Ibaiaren zurrumurruak trenaren hotsa estali zuen betirako
- jariatzen ditu bere urak. Bazter dotore eta xarmaz beterikoak izanen ditugu ikusgai eta antzinako zeharbidehonetatik, garaiko denboraren kontzepzioari begi-keinua egiterik izango dugu. Bidasoa trenbidearen abiadura gailendu nahi izatea ez da arras zaila, kontuan badugu Elizondotik Irun arteko bidea egiteko hiru ordu baino gehiago behar zituela estreinako aldietan. Hala ere, landaretzak eta herriek erakusteko duten guztia kontuan izanik, patxadaz hartzeakmerezi du, topatuko dugun guztiaz gozatzeko.
Abiapuntua Doneztebetik ezarri badugu ere, norberak bere aburuz, erabaki lezake zein duen erosoagoa. Herri hau XVIII. mendera arte antzinako gune administratiboa izan zen, Sunbilla eta bertze herri batzuk independizatu ziren garaian. Ezkurra ibaia eta Bidasoa elkartzen diren tokia hautatu dugu txangoari aurre egiteko, autoak azken etxe inguruan aparkatu daitezkeelako. Ibilbidearen aurrenengo kilometroak porlan gainean dira, baina lokatza aurkitzeko aukera izanen dugu. Bide estuko Bidasoa trenak betetzen zuen bidearen zati galanta egitera bagoaz ere, ez kezkatu, aldaparik ez baitugu topatuko. Beti Bidasoa ibaia erreferentziatzat hartu beharra dago. Bere ezkerreko ibarretik luzatuko da ibilbidea, Gipuzkoa, Nafarroa eta Lapurdiren mugetara, hots, Endarlartsara arte. Mendearen hasierako bidaiari batek suma zitzakeen sentipenak, eta errepara zitzakeen paisajeetaz eta giroaz hautematen ahalegintzea litzateke gure apustua.
Ezkurra ibai gaineko zubia gainditu eta eskuinetik zuhaitzen artetik doan bidea jarraitu beharko dugu, lehenengo kilometroa amaitu baino lehenxeago aurrenengo tuneletik pasatzeko. Honako hau asfaltatuta dagoenez ez da beharrezkoa argia erabiltzea. Ondorengo eremuak, landatar atlantikoko paisajeen ezaugarriak betetzen ditu ongi: habitat sakabanatua, baserria bere egoitza guztiekin, baratza, belardi eta abarrekin. (PR 106) Baserri baten aldamenera iritsiko gara. Aurrerago gaindituko ditugun bidegurutze gehientsuenek ere mota honetako eraiketetara bideratuko gintuzkete. (3,6 km) Bigarren tunelarekin topo egingo dugu; Bidasoa trenak zortzi zeharkatzen zituen bere ibilbidean, eta gehientsuenak ezagutzeko aukera izango dugu. Hau gainditu eta laster Sunbilla herria gureganatuko dugu. Latsarria eta bi deitura dituen eliza ikusgai da herrian; baita Erdi Aroko sorburuko bi begiko zubi zaharra ere. Bertatik zegoen hamaikagarren geltokia, ibilbide osoaren 18. kilometroan. (6,9 km) Eskuin aldean aurkituko dugu Bidasoa zeharkatzeko dauden zubi eseki horietako bat, gainera trenbidearen oholez eginda. Kilometro bat gehiago burutu aurretik, asfaltua finitzen da eta lurrezko bidea izango dugu lagun.
Geroago, eraikitzen ari diren errepide berrirako egin dituzten zubien azpitik zeharkatu beharko dugu. Zati hau nahiko desitxurosoa dago, espero dezagun denborarekin txukuntzea, bestela bere xarma galduko du tarte honek. (10 km) Inguruan aurkituko dugu hurrengo tunela eta oraingoan argia beharrezkoa dugu, luzeenetarikoa baita. Hiru bat kilometro aurrerago ibai honetan diren zentral hidroelektriko horietariko batekin topo egingo dugu, gehientsuenak 20ko hamarkadan eraikitakoak dira. Zentral hauek dira ibaiarekin egiten diren astakerien adierazle, nahiz eta gaur egun onartezinak iruditu. (13,9 km) Eskuinetik zubi bat abiatzen da, ibaiaren beste aldean zegoen zama-toki batera. (15,4 km) Tente dirauen estazio bat dago ikusgai, nahiz eta hemendik gutxira aurri bihurtuko den. Geltokiaren izena Espelosin-Casilla zen, garaiko 23. kilometroan kokatua. Hortik gutxira errepidea zeharkatu behar da, Igantzi Berrizaunekin elkartzen duena, hain zuzen ere. Orain, beste pixka batean, asfaltua izango dugu, eta laster iturria ikusiko dugu eta alboan latsarria. (17, 3 km) Hurrengo tunela iritsi da eta hemen ere argia piztu beharko dugu. Bideari helduz hotel batera iritsiko gara, Lesakarako bidean dagoena. Hemendik kilometro erdira, beste tunel batekin topo eginen dugu, eta nahiz eta bidea lurrezkoa izan, tarte honetan asfaltoarekin aurkituko gara. (22,5 km) Ezkerrera doan bideak harrobietara darama; lehenxeago ezkerrean, bertan, iturritxo bat aurkituko dugu. Laster errepidera irtengo gara, eta hau zeharkatuz, Bera herriko errepidetik baztertuko gara. Zubira iritsi aurretik ezkerretik joan behar dugu, zubi zaharra ikusteko eta bideari heltzeko. (23,5 km) Ezkerretik gora GR 11 abiatzen da, baina guk zuzen jarraituko dugu Zalain Zoko auzora arte, Aceralia enpresak duen eraikin erraldoira arte, bertan asfaltoa amaitzen delarik. Hemendik aurrera Bortziriko granitoak ikusgai izango ditugu, eta oraindik hiru tunel-edo zeharkatu beharko ditugu, hauen artean dago orain arteko okerrena (27, 2 km). Argia behar da eta zorua ur putzuz josia dago. (29 km) Endarlatsara iritsiko gara eta han ikusiko ditugu presa zentrala eta Endara errekatxoa antzinako olagunea bertan duelarik. Bidasoa ibai ertzetan izan ziren halako aunitz garai batean. Endarlatsan atsedena hartuta, bide bera errepikatuko dugu aurkako norabidean, berriro abiapuntura iristeko
Trenbide estu hau mende hasieran eraikitako horietariko bat dugu. Hasieran meatzaritzarako prestatu bazuten ere, geroago pertsona eta zama garraioetarako bilakatu zuten. Beste hainbeste gertatu zen ere bere makinekin; hasierakoak lurrunezkoak ziren, baina 1930. urterako gasolina transmisiozko motoreengatik baztertuak izan ziren. Hasierako trenbidea XIX. mendeko emakida bat zen eta 10,5 kilometro luzera besterik ez zuen. 1911. urtean, berriz, Elizondora luzatzeko lizentzia lortu zuten, baina proiektua bi urte geroago arte ez zen egin, eta kapital frantsesarekin eraiki behar zenez, Lehen Mundu Gerrak atzeratu zuen gehiago. Azkenik bi fasetan berritu zen, 1916. urtean, lehena Doneztebera arte, otsailean, eta maiatzean Elizondora arte. Bide osoa betetzeko hiru ordu inguru behar ziren hasieran, baina makineria berriekin, bi eta hamar minututara jaitsi zen denbora hori. Osotara 51,5 kilometro osatzen zituen Irundik Elizondora. Mendearen erdialderako jada errentagarria ez bazen ere, 1953. urteko uholdeetan zati batzuk ibaiak eraman zituen. Zati horiek konpondu ziren, baina 1956. urteko abenduan bete zuen bere azken bidaia
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
2025 amaitu baino lehen Gernikako Estatutuan jasotzen diren eskumen guztiak izatea espero du Jaurlaritzak. Oraindik 25 eskumen falta dira. Transferentzia Batzordea aurreko astean biltzekoa zen baina "agenda arazoak" zirela eta atzeratu zuten.
Elgarrekin izena du Duplak egin duen aurtengo abestiak eta Senpereko lakuan grabatu zuten bideoklipa. Dantzari, guraso zein umeen artean azaldu ziren Pantxoa eta Peio ere. Bideoklipa laugarrengo saiakeran egin zen.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Alemaniako Poliziak asteleheneko gertakariaren arrazoiak "politikoak" zirela baztertu duen arren, 35 urteko Alexander Scheuermann Ring Bund talde neonaziko kide zen. Bi hildako eta hamar zauritu utzi dituen atentatuaren egileak sare sozialetan "gorroto mezuak"... [+]
“Bi pertsona mota daude munduan: euskaldunak, batetik, eta euskaldunak izan nahiko luketenak, bestetik”. Gaztea zela, Mary Kim Laragan-Urangak maiz entzuten omen zuen horrelako zerbait, Idahon (AEBak), hain zuzen. Ameriketan jaio, hazi, hezi eta bizi izandakoak 70... [+]
Martxoaren 8a, Emakumeen Nazioarteko Eguna, munduan zehar milioika emakumeontzat berdintasuna, eskubideak eta justizia eskatzeko borroka eguna da. Hala ere, gerrek, gatazkek eta politika militaristen hazkundeak markatutako testuinguru global batean, inoiz baino premiazkoagoa da... [+]
Geroa Baiko lehendakari eta Nafarroako lehendakariorde izandakoa enpresa bati 2,6 milioi euroko diru-laguntzak ustez modu irregularrean emateagatik zegoen auzipetuta, Davalor auzia deiturikoan. Nafarroako Probintzia Auzitegiak erabaki du auzia behin betiko artxibatzea, legalki... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.