Udazkeneko usain eta koloreak Orixolko mendi magalean


2017ko azaroaren 28an
Legutiotik Aramaiorako errepidean Kurtzetako gainean hasiko dugu txangoa. Bertan autoa utzi eta San Kristobalgo ermitarekin egingo dugu topo, pagadi txiki baten alboko tontortxo baten gainean. Bertatik haran osoaren ikuskizun zoragarriaz gozatzeko aukera dugu, ibarraren amaieran Anboto eta Udala mendien kare-harriak gozatzeko, alegia. Txabola aurrean zutoin adierazgailua dugu, Urkiolako parke naturalaren mapa batekin. Alboan dagoen pista jarraituz, zenbait bidegurutzetatik igaroko gara. Behera egin gabe ezkerreko bidexkak hartuz, beste zutoin adierazgarri batez apaindua dagoen bidegurutzera helduko gara. Hemen ezkerreko bidea segiz, Otxandio inguruko harana ikus genezake, Oketa eta Gorbeako mendiak atzealdean daudelarik. Bertan basoa da ugari, bai ustiaketa gogorra jasaten duten konifero basoak, pinudiak, zein lawson altzifrezko landaketak. Baita kudeaketa zentzuzkoagoa izaten duten pagadiak ere. Pagadi hauek askotan lur komunaletan eratzen dira eta Otxandioko kasuan ere hala gertatzen da. Bertako biztanleek pagadiaren parte bat urtero ustiatu dezakete. Hurrengo bidegurutzean (1,5 km) ezkerreko pista jarraitzen da eta alertze landaketak igaroko ditugu pagadietan murgildu aurretik. Pauso bakoitzean txoriren bat izutuko dugu eta isilik eta arretaz ibiliz gero, kaskabeltz eta txontak ikusteaz gain, buztangorri argia, kaskabeltz txikia, pinu kaskabeltza, amilotx urdina eta kaskabeltz handiaren ezaugarriak bereiz genitzake.
Pagadian murgildurik, isiltasun eta lasaitasunak sorginkeri ukitua eskaintzen diete udazkeneko pago herdoilduei. Lur azaleko orbel gorria adarretako hosto koloreztatuetatik datorkigu. Hostoetako berde, hori eta gorrien nahasketak txunditurik utziko gaitu eta berehala topatuko dugun kare-harri eta artzain txabolak euskal ametsen paradisura eramango gaitu (3 km). Eskopeta baten zaratak ametsetik esnatzean, pagausoa udazkeneko pasoa egiten ari dela konturatuko gara. Txabolaren magalean Orixolerako bide markatua jarraitzeko aukera dugu. Gailurretik sai eta beleak ikus genitzake eta oskarbi dagoen egunetan hiru probintziak ikus daitezke. Bertara igo ondoren, berriro txabolara itzuliko gara. Beherantz jarraituko dugu bidea, baina ez da oso garbi azaltzen orbel artean eta adi egon beharko dugu, bidexka galdu nahi ez badugu behintzat. Bide osoan zehar bi sustratu mota daude: hareharria maldan behera egitean eta kare-harria Orixol eta beste tontor inguruetan. Halako batean, hartxintxarrez eginiko pistarekin bat egingo dugu (6,5 km) eta eskuineko bidea jarraituz, (Anboto beti ere aurrean dugu), berriro ere pagadian barna maldan gora Lezeako muinora helduko gara. Hemen, txabola aurrean, Anbotorako bidea eta Orixolko bideak adierazita daude eta muinoari izena ematen dioten leizeak ere txabola inguruan daude. Aramaioko haranera begiratzen badugu bi bidezidor topatuko ditugu: ezkerrekoa Gantzaga auzora doana da eta eskuinekoa Etxaguenera doana. Azken hau izango da guk aukeratuko duguna. Pare bat kilometro eginik bidezidor honetan, Etxaguengo auzora helduko gara (9 km) eta bertako harrizko baserri zaharrek nekazaritza oparoa izan dutela adieraziko digute. Auzoan bolatokia eta guzti dute, baita Orixolko elkartea ere, neguko egun hotzetan aisialdiaz gozatzeko. Txalet berrienen alboko bidea jarraituz, Ipurtoz baserrira abiatuko gara eta hemendik ondo adierazitako bidexkan jarraituz Kurtzetako gainera itzuliko gara (12,5 km). Karea ateratzen zuten ustiategia zeharkatuko dugu eta inguruan haritz amerikarrak landatuak dituen artzain txabola ere igaroko dugu
Basoaren kudeaketa intentsiboa

Basoen ustiaketan behin eta berriro aipatzen dira pinudiak eta pagadiak muturreko bi adibide moduan, baina bi adibide hauen atzean kudeaketarako era bi daude. Ustiaketa intentsiboa; hazkuntza azkarreko koniferoen landaketarekin egin ohi da; pinu, alertze eta altzifreekin eta eratzen dituzten basoetan zuhaitzak oso homogeneoak dira. Adin eta altuera berekoak dira zuhaitzok eta egitura gabekoak. Honek lurra pobretu eta zuhaitzek animaliei eskaintzen dieten babesa murrizten du (hegazti eta muxarrentzako zuloak gutxituz, esate baterako). Bestalde, landaketa hauek behin eta berriro garbitzen dira naturalki hazten diren espezieak suntsituz eta egur hila kanporatuz. Naturan ematen diren zikloak, egurraren deskonposaketa adibidez, hautsi egiten da eta bertan parte hartzen duten izaki bizidunek ez dute bizitzeko txokorik aurkitzen; intsektu xilofagoek, esate baterako. Lurzorua galdu egiten da eraikitzen diren milaka pistetan eta pinua kentzen denean lurra babesik gabe gelditzen da, ura eta haizearen menpe. Izurrien arriskua ere areagotu egiten da monokultiboetan, landarearen ostalari arrunta gaixotasun suntsitzaile bilakatuz. Ustiaketa extentsiboan aldiz, hazkuntza moteleko espezieak osaturiko basoak kudeatzen dira, lurraren jabegoa ere komunala izan ohi da eta zura ekoizteaz gain, basoak eskaintzen dituen ekarpenak ere kudea daitezke, hala nola, fruitu txikiak (ahabia eta masustak adibidez), fruitu lehorrak, perretxikoak, ehiza eta aisialdia


Azkenak
2025-02-18 | Euskal Irratiak
Miarritzeko euskal ihauteriak berpiztu dituzte tokiko elkarteek

Hamarkada batez lokarturik izan ondotik, otsailaren 22an iratzarriko dute hartza Miarritzen. Festilasaik, Arroka elkarteak, Maritzuli dantza konpainiak, Gaztetxeak eta Ikastolak bat egin dute, aurten, programazio berezi bat eskaintzeko.


2025-02-18 | Antxeta Irratia
Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek hamabostaldia antolatu dute euskararen erabilera hauspotzeko

Hizkuntzarako ere gurasoak haurrentzako eredu direla kontuan hartuta, euskararen erabilera eta irakaskuntzari buruz sentsibilizatzeko helburua duen hamabostaldia antolatu dute Hendaia, Urruña, Donibane Lohizune eta Ziburuko herriek. Martxoaren 15etik 30era guraso... [+]


Ekainaren 1 era atzeratu dute Iparraldetik zirkulatzeko ingurugiro agiriaren derrigortasuna

Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.


Sabotaje algoritmikoaren alde

«I will overturn, overturn, overturn, it[…]»
Ezekiel 21:27 – King James Version

«Algoritmo guztien gainetik, algoritmo guztien azpitik»
Xabier Landabidea

Deseroso nago, deseroso gure jendarteak teknologiarekiko hartu duen jarrera kasik... [+]


HezkuntzArtea taldeak manifestua aurkeztu du: “Moda pedagogikoak bata bestearen atzetik ezarri dituzte”

Irakasleek urtetan pilatutako jakintza kontuan hartzea, klaustroek erabakiak hartzeko autonomia bermatzea, IKTen “uneoroko erabilera” sustatzen duten planak geldiaraztea, eta ikasgeletan aldaketa metodologikoak sartu aurretik dituzten ondorioak tentuz aztertzea... [+]


2025-02-17 | ARGIA
Ikasle feministek elkarretaratzea egin dute Gasteizko EHUko campuseko irakaslearen sexu erasoak salatzeko

Gertatutakoak ez direla kasualitatea azpimarratu dute. Unibertsitateko eremuetan indarkeria matxista gertatzen dela azaldu dute, eta arazoa sistematikoa dela. Protokolo bat eskatu dute erasotuak babesteko. Erasotzaileak inpunitate osoarekin jokatu duela salatu dute.


Bi futbol taldek planto egin dute irain arrazisten aurrean Bizkaian eta partiduak bertan behera geratu dira

Gaztelueta C -Berango C gazteen futbol partidua bertan behera geratu zen Larunbatean. Jokatzen ari zirela Gaztelueta C taldeko gazte batek aurkariari "beltz zikin madarikatua" deitu zion. Gorengo erregional mailako Otxarkoaga-Iturrigorri partiduan ere... [+]


Bederatzi pertsonari lau eta hamar hilabete arteko kartzela-zigorrak ezarri dizkie Voxen kontra protesta egiteagatik Bilbon

Atxuri auzoan 2019ko azaroaren 5ean Voxen kontra egin zuten bederatzi pertsonaren kontrako epaia iritsi da. Akusatuek ez dute espetxean sartu beharko.


2025-02-17 | Axier Lopez
Itziarren semea?

Ia mende batez, Euskal Herrian ez da belaunaldirik tortura ezagutu ez duenik. 1960tik 5.379 lagun dira ofizialki, baina askoz gehiago dira, publikoki torturatu gisa agertzeak min egiten duelako oraindik ere. Eta seguruenik, oinarri-oinarrian ez delako ezer aldatu. Polizia... [+]


Eneko Anduezak PSE-EEko idazkari nagusi izaten jarraituko du

PSE-EEren zuzendaritza berriak alderdikideen %95en onespena jaso du. Anduezak proposatutako Batzorde Exekutiboan aurreko 26 kideetatik zortzi aurpegi berri daude soilik.


Europak toki bat aldarrikatu nahi du Ukrainako bake negoziaketan, AEBen bazterketaren aurrean

Macronek egindako deiari erantzunez, NATOko eta Europako agintariak Parisen elkartuko dira astelehen honetan, AEBek eta Errusiak iragarri ostean Ukrainako gerra amaitzeko elkarrizketei heltzekotan direla. Europak diru asko xahutu du Ukraina laguntzen, eta gerra amai dezakeen... [+]


Erantzukizun publikoak hartzea eskatu dute Euskal Herriko Torturatuen Sarearen aurkezpenean

Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]


Labrazaren defentsan
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"

Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]


Gazteen arteko genero arrakalak gora egin du kokapen politikoari dagokionez

Azken hogei urteetako gazteen kokapen politikoa izan dute aztergai The Economisten. Europan 18-29 urte arteko gizonak emakumeak baino posizio kontserbadoreagoetan kokatzen dira. 


Gasteiz inguruan Vitoria Solar 1 eta 2 parke fotovoltaikoak eraikitzea onartu du Eusko Jaurlaritzak

Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.

 


Eguneraketa berriak daude