ondoren euskarazko aditz «...zkiokeen»ez betetzen zaie ahoa. Kontakeraren erritmoa amerikar akzio filmetan adina frenetikoa da. Ohartzerako hurrengo eszena barregarrian aurkitzen du irakurleak bere burua.
TO BE CONTINUED...
Amaiera larroseko bukaera zalea da Sagastizabal. Liburua idazten hasi zenean hari nagusia zuen loturik eta zer bukaera eman zehaztu gabe zuen. Gauza bakarra zuen argi, Euskal Herria euskaldunduko zuela. Egilearen iritzirako amaiera ezin perfektu eta zoriontsuagoa du, irribarrea, ongi bukatu izanaren lasaitasunak baino, enpalagarritasunari egiten dion parodiak eragiten badigu ere. Sagastizabali Ixabelek
kutxi
zion idazteko tonu serioa eteten eta euskarazko irakurketa «Els joglars»en ikuskizun bihurtzen. Bere ondorengo euskara hiztegiak zoratu egin gintuen, eta orain
gerturik daukagu odola
barrez borbor egin dezan. Baina ez da hau bere azken jolasa izango. Herri osoa euskaldundurik euskararen arazoarekin bukatu duen honetan, beste lurralde eta bizimodu batera migratzea du buruan. Australiako aborigen nomadak ardatz dituen nobela itxuratua du, nola ez, bukaera zoriontsu eta guzti. Ordea, nobela idatzi nahi badu, eszedentzia hartuta horretara bakarrik jarri beharko du. Baina hori idazle denen beste kontu bat da... Bukaera beti zoriontsurik gabea
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Lander Arbelaitz Mitxelena
#2
Egoitz Alkorta Miranda
#3
Gorka Bereziartua
#4
Axier Lopez
#6
dantzan.eus
|
Oier Araolaza
Azkenak
2024-07-23
Julen Ugartemendia Carcedo
Dakota Access oliobidearen enpresak ezarritako salaketa, Greenpeacentzat mehatxu handia
SLAPP prozedura bat abiarazi zuten eta 300 milioi inguru eskatzen dizkiote gobernuz kanpoko erakundeari, oliobidearen aurkako protestetan kalteak eragin izana leporatuta. Epaiketa galduz gero, Greenpeacen existentzia arriskuan jar daitekeela jaso du Le Mondek.
2024-07-23
Manex Usarralde Garmendia
Trumpen aurkako erasoa “hamarkadetan” egindako “akatsik handiena” dela adierazi dute AEBetako Zerbitzu Sekretuak
Uztailaren 13an Trumpen aurkako atentatuan agentziaren “erantzukizun osoa” bere gain hartu du Kimberly Cheatle zerbitzuko zuzendariak, kongresuaren aurrean, astelehenean. Oraindik ikertzen ari dira zer gertatu zen zehatzago jakiteko.
2024-07-23
Manex Usarralde Garmendia
Emakume katedradunen kopurua nabarmen handitzea izango da EHUren helburua datozen lau urteetan
Lan kategoria altuenetan %22 dira emakume katedradunak gaur egun, eta soldata arrakala %7koa da. Berdintasunerako IV. Plana aurkeztu dute, eta Eva Ferreiro errektoreak adierazi du EHU “erreferentea” dela genero politiketan.
2024-07-23
Emun kooperatiba
Zazpi gogoeta Euskal Sektore Publikoan Euskararen Erabilera Arautzeko Dekretuaz
2024-07-23
Mikel Aramendi
ANALISIA
Krisien orbana zabaltzen ari da Bengalako golkoan
Myanmarreko gerra zibilak, gure hedabideen fokutik guztiz kanpo bada ere, atsedenik gabe jarraitzen duen bitartean, beste krisi politiko larri bat sutu da Bengalako golkoan. Sortzez, Bangladeshko gazteriaren kale-agerraldiek ez dute zerikusirik 2021eko estatu-kolpe militarrak... [+]
2024-07-23
ELA sindikatua
Donostiako Cementos Rezolako asanblada orokorrak uko egin dio zuzendaritzak egindako azken proposamenari
2024-07-23
Ahotsa.info
Lizarrako txosnak erdigunean nahi dituztela aldarrikatu dute UPNren bazterketaren aurrean
Lizarrako Udalak datozen jaietarako aurreikusia dagoen jai herrikoien egitaraua arriskuan jarri du. Txosnak erdigunetik kendu eta urrun eta baztertua dagoen zonalde batera eraman nahi ditu.
Arabako diputatua zen Modesto Manuel Azkonaren hezurrak bere sorterrira itzuli dira, 88 urteren ostean
1936an fusilatu zuten frankistek, une horietan Arabako diputatua zela, eta herriko beste 42 fusilatuen hilobian bertan sartu zituzten Manuelen gorpuzkinak.
2024-07-23
Gedar
Ia 100 pertsona migrante bizi izan dira Berango eta Getxo arteko baso batean
Iazko urritik eraiki dituzte hainbat kokaleku jatorri magrebtarreko ia 100 lagunek. Poliziak duela hainbat aste jaso zuen haiek basotik botatzeko agindua.
2024-07-22
Jon Hidalgo Gereñu
AEBek “portu humanitarioa” kenduko dute Gazatik, bertatik laguntzarik ia sartu gabe
25 egun baino gutxiagoz egon da martxan hasieratik polemikoa izan zen portua. “Distrakzio neurria” izan dela salatu dute eragile ugarik.
2024-07-22
Julen Ugartemendia Carcedo
Milioika migratzaile esplotazioaren eta eskubide gehiegikerien biktima, Europako nekazaritza-sektorean
Langile migratzaileek indarkeria, lanaldi luzeak eta ordainketa eskasak modu ohikoan jasaten dituzte, Europako bederatzi estatutan egindako ikerketa baten arabera. Gutxienekoa baino soldata baxuagoak jaso ohi dituzte ia estatu guztietan, eta emakumeek are soldata baxuagoak.
2024-07-22
Manex Usarralde Garmendia
Greba egingo dute asteartean Iruñeko FCC-ko langileek, Iosu lankidearen heriotza salatzeko
Lan istripuz 33 pertsona hil dira Euskal Herrian aurten. Azkenekoa, Iruñeko sanferminetan garbiketan lanean ari zen Iosu izeneko langilea. Kamioiaren gainetik erori zen eta hartutako golpe larriaren ondorioz hil da. LABek FCC (Iruñerriko Mankomunitateko... [+]
Eguneraketa berriak daude