ESKOLARIK GABEKO HIZKUNTZA
- berri du Jesus Atxak. Ikastola guztiek funtsean bide berdina egin dutelakoz, iragana bergogoratzea du helburu, etorkizunari eusteko gogoz.
1876an Foruak galdu zirela gogoratzen du Atxak, eta ondorioz irakaskuntza arrotzago agertu zitzaiola euskarari. Horrela, irakasleak izendatzeko eskubide osoa zuen Estatuak, eta hizkuntzarekin inongo harremanik ez zuten irakasleak igorriko zituzten Euskal Herriraino. «El Imparcial» egunkariak horrela izkiriatzen zuen bere orrialdeetan: «Foruak kentzea ez da nahikoa; orain euren hizkuntza kendu behar diegu».
Giroa sasoian zegoen, eta 1906 urteko apirilaren 24an lau Diputazioek egin bileran Euskaltzaindia sortzeko asmoa agertu zuten, beranduago mamituko zelarik. Gero, 1908an Bilboko Plaza Berriko Euskal Eskola eta 1914an Colon de Larreategikoa jarri ziren martxan, luzerako iraun ez bazuten ere. Hasiera ttikia izanagatik, Atxak garbi azpimarkatu nahi ditu egitasmo biak, «
euskararen eta hezkuntzaren lehendabiziko uztarketa eta gizarteraketa ekarri zuten heinean
Bizkaiari dagokionean, tarte horretan, Algorta, Bilbo, Sondika, Zornotza, Barakaldo, Elorrio, Ondarreta, Galdakao, Gernika, Trapagaran eta Durangokoa ernatu ziren. Gipuzkoan berriz, Donostia, Tolosa, Errenteria, Arrasate, Segura, Andoain, Soraluze, Irun, Oñati eta Iruran sortu ziren. Nafarroan berriz, Iruñea, Lizarra eta Elizondon gauzatu ziren estrainekoak. Araba eta Iparraldeari dagokionez, 60ko hamarkadan gauzatuko ziren lehendabizikoak.
Alta, itxaropena handia izanagatik, Gerra Zibilak guztia mututu zuen. Alabaina, «
tiroen eztandaz uxatu eta ihes eginiko horma-txoriak, ostera, pixkanaka-pixkanaka biltzen hasten diren bezalaxe, gerratik alde eginiko jendea ere gorde zuloetatik atera
sakramentu guztiekin Euskal Herriko lehendabiziko ikastolaren legeztatzea
Arestian aipatu Moyano Legearen ordezkoa etorri zen urte bat mantsoago, Villar Palarisen legea alegia. Derrigorrezko eskolaratzea hamalau urteak arte hedatu zuen honek, eta eskola ttiki aunitz kolokan paratu zituen egitasmo berriak; zer erranik ez ikastolen ahulezia. Finantziazioa, Estatuaren esku-sartzea, ikastolen nortasuna, guztia izango zuten bada eztabaidatzeko. Hari honetan, euskal lurralde guztietarako Euskal Herriko Ikastolen Konfederakundea sortuko zen 1976. urtean. Urte berdinean Beasainen ospatuko zuten estreinakoz Kilometroak jaialdia. Lehendabiziko Nafarroa Oinez Altsasun burutuko zen, 1981.ean
X bezalako espazioetan, gaur-gaurkoz, eztabaida publikoa eta borroka kulturala ematea, ezinezkoa dela onartu beharko dugu noiz edo noiz. Zentzu horretan, akats bat da ezkerreko aldaketa bat gidatu nahi duten proiektu politikoek X bezalako plataformak uztea, soilik modu erabat... [+]
2025 urteko egutegia argitaratuko du Abaraska taldeak, argazkiak partekatzeko Pixelfed.eus sare sozial euskaldun, libre eta federatua sustatzeko asmoarekin. Parte hartzeko nahikoa da azaroaren 15a baino lehen bertan argazkiak partekatzea #FediEgutegia2025 traola erabiliz.
Badira zenbait pertsona aztertzekoak direnak, euren artean Elon Musk. Duten askatasunaren ideiak dena kontrolatzeko beharretik datorrela dirudi, botere guztia izatetik, botere guztia izanda negozioak sortzea errazagoa delako, eztabaidarik ez baitago; eredu hegemonikoak indartsu... [+]
Neska gazteak agertzen dira irudietan eta Telegram bidez zabaltzen dituzte. Irailaren 1ean kanpaina bat abiatuko dute sare sozialen bidez, gobernuak neurriak hartu ditzan.
Telegrameko sortzaile eta kontseilari delegatu Pavel Durov larunbatean atxilotu dute Parisetik gertu dagoen aireportu batean bere jet pribatutik jaistean. 39 urte eta nazionalitate frantziarra eta errusiarrak ditu Durovek, eta Dubain bizi da azken urteotan. Iruzurra,... [+]
Bost milioi euroko fidantza ordaindu du, eta astean bitan agertu beharko du poliziaren aurrean. Hamabi delitu egotzi dizkiote, eta bere seme-alabetako baten aurkako “indarkeria larriagatik” ikerketa ireki diote Frantzian.
Gizakiok harremanetan gaude gure artean eta bizi dugun ingurunearekin; egiten dugun guztiak eragina du, onerako zein txarrerako. Sortu dezakegun eragin negatiboa murrizteko norberaren balioak, kultura, harremanak eta aukera materialak erabakigarriak izaten dira.
Askotan... [+]
Langileen %80ak ez du ordubete irauten arreta galdu gabe eta %20 inguru hamar minuturo distraitzen da. Kontzentratzeko gaitasun falta ez da soilik mugikorren eta estimulu teknologiko andanaren errua, elikadurak, kutsadurak eta oinarrian gure bizi estiloak ere zerikusi handia... [+]
Pavel Durov atxilotu dute abuztuaren 24an Paris-Le Bourget aireportuan. Frantziako Justiziaren arabera, plataformaren moderazio faltak eta agintariekin lankidetza faltak droga-trafiko, pedofilia eta iruzurra bezalako delituen konplize bihurtzen dute.
Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.
Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]
Urriaren 7tik azaroaren 4ra bitartean, milaka profil eta eduki ezaba zitzatela eskatu zieten sionistek hainbat plataformari. Eskaeren %60 izan ziren Meta taldeari, eta horien %94 bete zituen enpresak.
Sionista hitza daukaten argitalpenak ezabatuko ditu, juduei edo israeldarrei erreferentzia egiten dieten kasuetan. Orain arte baino modu zabalagoan hartuko dute erreferentziak aztertzeko irizpidea, eta sionisten aurkako mugimenduei eragin diezaieke.