I+G: EAE PUNTAN, NAFARROA ETA IPARRALDEA GORANTZ
- Aldiz, Nafarroa oso urrun dabil helburu horretatik, nahiz eta xede horretarako aurrekontuakgehitzen ari den. Iparraldean, aurrerapen garrantzitsua egiten ari dira arlo horretan.
EAEn I+G arloko gastua Barne Produktu Gordinaren (BPG) % 1,23koa zen 1997an, Espainiakoa baino % 40 handiagoa, eta gainean dugun mendearen lehen urteetarako Europarekin bateratzeko asmoa du arlo horretan. Nafarroa, bestalde, une honetan BPGren % 0,90 ari da inbertitzen, hau ere Espainiako batez bestekotik gora. Bere teknologi plan berriarekin % 1,6 lortzeko asmoa du 2003an, gaur egungo inbertsioa bikoiztuz.
BPGri dagokionez, EAEren I+Gko inbertsioa Europako batez bestekoaren (BPGren % 1,8) azpitik dago. Kopuru hori, noski, nahiko urrun dago Estatu Batuetan eta Japonian inbertitzen dutenetik (BPGren % 2,6 eta % 2,8, hurrenez hurren). Baina EAEko Gobernuak abian jarri asmo dituen teknologi planekin, I+Gean Europarekin bateratzeko benetako prozesu bat aurreikusten da. Eusko Jaurlaritzako Industria sailburu Josu Jon Imazen hitzetan, «
herrialde aurreratuenekiko, erdibideko postu batean kokatu gara, eta hurrengo planean Europako I+Gko gastuarekin bat egitera iritsi nahi dugu
EAEko Gobernuaren zientzia eta teknologiako plan ezberdinek teknologi esparru berri bat sortzen lagundu dute azken urteotan. 1997-2000rako azken planak ikertzaile eta teknikari adituen prestaketa bultzatu nahi du, industrian barnera daitezen ahaleginduz. Planak 112.300 milioi pezetako (4.492 milioi libera) aurrekontua du aipatu epealdirako, eta horietatik 56.000 milioi pezeta baino zertxobait gehiago sektore pribaturako izango dira.
Teknologiako Euskal Sareak, Saretek-ek, lan garrantzitsua bete du berrikuntza bultzatzearen alde. Sare hori honako hauek osatzen dute: zortzi teknogune horizontalek, Europako bi teknogunek, lau teknogune sektorialek, enpresetako zazpi I+G unitatek, hiru laborategik, ikerketarako bi erakunde publikok, berrikuntzarako zazpi bitarteko elkartek eta EAEko lau unibertsitateek.
Teknologiako Euskal Sarea erreferentzia bat da gaur egun Europa hegoaldean, eta datuek hala egiaztatzen dute: 1998an, unibertsitateak kontuan hartu gabe, gune guztien artean 16.424 milioi pezetako fakturazioa izan zen, 3.000 milioi pezetatik gorako inbertsioak egin ziren eta ikerketa lanetan 2.004 langile eta 433 bekadun aritu ziren.
Ez da ahalegin makala izan EAEk egin behar izan duena maila hori lortzeko. Eusko Jaurlaritzako Teknologia eta Berrikuntza zuzendari Joseba Jauregizarren arabera, «
Euskal Autonomia Erkidegoak bere zientzia eta teknologia sistema propioa eratu behar izan du. 70eko hamarkada bukaera arte Euskal Herrian ez zegoen ikerketarako gune publikorik eta Estatu mailan, berriz, 105 zeuden. I+Gean inbertitzen zena EAEn (BPGren % 0,07 1977an) oso gutxi zen Estatuan inbertitzen zenarekin alderatuta (% 0,3)
Alabaina, zuzendari berak dioenez, «
Euskadin euskal enpresak jabetuak dira I+Gean egiten den inbertsioa funtsezko eragile estrategikoa dela merkatu globalean behar den lehiakortasun maila lortu ahal izateko. Halaber, I+Gean Europan inbertitzen denaren batez bestekoaren pare jartzekotan gaude. Horrela, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plan berriaren ikuspegitik, 2004. urterako % 1,8ko gastua izatea aurreikusten da
Bestalde, EAEko teknoguneek 166 proiektutan eskuhartu zuten 1997an, 1.000 milioi pezetako itzultze ekonomikoa eraginez. Iaz 219 proiektutan eskuhartu zuten, 1.200 milioi pezeta inguruko itzultze ekonomikoa sortuz. Ikerketa proiektuetan izandako partehartzeak –enpresen kontratupean– eta Europako programa markoetan izandako presentziak «
ondorioztatzen du euskal teknologia guneak direla Estatuko talde handiena ikerketa aplikatuan
Europan presentzia handiena duten Estatuko 15 enpresen artean Euskadiko bost teknologi gune azaltzen dira
Garrantzi berezia dute baita ere, Gasteizen, Donostian eta Bilbon dauden EAEko hiru teknologi elkartegiek. Hauen barruan 132 enpresa biltzen dira eta 115.000 milioi pezeta inguruko fakturazioa dute, goi mailako kualifikazioa duten 5.000 langilerekin (% 60 goi mailako tituludunak) eta I+Gean lan handia eginez.
Nafarroako Gobernuak berriki onartu duen eta 2000-2003 urte bitartean garatuko den teknologi plan berriaren arabera, aurrez adierazitako ehuneko hori % 1,6raino igotzea aurreikusten da. Administrazio, unibertsitate, enpresa txiki eta ertain eta multinazionalen arteko lankidetzatik jaio den proposamen horrek 20.000 milioi pezetako inbertsioa eskatzen du. Bere finantzaketan ekimen pribatuak ere eskuhartuko du, Nafarroako Gobernuko Industria, Merkataritza eta Turismoko kontseilari izan den Ramon Bultók iragarri duenez. Beraz, aurreikusten den inbertsio horrek bikoiztu egingo du orain arte Nafarroan I+Gean inbertitzen zen kopurua.
Bultók dioenez, Nafarroako plan berriak hainbat ideia hartzen ditu kontuan: enpresa txiki eta ertainak berrikuntzak txertatzearen premiaz jabearaztea, teknoguneak eta ingeniaritza enpresak behar dituzten baliabideez hornitzea eta ikerketa sarituko duen arautegia garatzearen komenigarritasuna.
Jarduera honen arabera, Nafarroako ekonomian guztiz funtsezkoak diren sektoreetan I+G indartzearen alde jokatuko da. Automozioan –herrialdearen esportazioen erdia baino gehiago biltzen du– edo nekazaritzako elikagaietan, esaterako. Bestalde, etorkizun handiko teknologiak bultzatu nahi dira, hala nola, energia berriztagarriak –Nafarroak Espainian jarritako energia eolikoaren % 28,5 du–, biomedikuntza, informatika edo telekomunikazioak. Lanbide Heziketa ere teknologiaz hornitu nahi da, eta berrikuntza elkartegi bat ere sortzekotan dira.
Nafarroako administrazioaren asmoa herrialde honetatako multinazionalek ere ikerketa lanak egin ditzaten da. Hori, gaur egun, bideragarria da informazio arloko teknologiari esker. Enpresa handien ikerketa eta garapen guneek etengabeko laborategi bihurtzeko aukera dute, munduko edozein lekutan dituzten filialetako teknologi laborategiekin denbora errealean loturik egon daitezkeelako.
Gaur gaurkotz, Iparraldean dagoen behatoki ekonomiko bakarra Baionako Merkatal Ganbara (Chambre de Commerce et d'Industrie) da. Berau, ordea, Akitania (Erregioa) eta Pirinio Atlantiarreko (Departamendua) bi Kontseilu Nagusiek markatzen dituzten norabide ekonomikoen arabera kudeatua da.
Frantziako finantz sistema, sistema politikoa legez, oso da zentralizaturik; Parisen hots. Erregio eta Departamenduen bidez kudeatzen diren enpresak edo erakundeak, beren ekonomiak bideratzeko, Pariseko estamenduetatik pasa behar dute ezinbestean. Hala ere, Iparraldean aldagai ekonomiko batzuk ere erabiltzen dira, bai ekoizpen mailan bai ikerketa alorrean.
Esandako honegatik guztiagatik, Iparraldean ikerketa eta garapenean zenbat inbertitzen den jakitea zaila da. Ikerketa alor pribatu nahiz publikoan burutzen da edonola ere. Esaterako, Hegoaldean badaude Ikerlan edo Tekniker bezalako guneak, eta Iparraldean hasia da antzeko zerbait ere bideratzen.
Horietako bat Izarbel teknogunea da. Berean informatika, elektronika, elektromekanika nahiz industriari buruzko ikerketa inportanteenak garatzen dira. Nahiz ez den ikerketa eta garapenerako gune bat berariaz, bera da Iparraldean baliabide teknologiko eta industrialak garatzeko gune berria.
Ekonomia ez da garatzen industria alorrean soilik, jakina. Arrantza eta laborantza alorrean eta gai beraiei loturiko ekoizpenaz arduratzen diren sektoreetan ari diren enpresek ere ikerketak garatzen dituzte era autonomo batez. Donepaleuko Lur-Berri enpresak urteko aurrekontuaren zati handi bat ikerkekuntzara zuzentzen du. Bestalde, Senpere herrian INDRA (Institut Nationale de la Recherche Agronomique) institutua dago, Frantzia mailan funtzionatzen duen institutuaren adarra; orain hamabost urte Iparralderako eratua.
Ikerketa garatzen den lekune hauetaz gain, enpresa bakoitzak bere premien araberako ikerketa planak garatzen ditu, eta horretarako hiru dira Iparraldean baliabideak. ANVAR (Agence Nationale pour la Valorisation de la Recherche deitua garai batean) Berrikuntzarako Agentziara (edo Agence de l'Innovation) jo beharra dago; Bordelen eta Pauen ditu egoitzak agentzia honek. Bestalde, Europatik datozen diru publikoekin FEDER plana garatzen ari da egun. Erregioko prefetak kudeatzen ditu diru publiko hauek. Badago, azkenik, enpresek ikerketa eta garapenerako baliatzen duten beste diru iturri bat,
Incitation fiskale
Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]
Oxfordeko unibertsitateko irkerlari talde batek puntako teknologiak erabili ditu zuhaitz zaharrek metatutako karbonoa kalkulatzeko eta orain argitaratu berri duten txostenean erakutsi dute, eraitsitako baso zahar hektarea bakoitzeko alferrik galtzen (eta atmosferara isurtzen)... [+]
Euskal Herriko Unibertsitateak (EHU) eta CITA-Alzheimer fundazioak garatutako proiektuak gaixoen bizi kalitatea hobetzea eta etorkizunean prebentziorako metodoak bilatzea du helburu.
Apirila hasieran jakin genuen berak koordinatutako ikerlari taldeak COVID-19 atzemateko PCR proba bat garatu zuela, eskas ziren test komertzialik behar ez duena. Munduko Osasun Erakundeak test masiboak egitea gomendatzen du koronabirusaren hedapena saihesteko eta hala egin dute... [+]
EHUko hainbat sailetako zientzialari sare batek, Ikerbasque, Achucarro, Biofisika Bizkaia Fundazioa, Biocruces Bizkaia eta Bioaraba institutuetako ikertzaileekin batera, Covid-19 atzemateko 'RT-PCR' test bat garatu du, 15 euro balioko duena eta emaitzak lau ordutan... [+]
Euskal Herrian dauden administrazio publiko guztiek, eta nabariki Eusko Jaurlaritzak, euren estrategia industrialean digitalizazioa erabiltzen dute ardatz gisa. Honen oinarrian dagoen ikerketa ere digitalizazio ahalik eta aurreratuena egitera zuzenduta dago.
Euskalgintzak eta... [+]
Elebidun ginen, eleaniztun gara. Gure haurrak bezainbat. Hala ere, zein dira eleaniztasun horren baitako mekanismoak? Zertan da gure haurren hizkuntza jabekuntza? Zein dira gure hizkuntz irakaskuntzaren ahal eta ezinak? Zergatik zaigu nahitaezko Euskal Herriko haurrak euskaraz... [+]
“Grina eta ahalegina. Uste dut horiexek direla ezelako jarduera zientifikoren oinarrizko osagaiak. Saiatu beti zure lanak zeure-zeure zigilua izan dezan, edozertarako ere bidea egin behar dela ahaztu gabe, eta bikaintasuna ez dela egun batetik bestera lortzen”... [+]
Harvard unibertsitateko ikertzaile talde batek Azukrearen Elkarteko kideekin izandako harremanak aztertuz ondorioztatu dute 60ko hamarkadan ordainketak egin zituztela.
2020rako, Eusko Jaurlaritzak Europar Batasuneko araudiekin bateratu du EAEko I+G estrategia. Aurreko asteetan gure ikerketa zentroen urduritasunaren berri eman dugu; orain enpresei dagokie. Bi hitzetan: EAEn ikerketa egiten duten enpresei diru gutxiago eta baldintzak gogortzea... [+]
1997. urtean eman zitzaion hasiera egun Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sarea (Saretek) denari. Dozena bat multzotan banatutako ia 200 elkartek eta erakundek osatzen dute Saretek. Orain 17 urte erronka gisa hasi zenak euskal industrian errotzea lortu du, eta azken... [+]
Joan den mendean sortutako ikerketa zentroen azpiegitura eguneratu nahi du Eusko Jaurlaritzak 2020rako. Ikerketaren emaitzak enpresetara efizientzia handiagoz hel daitezen, ikerlanen helburuak eta zentroen egituraketa birdefinitu nahi dituzte.
Ikerketa zentroetan, eta... [+]
Ekai Center taldeak analisi bat egin du Eustatek kaleratutako Ikerketa eta Garapeneko azken datuekin. %2aren azpitik dago EAEk I+G-ra bideratutako inbertsioa, eta emaitza horiek “ekonomia politika arduragabearen isla” direla adierazi dute Garan argitaratutako... [+]
Ikerketa eta Garapenean Euskal Herrian egindako inbertsioa gutxitu egin da azken urteetan. Gaindegia behategiak bere blogean argitaraturiko artikulu batek dio, arlo horretan Europako abangoardia diren Alemaniako länder-etatik gero eta urrunago gaudela.