FERROL 1957: LETURIAREN EGUNKARI EZKUTUA


2021eko uztailaren 21an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Azkendu berri ditu ingeniari industrial ikasketak, baina barnerago sartua du hitzekiko grina altzairuak, erreleek eta erresistentziek sortzen diotena baino.
Galizian alferez izateko sei hilabeterako doa orain, eta ez du nahi denbora hutsalki joan dakion.
Kuarteleko ordu galduetan, Knut Hamsun-en «Pan» nobela euskaratzeko asmoa darama, halaxe jakinarazi dio Koldo Mitxelenari partitu baino egun batzuk arinago:

Ez, ez –
erantzun dio blausta honek–.

Inolaz ere ez! Zeure buruz asmatu behar duzu zuk nobela bat; eta horixe bai izkiriatu. Ez ezazu, beraz, Hamsun itzul
.
Galizian, azkenaldiko irakurketek jarri dute behar duen bidean alferez gaztea. Existentzialismoaren teoriko nagusiak ditu gogoan, Sartre, Jaspers, Kierkegaard... Albert Camus-en «La Peste»-k bezalaxe, nobela sinbolikoa behar du izan bereak, eta hala hasi da Ferrolen Txillardegiren unibertsoa osatzen.
Joxebak, Mirenek, Miriamek, Mikelek, Andonik mundu sinesgarri bat behar dute, eta erreferente errealak itzal sinboliko handiko toki izenekin nahastuta asmatu du.
Unibertsaltasuna eta natura buruz buru, horra Txillardegiren gizonaren apustua. Paris, Cannes, Bolueta, Altzurain, Itzaspi, Zugastieta... eta Zerubide! han non absoluturako bidean Naturaren irudi bera den. Ingeniariak behar du zalantza errainu bat zientzia hutsaren aurrean.
«

Bakarrik nago Zerubiden. Baina ez nitzaz urrikaldu, naita etorri naiz –eta bakarrik egotera
» hasi da «Leturiaren egunkari ezkutua». Eta liburu guztiaren muina ondo batzen duela deritzo. Gau horretan, bere baitan dagoeneko idatzirik duen eleberri honek ezin izan lezakeela beste hasiera bat pentsatuta hartu du loak.
Egunak aurrera egin ahala, eguneroko itxura hartzen hasi da izkribua, Txillardegi soldaduaren gogoetak bere anaia Leturiarenak dira, eta Lizardik bezala, bere pertsonaiak urtarotan utzi baditu ere, harenak ez bezala, galdurik dabiltza hauek eguneroko bizitzan, zalantza dute fede bakar. Hau da eta ez besterik askatasuna gai duen nobelak eskatzen dion ordaina.
Galiziako desterrutik eleberria besapean duela itzuli orduko argitaratu dio Euskaltzaindiak «Leturiaren egunkari ezkutua» Jose Luis Alvarez Enparantza

Txillardegi
-ri. Juan Mari anaiaren irudiez apaindu da liburua.
Adiskideek nobela goibela atera zaiola diotse. Berak «

garaikoa
» erantzuten du irribarre behartuz. Jendeak esanda daki irakurleak gelako leihoak zarratzen dituela egilearen barnemina ez dakion lo dagoela barruan sartu, ez dezan herioren itzalak ustekabetan lotu, horren larria da itomen hau.
Esan diotenean jabetu da zer egin duen. Leturiaren lehen pertsonako jardunak eta giro urbano bat aukeratu izanak mugarri berri bat jarri diote nobelagintzari. Galdutako urteak presaka berreskuratu nahi dituen euskal modernitatea zorretan da Ferrolgo ordu galduetan izaniko gogoeta unibertsal haiekin. Orain arte ez da inor Champs Elysées-etan paseatu, ez da orduko 140 kilometro dabilen trenean ibili, Hegoaldeko inork ez du frantsesez hain poliki egin

1957
- Ikastola sortu zen Bilbon.

- 36ko Gerraz geroztik estreinakoz, Iruñeko kaleetan Olentzero ikusi ahal izan zen Gabonetan.

- Pedro Diez de Ulzurrun euskararen erabilera sustatzeko sortutako saileko zuzendari izendatu zuen Nafarroako Diputazioak.

- Orixe euskaltzain oso hautatu zuten.

- Jose Zinkunegik «Zigor» operaren libretoa idatzi zuen.

- Klaudio Sagarzazuk «Intza begietan» poema-bilduma argitaratu zuen eta Anjel Irigarai Apat-Etxebarne-k «Euskalerriko ipuinak» bilduma.

Hil ziren:
- Julian Tellaetxe pintorea, Liman.
- Pierre Lhande idazle lapurtarra.
- Obdulio Lopez de Uralde artista arabarra.
- Jazinto Olabe pintorea.
- Joan Bautista Gesalaga Zaldubi bertsolaria.
- Prantzeska Belaustegi Tabira idazlea.
- Higinio Basterra eskultore bilbotarra


Azkenak
Trumpen aurkako erasoa hamarkadetan egindako akatsik handiena dela adierazi du Zerbitzu Sekretuak

Uztailaren 13an Trumpen aurkako atentatuan agentziaren “erantzukizun osoa” bere gain hartu du Kimberly Cheatle zerbitzuko zuzendariak, Kongresuaren aurrean, astelehenean. Oraindik ikertzen ari dira zer gertatu zen zehatzago jakiteko.


Emakume katedradunen kopurua nabarmen handitzea izango da EHUren helburua datozen lau urteetan

Lan kategoria altuenetan %22 dira emakume katedradunak gaur egun, eta soldata arrakala %7koa da. Berdintasunerako IV. Plana aurkeztu dute, eta Eva Ferreiro errektoreak adierazi du EHU “erreferentea” dela genero politiketan.


2024-07-23 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Krisien orbana zabaltzen ari da Bengalako golkoan

Myanmarreko gerra zibilak, gure hedabideen fokutik guztiz kanpo bada ere, atsedenik gabe jarraitzen duen bitartean, beste krisi politiko larri bat sutu da Bengalako golkoan. Sortzez, Bangladeshko gazteriaren kale-agerraldiek ez dute zerikusirik 2021eko estatu-kolpe militarrak... [+]


2024-07-23 | Ahotsa.info
Lizarrako txosnak erdigunean nahi dituztela aldarrikatu dute UPNren bazterketaren aurrean

Lizarrako Udalak datozen jaietarako aurreikusia dagoen jai herrikoien egitaraua arriskuan jarri du. Txosnak erdigunetik kendu eta urrun eta baztertua dagoen zonalde batera eraman nahi ditu.

 


Arabako diputatua zen Modesto Manuel Azkonaren hezurrak bere sorterrira itzuli dira, 88 urteren ostean

1936an fusilatu zuten frankistek, une horietan Arabako diputatua zela, eta herriko beste 42 fusilatuen hilobian bertan sartu zituzten Manuelen gorpuzkinak.


2024-07-23 | Gedar
Ia 100 pertsona migrante bizi izan dira Berango eta Getxo arteko baso batean

Iazko urritik eraiki dituzte hainbat kokaleku jatorri magrebtarreko ia 100 lagunek. Poliziak duela hainbat aste jaso zuen haiek basotik botatzeko agindua.


AEBek “portu humanitarioa” kenduko dute Gazatik, bertatik laguntzarik ia sartu gabe

25 egun baino gutxiagoz egon da martxan hasieratik polemikoa izan zen portua. “Distrakzio neurria” izan dela salatu dute eragile ugarik.


Milioika migratzaile esplotazioaren eta eskubide gehiegikerien biktima, Europako nekazaritza-sektorean

Langile migratzaileek indarkeria, lanaldi luzeak eta ordainketa eskasak modu ohikoan jasaten dituzte, Europako bederatzi estatutan egindako ikerketa baten arabera. Gutxienekoa baino soldata baxuagoak jaso ohi dituzte ia estatu guztietan, eta emakumeek are soldata baxuagoak.


Greba egingo dute asteartean Iruñeko FCC-ko langileek, Iosu lankidearen heriotza salatzeko

Lan istripuz 33 pertsona hil dira Euskal Herrian aurten. Azkenekoa, Iruñeko sanferminetan garbiketan lanean ari zen Iosu izeneko langilea. Kamioiaren gainetik erori zen eta hartutako golpe larriaren ondorioz hil da. LABek FCC (Iruñerriko Mankomunitateko... [+]


Eguneraketa berriak daude