"EUSKALKIA BETIKO LEKUAN, BATUA MAILA BERRIETAN"


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Euskara Batuaz eta euskalkiez, ene ikuspegia iparraldeko euskaltzain batena da. Ez dut gehiegi sartu nahi hegoaldeko gora-beheretan, oso bestelakoa baita hemen bizi dugun egoera. Lehenbizi bereziko ditut alde batetik euskara mintzatua eta bertzetik euskara idatzia. Oraino aztergai dagoen atlasa bazter utzirik, ahoskeraz egin den lanarekin ahomihizkoaz arduratzen hasi berria da Euskaltzaindia. Beraz euskara mintzatuaren sail horretan, oroz gainetik zentzu onaz fidatu behar dugu momentuko.
Lehen aholku bat euskaraz dakiten guziei: euskaldun guztiekin euskaraz egin, ahal bezala, gero etorriko da hobeki egitea. Txarrena, ez egitea da. Bigarrena: mintzatzerakoan, ahal bezain goxo eta naturalki hitzegitea da onena. Bakoitzak erabil dezala lotsa barik ohiko mintzaira, eta emeki-emeki zabalduz ibil daiteke.
Iparraldeko irratietan, duela urte batzuk, belarrietan min egiten zidaten elestari batzuek, menderatzen ez zuten Batuan (gipuzkeran alegia) mintzatu beharrez, beren jatorrizko behe-nafarrera edo lapurtera ona funditzen baitzuten, inorentzat abantailarik gabe. Orain zuhurtzia gehiago nabaritzen dut. Ahomihizkoan pausoka, urraska ibili behar dugu, beti gure ahalak izartuz, baita entzuleenak. Horretan bat nago Zuazorekin, baina harek zokoak ikertuz erran du.
Euskara idatzian oinarritzen da Euskaltzaindiak Baturako ideki zuen bidea, eta nagusiki tradizio luzean. Ardatz bezala «erdiko euskalkia» aipatzen du Zuazok. Ene aburuz plurala behar da hor, «erdiko euskalkiak», biga baitira: gipuzkera «eta» lapurtera, literaturan historia nasaia baitu Axularren euskara horrek, Nafarroako zati on batekoa delarik ber denboran. Ezin da baztertu Batuaren muinetik, eta hori argi dago euskaltzainen artean, Koldo Michelena zenak hasi zuen ildotik. Ez dut ahantzia duela hogei bat urte behin eta berriz erran ziguna: gipuzkera eta lapurtera bat datozenean, hori da Batua. Baina beste hau ere aditu nion: erdikoak ez datozenean bat eta bi bazterrak aldiz bai, hori ere Batua da.
Beraz Batua ez da soilik gipuzkera osatua, zerbait gehiago da. Gipuzkoarrei eskari hau egiten diet: beren ateak ideki ditzaten, edo gehiago zabal, bereziki lapurterari, batez ere hiztegian. Baina iparraldekoek dugu erru eta hoben handiena, Axularri zor diogun tradizio luzea gehiegi bazter uzten baitugu, ekialdeko euskalkien eta gipuzkeraren arteko zubia hautsiz. Horrela ez dago egiazko Batu baten antolatzerik, azken batean elkarretarik urruntzeko bidea hartzen dugu, non ez dugun lapurtera berriz guretzen.
Lapurteraren beharra azpimarratu ondoren, idatzizkoa eta mintzatua berezirik, oso gustora nago Zuazok dioenarekin. Gogoeta baliosak dakarzki euskararen politika hobetzeko. Orokorki, Zuazok dioen bezala, euskalkia eta Batua behar ditugu biak. Euskalki bakoitza bere lekuan oinarri dagoela ohiko sail eta mailetan, baita lehenbiziko erakaskuntzan eta tokiko irratian edo kasetan. Batua goi mailan eta sail berrietan, frantsesak hartu duen lekura hupa eta zabal dezagun, horren parean. Euskalkia ez du Batuak hiltzen, frantsesak du hiltzen


Azkenak
0 urtetik 12rako haurrak ikastetxe berean: Nafarroako Gobernuaren proiektu pilotu polemikoa

Haurreskolara beharrean, 0-3 urte bitarteko umea zuzenean ikastetxera bidaltzea, Haur eta Lehen Hezkuntza osoa (12 urtera arte) hartzen dituen zentro berera. Hori da Nafarroako Hezkuntza Sailak Burlatako Hilarion Eslava ikastetxean martxan jarriko duen proiektu pilotua eta... [+]


2025-03-18 | ARGIA
Europako hainbat intelektualek bakearen eta armagabetzearen aldeko manifestua idatzi dute

Europa mailako ekimen kolektibo batek bakearen, irtenbide diplomatikoen eta armagabetzearen aldeko manifestua idatzi eta sinadura bilketa hasi du. Manifestuak dioenez, intelektualak, herritarrak bezala, “anestesiatuta daude”. Europako agintarien jokamoldea, NATOren... [+]


‘Seguru? Auzo seguruen alde’ leloa izango du aurtengo arrazakeriaren eta xenofobiaren kontrako martxak Donostian

1960ko martxoaren 21ean, Hegoafrikako Poliziak 69 lagun hil zituen apartheidaren kontrako manifestazio baketsu batean. Ordutik, egun hori Arrazakeriaren eta Xenofobiaren Nazioarteko eguna ospatzen da, aldarrikapenez beteta. SOS Arrazakeriak urtero gai ezberdin bat lantzeko... [+]


Apirilaren 9an administrazioko langileen grebara dei egin dute sindikatuek Nafarroan

Mahai Orokorreko sindikatuek salatu dute Gobernuak utzikeriaz jokatu duela ordezkaritza sindikalarekin negoziatzerakoan, horren adibidea da Estatutu berriaren negoziazioan ezarri duen blokeoa. Gobernua Mahai Orokorrean gai horiek guztiak negoziatzera esertzeko ahalegin ugari eta... [+]


2025-03-18 | Gedar
Eraso arrazista bat izan da Lekeition

 Lau turistak eraso zieten jatorri pakistandarreko hainbat langileri, Lekeitioko Gazte Asanbladak salatu duenez.


2025-03-18 | UEU
Ane Ortiz Ballesteros, sexologoa
“Sexualitateaz eta teknologiaz hitz egitea ez da aukera bat, beharra baizik”

"Pornografiaren aurrean nola esku hartu. IKTen erabilera nerabeen eta gazteen sexualitateen arretan: errealitateak eta aukerak" ikastaroa emango du Ane Ortiz Ballesterosek (1989, Bilbo). Sexologoa da bera, Training sexologia klinikoan, Genero Berdintasun Teknikaria eta... [+]


Torturaren beste bost biktima aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

Oraingoz Nafarroan, 53 izango dira estatuaren biktima aitortuak eta horietatik 27 torturaren biktimak. Floren Beraza, Txaro Buñuel, Cecilio Ruiz, Patricia Perales eta Izaskun Juarez dira aitortutako torturatu berriak.


2025-03-17 | Estitxu Eizagirre
Aranon makroeolikoen aurkako eguna gozatu zuten
“Paradisu zineman ikusiko gara...”, haizeari puzka ari beharrean

Martxoak 15 goizean elurrak zuritu zuen Arano. Bertako herritarrek eta ingurutik eta ez hain ingurutik bildutakoek bete zuten plaza eta elkartasunaren beroan gozatu zuten eguna: Urumeako mendietan ezarri nahi duten Euskal Herriko zentral eolikoaren kontrako protesta izan zen.


Gasteizko Salburuako institutuko irakasleek protesta egin dute Pradalesen bisitan

Institutuko giza baliabideak hobetzeko eskatu dute irakasleek, ikasleei kalitatezko arreta eman ahal izateko. Kartelekin eta pankartekin itxaron diete irakasleek lehendakariari. Jaurlaritzako ordezkariek ikastetxeko zuzendaritzari esan diote ez zutela "horrelakorik... [+]


Ireki dute Euskaraldian izen emateko epea

Gasteizen egin duten ekitaldian ireki dute izen ematea, laugarren edizioa hasteko bi hilabete falta direla. Erakundeetako ordezkariak, herritarrak eta entitateetako kideak agertu dira, besteak beste. Euskaraldiaren koordinazioa Euskal Herriko erakunde publikoen eta Taupa... [+]


2025-03-17 | ARGIA
Ipar Katalunian katalanezko ikastetxeak larri: babes ekonomikoa eskatu diete instituzioei

Milatik gora lagun bildu ziren larunbatean Ipar Kataluniako Perpinya herrian La Bressola ikastetxeak defendatzeko. Murgiltze eredua katalanez eskaintzen duten ikastetxe horiek arrazoi ekonomikoengatik larrialdian daudela adierazi dute eta erakunde publikoei eskatu diete babes... [+]


'Literatura Plazara'
“Adinka sailkatzen den mundua da literatura, eta guk partekatu egin nahi dugu”

Martxoaren 17an hasi eta hila bukatu bitartean, Literatura Plazara jaialdia egingo da Oiartzunen. Hirugarren urtez antolatu du egitasmoa 1545 argitaletxeak, bigarrenez bi asteko formatuan. "Literaturak plaza hartzea nahi dugu, partekatzen dugun zaletasuna ageri-agerian... [+]


2025-03-17 | Usurbilgo Noaua
Duela astebete Osinalden elektrokutatutako gazteetako bat hil da

Duela astebete, martxoaren 8an Osinaldeko Erribera kalean dagoen goi-tentsioko dorrera igo eta bertan elektrokutatu ostean, osasun egoera larrian zen gaztea hil da azken orduotan.


2025-03-17 | Patxi Aznar
Beharrezko aldaketak

Duela gutxi, asteburu berean, Ertzaintzak bi salaketa jaso ditu: lehenengoa, emakume kolonbiar batena; lekukoen arabera, ertzainak kolpeka jarraitu zuen lurrera bota ondoren eta konorterik gabe zegoela; ospitalean garuneko edema eta paralisi partziala diagnostikatu zizkioten... [+]


Eguneraketa berriak daude