Ossauko Midiren magalean, Pombieko itzulia

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Kartelak eta seinaleak jarraituz, Sosqueseko parkingetik Brousseteko erreka zeharkatuz, Pombierako bidea hartuko dugu. Hasieran basoan barna ibiliko gara, baina behin erreka iraganik, zonalde ireki bezain ederrera aterako gara, «Glère de Pombie» deitzen denera. Bertan, bidea protohistoriako baratz ederren ondotik igaroko da, hauek izanik ibilbide honetan topatuko ditugun lehenengo garai hartako oroitgarri misteriotsuak.
Aurrerago ikusiko dugun bezala, protohistoriako artzainek Ossau bailara aukeratu eta batez ere bailarako goialdea, alaleku gisa eta baita haien hildakoak lurperatzeko ere, gaur egun megalito gisa ezagutzen ditugun oroitgarrietan. Ossau bailarako megalitoen kopurua eta ezaugarriak azpimarragarriak dira.
Ondoko kuadroan azaldu dugunez, aste honetako ibilaldia prestatzerakoan, Glère de Pombie eta bertako aterpearen arteko tartean, aterperako bidearen aldapatxoan, mendiko trikuharri berri bat aurkitzeko parada izan genuen.
Pombieko aterpeak, Ossauko Midi itzelaren magalean eta 2.031 metrotan kokaturik, ikusmira paregabea eskaintzen digu. 55 lo egiteko tokiz horniturik, leku estrategikoa da Midi igo nahi duten eskalatzaileentzat. Nor izan zen Ossauko Midia igo zuen lehenengo pertsona? Dirudienez artzain bat, Mathieu izenekoa, 1797an Delfau paristar kirolaria igoaldian lagundu zuena. Sarda taldeko «Pirinioetako sumendiak, hartzak, mendi-gidariak eta beste hamaika istorio» liburuan aurkitu dugu igoera bikain haren pasarte zail baten kontakizuna:
«Ia bertikal zegoen haitz-zerrenda batean pasatu behar genuen, konfiantza haundirik gabe oso irtenune txiki eta bakanei helduz, eta horrela zintzilik ibili behar izan genuen amildegi beldurgarrian. Mathieu bi aldiz saiatu da pasatzen. Bigarrenean lortu du pasatzea. Nik berriz, saio huts batzuk egin ditut. Saihetsa haitzari itsatsia, gorputz osoa luzatzen nuen oina ipintzeko nuen euskarrira iritsi eta egoera larri hartatik irteteko. Horrela aurrera joan ondoren, atzera jo behar izan nuen eta zintzilik nengoen. Maniobra hartan indarrak akitu egin zitzaizkidan eta eskuak askatu egingo nituela uste nuen, baina azkenean, nire gidariak makurtuta erori behar nuen zintzur estura etortzea lortu zuen, eta bizkarraz zein belaunaz bere buruari eutsita, eskua luzatu eta hankari helduta egoera latz hartatik atera ninduen».
Pombieko aterpea utzi eta bere lakua hegoaldetik zeharkatu ondoren, Peyregeteko leporako bidea jarraituko dugu. Ossauko Midi eta Peyreget (2.487 m.) banatzen dituen lepora igo eta berehala, harri itzelen artean, kaos batetik jaitsiko gara Peyregeteko lakura. Hemendik berriro igoera, Iouko leporaino oraingoan. Bertatik, Aneou zirko aldeko ikusmira zoragarria izango dugu: belardi zabalak, Pourtaleteko lepoa eta Aragoiko muga diren mendi zorrotzak.
Berriro jaitsiz, Senescauko bordarako bidean Aneauko baratzetako batekin eginen dugu topo; harrespil handi eta ederra da hau. Aneauko zelai zabaletan antzeko historiaurreko oroitgarri ugari aurki daiteke. Ibilbidea jarraituz, Senescauko borda iragan eta Tourmonteko mendizintzur aldera hurbilduko gara. Amini bat aurrerago, Touroun-Bouchouseko Eneolitiko Garaiko trikuharria ikusiko dugu bidearen alboan. Handik gutxira, Brousseteko errekako ezkerraldea jarraituz, hastapeneko tokira, Sosquesera iritsiko gara
Megalito berria Pirinioetan: Pombieko trikuharria

Ondoko artikuluan aipatu dugun bezala, 1999ko uztailaren 11n Pombie aldera egindako ibilaldian, katalogaturik ez zegoen historiaurreko oroitgarri berri bat aurkitzeko parada izan genuen. Artikulu honen bidez aurkikuntza honen berri eman nahi dugu.
Oroitgarria aurkitu eta Claude Blanc (Ossau bailarako oroitgarrien inbentarioa prestatu duena) jaunarekin harremanetan jarri ondoren, egiaztatu genuen megalito berri hau ez zegoela katalogaturik.
Beheko mapan ikus daitekeen bezala, trikuharria Pombierako bidearen alboan kokatzen da, 1.885 metrotan, aldaparen hasieran. Bertatik ikusmira ederraz gozatzen da Brousseteko bailara eta Arremoulit aldeko mendien aldera.
Egiturari dagokionez, 8 edo 9 metrotako tumulua harrespil batez inguratuta ageri da. Erdian, ganbarak, (bost harlausez osaturik gehi eslakia), 2x1 metrotako neurria du gutxi gorabehera eta M-Eko orientazioa.
Zonalde honetan antzeko egitura ugari dago (Glère de Pombie, Aneou, Magnabaigt...), beraz, megalito berri hau Ossau bailarako protohistoriako oroitgarrien errolda aberastera dator eta bide batez, adierazten digu Pirinioetako zenbait zonaldetan ez dela oraindik prospekziorik egin, ikertzaile eta historiaurrean interesa duten guztientzat bazter hauek arakatzeko eragingarria izanik


ASTEKARIA
1996ko abenduaren 29a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
2025-03-28 | Sustatu
La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien kaltea monitorizatuko du Puntueus-ek

Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]


Abenduaren 27an Bilbao Arenan milaka euskaltzale batzeko dei egin du Kontseiluak

Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]


“Ez genuen komunik, ez urik, ez argindarrik... eta hori ere kendu digute!”

Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]


Olatz Salvador
Konfort gunea

Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.

------------------------------------------------

Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]


Intza Gurrutxaga Loidi, EHE-ko kidea
“Oldarraldiaren aurrean, hainbat administraziotatik, adibidez, koldarraldia dator”

Euskal Herrian Euskarazek manifestazioa deitu du apirilaren 6rako, 11n EHEko bi kide epaituko dituztelako. Hiriburuetatik autobusak antolatzen ari dira. Bi helburu bete nahi dituzte, batetik, epaituak izango diren bi kideei babesa erakustea, eta bestetik, euskararentzat justizia... [+]


Bidasoako haur eta gazteen psikiatriako kontsultaren itxierak haserrea piztu du

Pazienteek Donostiara joan behar dute arreta jasotzeko. Osasun Bidasoa plataforma herritarrak salatu du itxierak “are gehiago hondatuko” duela eskualdeko osasun publikoa.


2025-03-28 | Irutxuloko Hitza
Metroaren lanetako gainkostua 33,3 milioi eurokoa dela adierazi du Eusko Jaurlaritzak

EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.


Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa

Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.


2025-03-28 | ARGIA
200.000 euro lortzeko kanpaina abiatu du Integrazio Batzordeak

Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]


Atzera bota dute Zaragoza eta Araba arteko goi tentsioko linearen proiektua

Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]


AEBn ekoizten ez diren autoei %25eko muga-zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez. 


2025-03-27 | Arabako Alea
Greba mugagabea hasi dute Gasteizko lorezainek

%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.


Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


Eguneraketa berriak daude