"GURE NAFAR NAZIONALISMOA KONSTITUZIONALISTA DA"


2021eko uztailaren 21an
E

lkarrizketari propio heldu aurretik berriketan jardun dugu iragan hurbileko kontuez eta, nola ez, UPN atera da mintzagai. Zipriztinen batzuk mahai gainean geratu ziren. Maeztuk UPN aldatzen ahalegindu zirela diosku baina ezin izan zutela)
.

Eta zuek hori posible zela sinesten al zenuten?
Hasieran bai. 1985ean Juan Cruz Alli alderdiaren lehendakari izendatzen saiatu ginenean hori posible ikusten genuen. Orduan ezin izan genuen eta alderdiaren organuetan sartzeari ekin genion ideia berdinarekin, baina batzuen botere goseak operazioa porrotera eraman zuen.

UPN-PSN akordioa gauzatu da. Atsekabe handia hartu al duzue?
Ez, inondik inora. Koalizio gobernua espero genuen, baina gure asmoa zen UPNren alderakoa izan beharrean, bestalderakoa izatea. Moderatuak izan gara kaltetuenak hauteskunde hauetan eta, azkenean, ezin izan da gauzatu gobernu alternatiboa.

Baina ba al zenuten UPNri gobernu alternatiboa ateratzeko esperantzarik?
Bai, EH aldatzen ikusten genuen eta bere mezua UPNri gobernu alternatiboa eratzearena zen. Baina PSN erabat itxita agertu izan da gobernu alternatibo honen aurrean; PSNkoak nabarristak kopiatzen saiatu dira eta horretarako hautesleak nahiago du benetazko nabarristak bozkatzea.

Baina zuek ere, kanpainan zehar zein ondoren, EHrekin itunik egitea oso zaila izango zela esan izan duzue behin eta berriz.
Bai, eta hori zaila zen; baina EHk bere botoak eskaintzea UPNren gobernu bat ez egotearen truke posible zen. Hori zen gure formula.

Baina formula horrek legealdi osorako balio izateko, EHrekin akordioren batera heldu beharko litzateke.
Bai, seguruenik bai, gobernua ez dizute doan ematen eta. Dena den, EHk instituzioetan normaltasun osoz jokatuz gero, guretzat nahikoa zen. Euskal Herriaren eraikuntza nazionala eta abarrekoak instituzioen bidez eraman ditzala, bide demokratikotik, eta ez bitarteko biolentoen bidez.

PSN-UPN akordioa kritikatzen duzu baina CDNk ere egin zuen bere ahalegina UPNrekin gobernua lotzeko.
Ez, hura keinu bat besterik ez zen izan; UPNk gurekin itunik nahi ez zuela eta PSN UPNrekin akordioa lortzeko desiatzen ari zela agertarazi nahi genuen.

CDNrekiko eta bere buruzagi batzuekiko UPNren mendeku gosea antzematen da oraindik.
Ez dut uste, lau urte ondoren ez dut uste liskar pertsonalik dagoenik, areago azken legealdian gobernuarekin aurrekontuei buruzko ituna egin genuenean. Hiruko gobernuaren esperimentua berriro errepika ez zedin egin dute indar hemengo botere guztiek eta jokaldia ondo atera zaie.

UPNri egin zenioten eskaintza keinu bat izan zela diozu. UPN 23. eserlekua eskuratzekotan izan zen EA-EAJri bere hirugarrena kenduta. Orduan ere keinu hutsa izango zen?
UPNk alderdi sozialista zuen buruan eta oso zaila izango zen guri eskaintzaren bat egitea. Gobernuan parte hartu gabe PSNk laguntza emanez gero, UPNrentzat ez zuen zentzu handirik koalizio gobernu bat eratzea. Gobernu alternatiboan egon nahi genuen, bestelakorik ia segurtasun osoz genekin ezin izango zela.

Gobernu alternatibo horren buruan PSN izango litzateke. Zer eskaini ahalko zenukete zuek gobernu horretan?
Emaitzen araberakoa izan zitekeen. Udaletxean PSNk baino emaitza hobeagoak lortu izan bagenitu, guk gidatuko genuke udaletxea eta gobernua beraiek. Dena den, jadanik zentzurik ez duten hipotesiak dira, PSNk ondo lurperatu dituenak.

Hipotesiak bai, baina legealdi batek lau urte dauzka.
Egia da, bai, baina orain Alderdi Sozialista dagoen egoeran, Araban eta Nafarroan PPrekin akordio kontuetan, euskal nazionalismoarekiko edo nafar nazionalismoarekiko –hau da gure kasua– akordioak baztertuak dituzte. Beraz, UPNk lau urteak ondo lotuak ditu.

«Nafar nazionalismoa» esan duzu. Zuk uste duzu horrela ikusten zaituztetela Nafarroan?
Zaila da bai, hemen nazionalismoa euskal nazionalismoarekin lotzen delako. Arturo Kanpioni edo mende hasierako beste pertsonai batzuei lotutako nafar nazionalismoari buruz ez du ikasi jendeak eta, beraz, zailagoa da gure mezua zabaltzea. Horrez gain, alderdiaren barruan bada ikuspegi honekin adostasunik ez duen jendea. Beraz, alderdiak ez du bere burua zehazki nazionalistatzat definitzen, baina ponentzien kutsua erabat nazionalista da. Hori bai, euskal nazionalismoarekin erkatuta, gurea nazionalismoa konstituzionala da. Naziotzat dugu Nafarroa, bai bere historiagatik baina baita Konstituzioak ere horrela adierazten duelako.

Euskal nazionalismoarentzat ere erreferentzia garrantzitsua da Arturo Kanpion...
Baina Arturo Kanpion ez zen euskal nazionalista, nazionalista nafarra baizik. Arturo Kanpionen artikuluak eta idazkiak aztertu dituen edonork ikusi dezake hori. Euskal kulturaren defendatzaile handia izanik ere, eta folklorearena, etniarena... sakonean bere ustez nazio nagusiena Nafarroa zen eta ez zuen beharrezkoa ikusten beste euskal lurraldeen batasuna. Bere ustez, Nafarroak nahiko identitate zuen berezko entitate gisa eta baskongadak instituzionalki beste gauza bat ziren; honek ez du esan nahi beste gauza bat denik kulturan, folklorean eta beste gauza askotan.

Orduan euskal nazionalismoa eta nafar nazionalismoaren arteko puntu amankomun ugari egon daiteke.
Bai, badago. Sabinoren garaiko nazionalismotik gaur arteko jauzia sekulakoa izan da, edo trantsizio garaikotik hona, eta zeresanik ez EHrena. EHk asko aldatu du nazionalismoarekiko bere mezua. Nafarroan, adibidez, EHk ez du ikurrinarik atera, ez da bere banderaren erreferentea izan.

Gutxiago baina atera, atera ditu.
Baina gutxi. Nafarroako bere erreferentea Nafarroako bandera da eta ikurrina gehiago beraien eraikuntza nazionalaren erreferente gisa dute, edo kultura eta hizkuntza oso baten sinbolotzat. Jakina, Arturo Kanpioni batetik eta bestetik begiratzeko modua desberdina da.

Hauteskundeetara itzuliz, atzerakada handi hau gogorra izango zen.
Bai, duela hiru urtetik jada inkestek jaitsiera handia iragartzen ziguten. Neurri batean espero genuen, baina kolpea ez da atseginagoa horregatik.

Aste batzuk pasatuta jada, zein da galdutako gudu honen analisia.
Batetik polarizazioa dago. Estatuko gobernuak, nazionalismo desberdinen aurkako diskurtsoa gogortu du eta horrek botoa polarizatu du, batetik nazionalismo espainiarraren aldera –PP nagusiki– eta nazionalismo erradikalera bestetik, EHra batez ere, ERC, BNG... Alderdi nazionalista moderatuek –EAJ, EA, PAR, CiU, gu Nafarroan–, aldiz, botoak galdu ditugu. Bestetik, askok gure jaiotzan Juan Cruz Allik gidatuko zuen zentro-eskuineko indar berri moduan ikusi gintuen eta horregatik eman ziguten botoa; baina, noski, gu ez gara hori eta agian orduan botoa eman zigutenek ez dute berdin egin orain.
Azkenik, legealdi honen bukaeran UPNrekin egin genuen akordioak ere botoak kendu dizkigu. Nora joan ote diren botoak? Asko abstentziora, beste asko UPNra eta besteak berriz alderdi desberdinetara.

CDN, orain alderdi txikia eta gainera gobernu erantzukizunik gabe. Egoera oso arriskutsua alderdi berri batentzat.
Pena da, guk nafar nazioaren barruan nafar guztien integrazio prozesu bat bultzatzen dugulako, baina hautesleek horrela erabaki dute.

Nola baloratzen duzue EHren igoera Nafarroan.
Mayor Oreja hor ari da etengabe erasoan, zaunka ia. Dioenez ez dute bake prozesuan sinesten, su-etenarena gezurra dela... horrek tentsio handia sortzen du eta herritarrak ez dira tentelak. Badakite bake prozesua sendoa dela, EH mezua aldatzen ari dela... Jendeak EHren mezu aldatze hori saritu du.

Legealdi osoa iraungo al du UPN-PSN akordioak?
Ez dut uste. PSOEk bere leialtasun ezaren adierazle asko ditu: hiruko gobernuarekiko leialtasun eza, berdin Eusko Jaurlaritzan, UPNrekiko aurrekontu itunean... Beraz, une batean egungo akordioa ere apurtuko duelakoan gaude.

Gerta liteke denbora batera PSNk akordioa apurtzea, oposizioko erreferente nagusi gisa agertu nahi izateko?
Seguruenik bai. Gainera, botoemaile sozialistaren memoria historikoa oso txikia dela ikusten da, eta PSOEk egindakoak eginda ere, botoa ematen diote, berdin da dauden amarrukeriak edo buruzagi batzuk talde terrorista erahile baten kide izatea, edo lapurretan jardutea, edo eskuinarekin ez dutela itunik egingo esatea eta gero egitea...

Nola egituratuko da orain oposizioa Nafarroako Legebiltzarrean?
Oso zaila da baina egingo ditugu ahaleginak. Hamar parlamentariorekin hirurekin baino askoz errazago egiten da oposizioa. EAk, IU-EBk eta guk eserleku kopuru berdina dugu, EH erreferente biolentorik gabeko alderdi gisa egituratzen den neurrian, oposizioaren dinamikan ere sar liteke, eta 17 eskainuekin jardun dezakegu elkarrekin. PSOEk, kasualitatez, noizbait oposizio gogorra egiten badu, atera dezakegu zerbait aurrera; aurreko legealdian bezala badabil, orduan ez. Noizean behin egin beharko dio keinuren bat bere hauteslegoari, batez ere eremu sozialean eta abar.

Bada, UGT izan da akordioaren aldekoena.
Gobernuaren egiturek UGT erosia dutela esan liteke, UGTk menpekotasun handiak ditu, formakuntza dela eta Europatik datozkion fondoak, kurtsoak... CCOO ez da ausartuko publikoki laguntzarik ematen UPNri, baina antzera ibiliko da.

Goiztxo da akaso, baina zer egin behar du CDNk datozen Espainiako hauteskunde orokorretan?
Barne mailan oraindik ondo aztertu behar ditugu hauteskundeetako emaitzak eta gero 2000. urteko hasieran egingo dugun kongresua prestatu behar dugu. Hortik aterako da gure estrategia eta parte hartuko dugun edo ez hauteskunde horietan.

Desagerpenaren itzala ere hor daukazue, egoitzaren gainean jiraka.
Bai, zalantza hori azaleratzen da. Batzuek argi dugu gure proiektu politikoa beharrezkoa dela Nafarroarentzat –alderdiko gehiengoa uste dut–, oraindik ez da gizartearen gehiengoarena baina 15-20 urtera izan daiteke. Pentsatzen duenak alderdiaren izakera ez dela idatzia duguna, egun garena aldatzen saiatuko da edo alde egingo du

NAFAR NAZIONALISTA
NAFAR NAZIONALISTA
Victor Maeztu Esparza, 38 urteko iruindarra da, gaur egun CDNko idazkaria eta ogibidez irakaslea. Pedagogian doktorea. Alderdi barruko gora-beherez arduratzen da, eta hauteskundeen ondoren, badu zereginik. UPN-n ere ibili zen, 1982tik CDNren sorrera arte: «Hamairu urtez alderdia aldatzeko saioan». Kanpainan CDNk halako mezurik zabaldu ez badu ere, Maeztuk dio CDN nafar nazionalista dela.


Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude