Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko irailaren 15ean
"OSAGAI ESTRATEGIKOETAN EZ DAGO GELDIUNERIK"
Mahai Nazional biek Iruñean emandako prentsaurreko luzearen ondoren egindako elkarrizketa da. Irrifarrez eta txantxaz betetako berrogei mahaikide eta 50 komunikabidetik gora aurrez aurre. Beste sasoi eta musu batzuk ziren duela urte t'erdikoak.
Nola jarraitu izan dituzue espetxetik urte t'erdi honetan Euskal Herrian eman diren aldaketa guztiak?
Batetik, zehaztu behar da aldaketen hasiera horretan gu ere oraindik kanpoan geundela. Horrez gain, espetxean guk ere prozesua oso gertutik jarraitu dugu eta parte hartu ere egin dugu. Esate batera, Basauriko espetxean hauteskundeetan EHren kanpaina egin genuen eta 78 boto lortu.
Oraindik ez duzue ikusi Espainiako Auzitegi Konstituzionalaren epaia baina kaleratu denarekin zein balorazio egiten duzu?
Epaiaren lehenbiziko ezaugarria prozesua berarena da. Hau da, ikusi behar da lehenbizi zenbat denbora galdu den epaia eztabaidatzen hasi arte, ondoren eztabaidan ere zenbat denbora eman duten, egon diren filtrazioak ere kontuan hartu behar dira eta, azkenik, horrek guztiak zer giro sortu duen. Epaia oso politikoa izan da eta helburu nagusi bat izan du: lehenago Auzitegi Gorenak egindako astakeria neurririk minimoan zuzentzea baina batez ere estaltzea. Epaia judiziala izan balitz, gaur egun hamaika puntutan ikusi beharko genuke Gorenaren epaiari buelta ematen diola, baina ez du hori egiten. Puntu bakarra aukeratu du eta gainera gorenarentzat konpromezu gutxien zuena.
Ia hogei hilabete espetxean. Zer ikasi du Karmelo Landak itzalpean?
Lehenengo eta behin, Espainiako Estatua zein neurritaraino dagoen prest astakeriak egiteko. Une gogorrak bizi izan genituen gure espetxeratzearen aurreko hilabeteetan eta une gogor horien adierazgarri gisa, Eugenio Aranburu, `Txo', mahaikidearen heriotza. Espetxeari dagokionez, denbora asko eman dut ikasketa teorikoan eta zuzenbideko lehen mailako hainbat materia atera ditut aurrera. Preso politiko eta sozialekin ere harreman handia izan dut, eta hauetako askori kartzela moduko erakunde baten aurrean defendatzeko, helegiteak eta horrelakoak egiten lagundu diet. Eta, azkenik, gertatzen ari den prozesu politiko-soziala jarraitzen ere denbora dexente eman dut. Kartzelan egotea gogorra bada ere, probetxugarria ere izan da.
Hasieran pentsatzen zena baino gutxiago agertu zarete publikora, iritzi artikulu, elkarrizketa eta abarrekin.
Guk ez genuen publikora ateratzeko asmorik. Espetxeratzen zaituztenean gizartetik alboratzea bilatzen dute eta neurri batean lortu egin dute. Komunikazioak oso zailak dira, hamar minutuko bi telefono dei astean eta gainera deia nori egin diozun justifikatuz... Komunikaziorako aukerak oso mugatuak daude. Hala ere, nik neuk izan nuen elkarrizketa bat ARGIAn bertan –asko kostata, hori bai– eta, besteak beste, «Egunkaria»rako ere espetxeko urtebeteko egonaldiaren kronika bat egin nuen.
Hilabete hauetan guztietan, egun bizi den prozesuari zuek ekin zeniotela esaten da leku askotatik, HBtik hasi eta Xabier Arzalluzenganaino. Zein momentutan utzi zenuten prozesua?
Prozesu hau ezker abertzalearen estrategia baten garapena izan da, eta estrategia horren barruan badira garrantzi handiko zenbait atal. Maila sindikalean, adibidez, hor dago ELA eta LABen akordioa, aspalditik datorrena; hor dago egungo maila politiko-instituzionalaren ezintasuna eta baliogabetasunaren konstatazioa, eta honen adierazle izan zen ELAk Gernikan egin zuen ekitaldi hura; gu kanpoan geundela gertatu zen Irlandako prozesuaren garapena, eta handik ere ekarri genituen zenbait irakaspen, praktikan jarri genituen zenbait alderdirekin bilerak eginez, besteak beste EAJrekin. Ondoren etorri dira Lizarra-Garaziko Akordioaren gauzatzea eta mamitzea, eta ETAren su-etena.
Ia urtebete pasatu da Lizarra-Garaziko Akordioa gauzatu zenetik. Nola ikusi izan duzu bere garapena?
Baikortasun handiz. Sakonean, bi norabide diseinatzen dira hor, batetik ezker abertzaleak aspalditik aldarrikatzen zuen egungo marko-instituzionalaren porrota, eta bestetik, ezker abertzaleak aspalditik markatzen zuen bide estrategikoaren baieztapena gauzatzen da. Testuinguru horretan ematen dira Lizarra-Garazi eta ETAren su-etena. Gobernu espainiarrak, hainbestetan ukatu ondoren, azkenean ETArekin hitz egiten ari dela ere onartu behar izan du.
Tartean, ezker abertzaleak emaitza onak lortu ditu bi hauteskundeetan. Goia jo da ala oraindik gorago egin liteke?
Hauteskunde hauetan arreta jarri behar da ezker abertzalearen emaitzetan. Baina irudi globalagoa ere izan behar da, alderdi abertzaleen emaitzak eta espainolistenak konparatuz. Argi ikusten da Lizarra-Garaziko alderdiek gehiengoa lortu dutela. Bestetik, PP eta PSOEren aldetik eraso gogorrak izaten ari dira. Boto espainiarrean polarizazio eta konzentrazio handia gertatzen ari da, esate batera, UPNrekin Nafarroan eta CDNren pentsura, eta PPren sendotzea Araban UAren pentsura. Azken urteotako ezker abertzalearen progresioa ikusten da eta horrek aurrera jarraituko du.
Bestetik, ez dut dudarik PPren nozaezeko jarrera horrek PP bera ahulduko duela.
Bestetik, ez dut dudarik PPren nozaezeko jarrera horrek PP bera ahulduko duela.
Nola ikusten duzu EAJ eta EAren jarrera?
Egia esan behar badizut jarrera sendoagoa ikusi nahiko genuke. Duda mudatan ikusten ditugu. Dena den, azken urteetako jarrerarekin konparatuz, egia da jarrera aldaketa bat badagoela; Ajuria Eneako frontetik Lizarra-Garaziko Akordiora pasatzea ez da edonolakoa, txalogarria da eta oso kontuan hartzekoa. Alabaina, oraindik elementu koiunturalek garrantzi handia dute alderdi horiengan, esate baterako hauteskundeen emaitzek. Agian gutxiegi baloratzen dituzte sakonean garrantzi estrategikoagoak dituzten elementuak. Pertsonalki jarrera eta konpromezu irmoagoak eskatuko nieke EAJ, EA eta IU-EBri.
Datozen hilabeteotan HBk amaiera emango dio Oldartzeneko ildo politikoari eta beste bati ekingo dio. Zeintzuk izan behar dute ezker abertzalearen datozen urteoteako ildo politikoaren nondik norakoak?
Ezker abertzalearen estrategia sendotu eta garatu egingo da. Ezker abertzaleak nazio eraikuntzaren garapenaren bidean jarraituko du. Oldartzenen planteamenduetan, eta aurreko garaietan asko garatu ez bazen ere, nazio eraikuntzarena garrantzi handikoa da. Orain, egoera politikoak posible egin duelako –aliantza politikoak eta abar– askoz gehiago garatu da. Lizarra-Garaziko Akordioak eta ETAren su-etenak bide horretan sakontzea ekarri dute eta irailetik aurrera gehiago sakonduko da. Erabat errefuxatuko nuke ezker abertzalean estrategia aldaketarik izan denik, ardatz nagusietan behintzat estrategia berberean sakontzen ari gara.
Iazko irailetik hona gertakizunen jario batean bizi izan gara eta orain geldiune batean gaudela dirudi. Bizi dugun prozesua arriskuan egon liteke?
Geldiune hori bere dimentsio instituzionalean gertatzen ari da eta hor gainditu behar dugu erru posible bat, prozesua bere dimentsio instituzionalean bakarrik neurtzearena. Diputazioetako aliantza politikoetan bada geldiune txiki bat, edo hauteskundeen ondoren zenbait zuzendaritza politikoetan gertatzen ari diren duda-mudak, EAn bereziki eta beste neurri batean EAJn.
Baina ez hori bakarrik, ikuspegi estrategikoagoa duen udalerrien biltzarra uztailean zen eratzekoa, eta orain gutxienez irailera itxaron beharko da.
Bai, baina geldiuneak batez ere nik aipatutako elementu horiei eragiten die. Bestetik, Arabako Diputazioa eta Gasteizko alkatetza galdu dira baina fenomeno horiek gaindimentsionatu egin dira. Ez dut uste osagai estrategikoetan geldiunerik dagoenik. Oraingoz behintzat, ez dut arriskurik ikusten.
Ez al da gertatzen, beharbada, EAJk ez dituela EHk bezain argi ikusten gauzak?
Hori berari galdetu beharko zaio baina nik uste dut ezetz. Kartzelatik atera berria naiz eta nire mugak ditut horren balorazioan baina ez dut uste. Gainera, ez da nire ustea bakarrik, EAJko buruzagi batzuk ere –Joseba Egibarrek, adibidez– esaten ari dira nik diodan hau; alegia, hartu den norabide estrategikoa oso sakona dela halako elementu koiuntural batzuengatik desbidera dadin. Hori bai, lehen esan dudan bezala, bide honetan gehiago sakontzea eskatuko nieke.
Zuek atera zarete baina Espainia eta Frantziako espetxeetan oraindik ehundaka euskal preso geratzen da. Zer estrategia jarraitu behar da hauek kaleratzeko?
Arazo hori batez ere euskal gizartearen ardurapean dago gaur egun. Presoak egin ditzake gauzak barruan eta egiten ditu –txapeoak, gose grebak, protestaldiak...–. Guk geuk ere egin ditugu kontzentrazioak espetxe barruan, presoak Euskal Herriratzea eskatuz; baina presoak egin dezakeena mugatua da eta mugitu behar dena gizartea da. Zer egin behar den? Espainiar Estatuaren jarrera aldarazi. Zentzu kritiko eta autokritikoan diot, egiten ari garena baino askoz gehiago egin behar dugu. Konpromezu maila igo egin behar dugu. Euskal gizarteak presoak Euskal Herrira ekartzea eskatua du aspalditik, gaixoak eta hiru laurdenak beteta dituztenak kaleratzea eta abar. Espainiar gobernuak, ordea, ez die jaramonik egiten eskakizun horiei. Nola gainditu behar den hori? Guztion aldetik konpromezu maila handituz.
Orain oporrak?
Bai, egun batzuk behintzat hartuko ditugu. Lehenengo omendaldiak, elkarrizketak, bilerak eta abarrekoak pasatu behar ditugu baina datorren astetik aurrera hartuko ditugu oporrak
EA-KO BAT HB-KO ZUZENDARITZAN
ZUZENDARITZAN
EHUko kazetaritza fakultatean euskara eta literatura irakasle eta orain zuzenbideko lehen mailako ikasle. Bizkaiko Ea herrian jaiotakoa. Txema Montero ordezkatu zuen eurodiputatu lanetan eta sei urte pasatu zituen Europan harat-honat. HBko bozeramaile zen lehen eta kaleratu ondoren ere hala da, udazkenean HBren zuzendaritza kontuak nola geratzen diren argitu arte behintzat.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Danele Sarriugarte Mochales
#2
Xabier Letona Biteri
#3
#5
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#6
Gorka Bereziartua
Azkenak
2024-09-13
Lander Arbelaitz Mitxelena
Zinemaldi Alternatiboaren 16. edizioa aurkeztu dute, Palestinari keinu eta arrazakeriari aurre egiteko
Donostiako herri mugimenduak artikulatuta hainbat auzotan antolatzen den Zinemaldi Alternatiboaren 16. edizioa aurkeztu dute (11 + 5, beraiek dioten bezala, eraitsitako Kortxoenea gaztetxeko bost urteei erreferentzia eginez). Aurten sei proiekzio egingo dituzte ondorengo... [+]
2024-09-13
ARGIA
Tematzearen emaitza: errepide seinaleak euskaraz
Herritarrak eskatzen du seinaleak euskaraz jartzeko. Gobernuak erantzuten dio legeak ez duela horretara behartzen. Behatokiak erantzuten dio, legeak ez badu derrigortzen ere, euskaraz jartzeko debekurik ez duela. Gobernuak bereari eusten dio. Alabaina, herritarrak tematzen dira... [+]
2024-09-13
Euskal Irratiak
Baionako zitadelako eraikuntza proiektuak arrangura piztu ditu ekologistengan
Baionako zitadelan proiektu berriak ditu armadak. Eraikin berriak egin nahi ditu eta horretarako oihanaren zati bat deseginen dute eta ura atxikitzeko bi gune ere sortu nahi dituzte.
2024-09-13
Xabier Letona Biteri
Aysenur Ezgi Eygi-ri zuzenean egin zioten tiro burura Israelgo soldaduek, autopsiaren arabera
Turkiar-estatubatuar aktibista irailaren 6an hil zuten Beiti herrian, Nablus hiriaren ondoan, Zisjordanian, Palestinako Lurralde Okupatuetan. Orain forentseen azterketek iradokitzen dutenez, Israelgo soldatuek zuzenean egin zioten tiro aktibistari.
2024-09-13
Xabier Letona Biteri
Iturbide, Jiménez eta Azkona estatuaren biktima gisa aitortu ditu Nafarroako Gobernuak
Foru Gobernuak aitortu du motibazio politikoko biktimak direla hirurak. Hiru aitortza berri horiekin dagoeneko 36 pertsonari estuaren biktima izatea ofizialki aitortu die gobernuak.
2024-09-13
Xabier Letona Biteri
Madrilgo Rolando kafetegiko hamahiru hildako haiek ETAm-ren eta ETApm-ren zatiketaren erdian
Ostiral honetan betetzen dira 50 urte ETAk, 1974ko irailaren 13an, Madrilgo Rolando Kafetegian bonba bat lehertarazi eta hamahiru pertsona hil zituela. Ofizialki 2018an onartu zuen erakundeak ETAren egiletza, bere burua desagertze bidean jarri zuenean.
2024-09-13
Gedar
Bi lizarratar epaitu dituzte, Voxen salaketa baten harira
Faxisten aurka protesta egiteagatik auzipetu zituzten Lizarrako bi kideak. Asteazkenean, epaiketaren egunean, Lizarraldeko Kontseilu Sozialistak elkarretaratzea egin zuen epaitegi aurrean. Voxeko faxistak jarrera probokatzailearekin agertu ziren bertara, eta Guardia Zibilak... [+]
2024-09-13
Ahotsa.info
Urriaren 12an Tafallan eginen du manifestazioa Ernaik “españolismo eta faxismoaren aurka”
“Españolismoaren eta faxismoaren normalizazioan” Hispanitatearen egunak jokatzen duen papera salatzeko urriaren 12an Tafallan mobilizatuko da Ernai. “Gu, Nafarroako etorkizuna gara, haiek, aldiz, iragana. Faxismoak herri honetan lekurik ez duela argi... [+]
Ezkabako iheslari Segundo Hernandez identifikatu dute Eguesibarreko Eliako hobian
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Donostiako bi familia etxegabetze arriskuan daudela salatu du Kaleratzeak Stop plataformak
Zaurgarritasun ekonomikoaren baldintzak betetzen dituzten arren, Santander bankuak ordainketak epe batez etetea ukatu die bi familiei.
Eguneraketa berriak daude