Uriona, mahatsaren zukua dariola


2017ko azaroaren 28an
Uriona herrian San Andresi eskainiriko elizaren ataritik hasiko dugu gure ibilbidea. Elizatik eskuinera doan malda igo eta altzifresez apainduriko hilerrira helduko gara. Bere sarreran bidea bitan banatzen da eta guk, Aste Santutako kristauen legez, eskuineko kalbarioa jarraituko dugu gurutze artean mahastia igaroz. Baina bidea goxatzeko aranondoak bere fruituak eskeintzen dizkigu, zintzoak izan garenoi behintzat. Bidea jarraitu ordez alboko sastrakadietan murgiltzen bagara, gertuagotik ikusiko ditugu artadiaren inguruan garatzen diren landareak: erromero, ezkaia eta abaritza, besteak beste. Hala ere bidea ez dugu galdu behar eta eskuinetara almendrondo landaketen artean bidezidor bat (1 Km) topatu beharko dugu. Beronek pinazi pinuz osaturiko basora garamatza. Buztanluze eta argi oilarrak bizi dira bertan baina lehena lotsagabe samarra izanda, erraz hurbilduko zaigun arren, bigarrena izutia dugu eta guk ikusi aurretik ezkutatzen ahaleginduko da. Argi oilarrak, handiegia ez izan arren, 28 zm inguruko itxura ikusgarria du, bere gandor dotorearekin. Hegoak txuri-beltzak ditu eta papar, bizkar eta burualdea arrosa arreak. Gandorraren luma muturrak, berriz, beltzak. Umatzera hurbiltzen da Euskal Herrira eta intsektu eta sugelindara txikiz elikatzen.
Bidezidorrari ekin diogun lekura itzuliz, bideari jarraituko diogu bidegurutze berri batetara helduz. Hemen bide asfaltatuari ekingo diogu Ozanko errekara jaisteko. Erreka inguruan dauden kalandria, txoriandere eta kuturlioak bereiztea ezinezkoa egiten da askotan, hauek ere lotsatiak izateaz gain, oso ezaugarri xumeek desberdintzen baitituzte. Makal arteko errekaren ura lezkek estaltzen dutela ikusiko dugu. Aurrera jarraitu eta lursail-bidearekin bat egingo dugu eskuineko norabidearekin mahasti artean jarraituz. Harearri eta mikrokonglomeratuz eraturiko gainera eramaten gaituen bidezidorra eskuinean (2,5 km) topatuko dugu. Bertatik, La laguna ikus dezakegu. Ia gainezka egiten duen aintzira hau lezkak eta Phragmites autralisak ematen dioten kolore aldaketak bereizten du. Aintzirako umeltasun eta lezken babespean uroiloak, uretako sugeak, ur igelak eta San Antonioko igelak topatu ahal izango ditugu. Hemendik Tolonoko mendizerra osoa beha genezake Cervera (1.384 m), Recilla (1.381m), Palomares (1.446m) eta Cruz del Castillo (1.432m) direlarik gailentzen zaizkion mendi tontorrak.
Berriro lursail-bidera itzuli eta hurrengo bidegurutzean eskuineko lursail-bidea hartu ondoren, aurreragoko bidegurutzean ezkerrekoa hartuko dugu. Honela, Nabaridasko artadi mediterraniarrera (4 Km) iritsiko gara. Artadi hau bertako basoen ordezkari urrietako bat da eta bere ordez mahastiak landatu dira, beronek eskaintzen duen urrezko zukua dela eta. Baso honetako zuhaitz nagusia, nola ez, artea dugu baina bere azpi basoa ere oso aberatsa da espezietan, eta abaritz (

Quercus coccifera
) eta gartxuetara (

Phillyrea sp.
) otxar basatia (

Rubia peregrin
) igotzen da. Lurzoru hareatsuagoek txilardien garapena baimentzen dute txilar (

Erica scoparia
), ainarra (

Calluna vulgaris
), estrepa (

Cistus sp.
) eta azeri-mahatsekin (

Arctostaphylos uva-ursi
). Baso konplexu eta aberats honetan Txinbo papargorri eta mendi berdantzak ikus genitzake egunez, baina gauean saguzar eta soro muxarra egiten dira zuhaitz adarren jaun eta jabe. Soro muxarrak sagu edo hamster itxurako mikrougaztun gautiarrak dira. Ezkur eta fruituez elikatzen da. Zuhaitzen adarretan mugitzen da bere buztan luzeari esker eta nahiko ugaria omen da nekazal eremuan.
Eskuineko pista jarraitu ondoren, bidegurutze berrian ezkerreko lursail-bidea jarraituz, berriro ere Ozanko erreka eskuinean dugularik, errepide nagusira (6 Km) helduko gara. Erreka inguruan lizar hosto estuak nabarmentzen dira eta iparralderago dauden lizarren antzekoa den arren, espezie desberdintzat hartzen da. Hasierara itzultzeko, herria zeharkatu beharko dugu. Uriona herriak ere behin eta berriro mahatsaren zukuak duen garrantziaz hitz egiten digu; ate gehienek jatorri-izendapenaren zigilua dute eta bertan ardoa eros genezakeela adierazten digute. Kale erdian ardogintzari eskainiriko eskultura bat ere badago baina benetako monumentua herri erdian dagoen mahastia da. Erreka ertzean lur goxoenak mahastientzat gordetzen dira, herria bitan banandu behar bada ere. Herriko arkitekturak ere merezi du bueltaxka bat egitea eta bitxia da XVI. mende hasieran eraikiriko Indianoaren Etxean dagoen Santiago Matamorosen erliebea

Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Akordioa erdietsi dute haur eskoletako langileen baldintzak hobetzeko, bi greba deialdien atarian

16 urteren ostean, Eusko Jaurlaritzak eta Haurreskolak Partzuergoak akordioa erdietsi dute astelehen iluntzean lan-hitzarmena berritzeko. Greba deituta zegoen asteazken eta ostegun honetarako, eta LABek eta Steilasek indarrik gabe utzi dituzte bi deialdiak. Asteartean mintzatuko... [+]


Bigarren itzulian erabakiko da nor izango den Ekuadorko presidentea

Inkesta gehienen faboritoa Daniel Noboa egungo presidente eskuindarra izan arren, aurreikusitakoa baino tarte txikiagoa atera dio Luisa Gonzalez hautagai correistari. Apirilaren 13an egingo da bigarren itzulia.


2025-02-10 | ARGIA
Traktoreak Gasteizko, Baionako eta Tafallako kaleetan, azken protesten urtemugan

Gasteizko protestak Trebiñu eta Araba elkarteek deitu dituzte, Tafallakoak Semilla y Belarra elkarteak eta Baionakoak 'Pirinio mendikateko laborariek’. Denek salatu dute Mercosur merkataritza akordioaren ondoriozko konpetentzia, eta erregaien zerga gehiegizkoak.


Goya sariak eta esaten (ez) diren hainbat kontu

Euskal herritar ugari saritu ditu Espainiako zine akademiak pasa den asteburuan banatu diren Goya sarietan. Artikuluaren bigarren partean, zeresana eman duten hainbat kontu aletuko ditugu.


Altzairuari eta aluminioari %25eko muga zergak ezarriko dizkiela iragarri du Trumpek

AEB inportatzen dituen altzairu eta aluminioari %25eko muga zergak ezarriko dizkiola iragarri du Donald Trumpek. Ez du zehaztu noiz sartuko den neurria indarrean.


Bosgarren preso trukea egin dute Hamasek eta Israelek

Bien arteko su-etena indarrean sartu zenetik hiru aste bete direnean, Hamasek guztira 21 bahitu askatu ditu eta Israelek, berriz, 730. Bahitu israeldarren irudiak "gizateriaren aurkako krimen baten adibidea" direla salatu du Israelgo presidente Isaac Herzogek.


Carrefourren kontrako boikot eguna antolatu du larunbaterako BDZk

Gizarte palestinarrarekin elkartasunean luzatutako Boikota, Desinbertsioak eta Zigorrak kanpainak "baterajotze nazionalera" deitu du otsailaren 15erako Carrefourrek Hego Euskal Herrian dituen bost merkataritza zentrotan. 


Mezu “faxistak” zabaltzeagatik ikertutako EHUko irakasleak salatu du sareetan identitatea ordezkatu diotela

"Gaia argitu arte, irakaslea ez da campusera itzuliko", adierazi du Joxerramon Bengoetxea errektoreak, eta gehitu du "bitartekaritza" bat abiatu dutela zer gertatu den ikertzeko eta horren aurrean zer egin ikusteko. EHUko Ikasle Kontseiluko lehendakari... [+]


EH Bilduk zerrenda bateratuak osatzeko eskua luzatu die EAJri eta ezker konfederalari, Espainiara eta Europara begira

"Adostasun zabaleko gutxieneko programa amankomun bat" oinarrian izatea posible da, EH Bilduren esanetan. Zerrenda bateratuak osatzea lehenetsiko du Espainiako eta Europako hauteskundeetan, Frantziako Estatuko Fronte Herritar Berriaren tankera hartuta.


Ibaipeko autobidearen proiektua gelditzea exijitu dute ehunka lagunek Bilbon

Bizkaiko Foru Aldundiak abiatutako proiektuak "herritarren benetako beharrei" erantzuten ez diela salatu dute, Subflubiala EZ! plataformak deituta. Autobideak eraiki ordez, instituzioek garraio publikoa sustatu behar dutela adierazi dute.


Beltrán eta Sololuze oroitu dituzte Zaldibargo hondamendiaren bosgarren urteurrenean

Bi langileak oroitzeaz gain erantzukizunak eskatu dituzte, Zaldibar Argituk igandean Eitzagan eginiko ekitaldian. Justiziaren mantsotasuna salatu dute, sumarioa oraindik instrukzio fasean dagoelako.


“Udala legez kanpo ari da errolda ukatzen gasteiztar behartsuenei”

Erroldarik gabe izaterik ez ekimenak Gasteizko Udalaren bi barne dokumentu eman zituen argitara urtarrilaren 30ean. Udalerrian erroldatzeko irizpide murriztaileak jasotzen dira bertan, “bidegabeak eta ilegalak”, eragilearen esanetan, herritar baztertuenen kaltetan... [+]


2025-02-10 | Behe Banda
Barra warroak
Gaia atera

Batzuetan ez dakit gehiegi ez ote den. Pipa janean gaudela, beste edozer gauzaz hitz egiten gaudela, gaia ateratzea. Ozen hitz egitea gustatzen zaigu guri, ia isilunerik ez uztea, ahotsak teilakatzea, zeinek handiagoa botatzea. Hitz egitea bakoitzak bereaz, bakoitzak... [+]


Eguneraketa berriak daude