ZERUA FILMEZ ESTALI DA ETA KUBOAK, GORRIZ TINDATU

  • Zinemaldiaren 47. edizioan, beti irrikatu izan den zentralizazioa heldu da. 600 film eta ikusleuholdea. Orain, urrezko proba gainditzea falta zaio: sail ofizialeko filmek neurria ematea.

2021eko uztailaren 19an
Victoria Eugenia, ederra bezain deserosoa zen. Aurten, Moneoren Kursaal gune berria topagune nagusi bilakaturik, iazko 150.000 ikusleak aise gaindituko dira. Bestalde, aspergarriak izan arren, sarrerak erosteko ilada itzelek ikusleen inplikazioaren neurria damaigute. Zinemaldia osasuntsu dabilen seinale. Baina, zerk bereizten du Donostiakoa beste zinemaldietatik?

«Dudarik gabe, bere izaera gizatiarra. Giro familiarra dugu Zinemaldiaren xarma. Hotel gehiago izango balitu, askoz jende gehiago erakarriko luke, erraldoi bihurtzeraino; ez nuke hori nahi»
erantzuten digu Diego Galan zuzendariak. Berari eta hautaketa batzordeari irriñoa nabari zaie, urtez urte askatasun osoa dutelako gauzak ongi kudeatzeko, berezko indarguneak atzeman dituzten arte. Egun, «Canal +» babesle ofiziala bihurtuta, estatu mailan duen oihartzuna paregabea da; orain nazioarte mailakoa hobetzea falta zaio. Canneseko zinemaldi ahaltsu bezain impertsonalean, artista nahiz zaletuak zoroen pare ibiltzen dira harat honat. Canneseko makineria industriala alde batera utzita, Venezia eta Berlinen ondotik, Donostiakoa da Europako entzutetsuena. Edinburgh, London, Locarno eta Deauvilleren aurretik. Era berean, amaitu berri den Montrealeko festibala kili kolo dabil, Estatu Batuetako merkaturako atea den Torontoko festibalak hari erabateko itzala egin baitio, krisialdian murgilaraziz.


VENEZIAKO ITZALPEAN?

Mussolinik oniritzia eman ondoren, Veneziako Mostra 1932an sortu zen turistak erakartzeko. Dezente handiagoa izan arren, Donostiakoaren gisan, Veneziako Mostra ere zinemaldi lasaia da, gondola batean patxadan ibiltzea bezalakoa. Felice Laudadiok bi urte egin ditu Veneziako Zinemaldiko buru. Nahiz eta iaz pribatizatu egin zen, Italiako politikoen hatzaparrak oraindik pastelaren gainean zeudela ikusi eta potrotaraino, kargua utzi zuen. Bere ordezkoa den Alberto Barberak egin duen lehenengo gauza Hollywoodera barkamenak eskatzera joatea izan da. Intelektualek zinema komertziala baztertu eta izen berrien aldeko apustua egina zuten, Halaxe, Barberak Mostra lurrin sasi-erotikoaz mozorrotu badu ere, izenen kalitatea ez da galdu batere. Kubricken «Eyes wide shut», Woody Allenen «Sweet and lowdown», Scorseseren «Il Dolce cinema» italiar zinemari buruzko hiru orduko dokumentala, gehi lehian dauden Kiarostami, Zhang Yimou, Mike Leigh eta abar. Antonio Banderasek ere nahiago izan du bere «Crazy in Alabama» Venezian aurkeztu. Ondorioz, honek guztiak zenbat espazio uzten dio zinemaldiari bere amarauna ehuntzeko? Diego Galanen irudiko, Veneziako Mostran Alberto Barbera zuzendari berriaren jokamoldea ezustea izan da, Hollywoodeko estudioen esanetara makurtu baita. Barberaren aburuz, sail ofizialerako hautaketa egiterakoan, ez zen espainieraz egindako filmik lehian egotea merezi zuenik. Galan ez dago batere ados horrekin:

«Berari erakutsi zizkiotenak izango ziren kaskarrak. Aldi berean, hori mesprezu bat da Donostikoarekiko, hemen espainieraz dauden filmak erdipurdikoak direla esan nahi duelako».
Jakina denez, Veneziakoa zein Donostiakoa irailean izanik, lehia bizia egoten da filmak lortzeko. Diegoren esanetan,

«Veneziak batzuk kendu dizkigun arren, guk ere bai haiei».
Kontuak kontu, Donostiakoak muzin egin dio Hollywoodeko filmen lehorreratzeari. Aurten bederen ez da susmagarri den zinta estatubatuarrik emango, iaz «Very bad things» hiperkomertzial hura sail ofizialean lehian jarri zuten-eta. Beraz, sail ofizialeko 14 filmeen kalitatean egongo da beste behin koska. Izen berrien aldeko apustu tinkoarekin jarraiki, gaur egungo zinema norabide guztien ikuspegia emango da, errealitatean sakontzen duten filmetan arreta berezia jarriz. Lawrence Kasdanen «Mumford» edo Mike Figgisen «Miss Julie» filmak Zinemaldian lehian aritzea garaipentzat har liteke, Veneziakoaren kaltetan. Halaber, ezin ahantzi Madrilgo prentsak egingo duen indarra film espainiar batek urrezko maskorra eskura dezan; Bigas Lunaren «Volaverunt» eta Gracia Kerejetaren «Cuando vuelvas a mi lado» biak lehian arituko baitira.


FESTA NEW YORKEN.

Glamourrik gabe, jakina, zinemaldi bat hankamotz dabil. Nahiz eta askorentzat apar hutsa den, beharrezko osagaia da. Azkenaldian gainera, Julian Schnabel artista ospetsua Igeldon bizitzea amu ona izan liteke Zinemaldiarentzat, bere lagunak diren zinema munduko izarrak limurtu baititzake Donostiara etor daitezen. Halaxe, Cannesen egin beharrean, joan den udaberrian Zinemaldia aurkezteko festa bat egin zuten Schnabelen New Yorkeko etxean, besteak beste, Robert de Niro, Dennis Hopper, Harvey Keitel, Sigourney Weaver (bera protagonista duen «Map of the World» filma sail ofizialean lehiatuko da aurten) eta David Bowie bertan zirela.
Mamitsua da sail paraleloen eskaintza. Zabaltegik antzoki zaharra utzi eta emanaldi guztiak kubo txikian eginen ditu; horrek hoztasuna ekar liezaioke Zabaltegiri. Europar zinema nagusi dela, zuzendari berrien sarirako (25 milioi pezeta, milioi bat libera) 35 filmen artean 11 soilik izango dira lehian. Bestalde, «Bertrand Tavernier ezagutu» izeneko zikloa (munduaren kontraesanei buruzko hausnarketak dira bere filmak); «Boom italiar erara» edo John M. Stahl-i eskainitako atzera begirakoak. Hitchcocken jaiotzaren mendeurrena dela kari, «Hitchcockek ilehoriak nahiago zituen» izeneko maratoia eskainiko da. Almodovarren «Todo sobre mi madre» filmari «Fipresci» kritikarien sari handia emango zaio; Fernando Fernan Gomez eta Alberto Sordiri omenaldia egingo zaie; Vanessa Redgrave eta Anjelica Hustonek Donostia saria jasoko dute.
Euskarak Zinemaldian duen presentziari gagozkiola, Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak horren behaketa egingo du. Aurreko urteetan euskararen presentzia eskasa kritikatu du, bai zinemaldiaren egunkarian baita aurkezpen eta film osteko solasaldietan ere. Zinemaldiak argudiatzen du aurkezleak elebidunak direla, eta denbora faltak eragiten duela euskara gutxi erabiltzea. Orobat, «Gara» egunkariak babestuta, bi film emango dira euskarazko azpitituluekin. Aurrekoetan ez dute harrera onegia eduki, nahiz berez, tiradizoa bazuten.
Azken irrika bat. Logikoa da ikusleen eta kritikaren gustuak bat ez etortzea; ez ordea, kritika eta epaimahaiaren arteko desadostasuna film onenak hautatzerakoan. Espero dezagun hortaz, epaimahaiaren erabakian zirkuitulaburrik ez gertatzea aurten; iazko film irabazlea, «El viento se llevo lo que», beste behin oharkabean pasatu baita. Iduri du aurtengo epaimahaia fidatzekoa dela, Bertrand Tavernier buru dutela. Galanek haatik, garbi utzi nahi du epaimahaiari ez diotela presiorik ezarriko film faborito bati saria eman diezaioten

«Adar bakar», edo dragoi bat daukat gelan niri begira

Eroetxera iritsi den ero bat gela batean giltzapetuko dute. Bertan, dragoi batekin egingo du topo, bien arteko solasaldi arinari hasiera emanez. Anartean, zaindari bat dago, bideozaintza kamaren bidez, dena kontrolatzen. Berak ikusiko duena ostera, arras bestelakoa da. Hori du kontagai Koldo Almandoz donostiarraren «Adar bakar» euskaraz egindako film labur berriak, Zinemaldian ikus ahalko den euskarazko zinta bakanetakoak.
«

Errealitate ezberdin bat islatu nahi izan dut. Badakit gehiengo batentzat ez dela ulergarria izango, duen kutsu surralistarengatik, eta erakutsi baino iradoki egiten duelako. Ez dago halako matrakarik. Baina tira, inor ez aspertzea nahi nuke. Jendeak esan beharko du zer iruditu zaion, nik perspektiba galdu dut eta. Hala ere, istorio nahikoa pertsonala da, nire aitonaren oroimenez-edo egindakoa. Iaz zendu zen, eta urteak eman zituen alzheimerrak jota. Beraz, hark bizi zuen mundu hura irudikatu nahi izan dut. Aitona burutik jota zegoela zioen jendeak, baina berak bizi zuen errealitate hori benetakoa zen. Ideia hori buruan nuela Harkaitz Canori komentatu, berari gustatu eta lanari ekin genion. Emaitza ikusita, lehen planoen indarra nabarmenduko nuke»
. Istorioa bi ikuspuntutatik dago kontatua: bata, bideozaintza kamaren bidez; eta bestea, eroetxera iritsi berri den gizonaren ikuspegitik.
Zestoako bainuetxean asteburu batean filmatu zuten, 35mm-tako ordu erdiko pelikula erosita. Aspaldi bertan behera utzita dagoen eraikuntza batean, Koldok bere lagunak bildu eta dena txukuntzen ibili ziren, baita hormak pintatzen ere.

«Azpimarratzekoa da lantaldearen inplikazioa: Xabier Lozano, Jose Mari Salinas, `Argilun'ekoek ere materiala utzi digute. Ondoren, REC estudioetan egin dugu soinuaren ekoizpen-ostea»
. Ekoizpen xumea izan da, milioi bateko aurrekontuarengatik baino, baldintzek eraginda:

«Dena asteburu batean egiteko eta pelikula gutxi edukita, aurretik entsegu franko egin genituen aktoreekin»
. Horren ildotik, aipa dezagun ustezko eroaren rolean Madrilen ikasten dabilen Asier Hernandez dugula; zaindaria Jose Ramon Argoitia dela eta dragoiaren ahotsa aldiz, Manu Etxezortu irrati esatariak sartu duela.
Filma, munduan zehar dauden zinemaldietan aurkeztu nahi dute, azpititulez baliaturik. Lehen emanaldia ordea, Zinemaldian izango dugu, euskal zinearen egunean hain zuzen, hilaren 23an eta IBAIA elkarteak antolaturik


Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Eguneraketa berriak daude