Oiartzungo bidegorrian urrezko piritaren atzetik


2017ko azaroaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Bide honek ingurune aberats eta ederrak erakusteaz gain jatorri geologiko zeharo desberdinetako sustratoak zeharkatzen ditu. Buztin, igeltsu, granito, hareharri eta kare-harrien barrena plutoi baten aurrean utziz. Plutoia Aiako Harriek osatzen dute, garai batean lur azpian kristalizaturiko magma orain azaleratua ikus dezakegularik.
Aste honetako txangoan, garai batean Santa Barbara deituriko baporezko trenak egiten zuen bidearen zati bat egingo dugu. Oiartzungo plazan hasi eta maldan behera joanez polikiroldegia igaro eta bidegorriarekin topo egingo dugu. Bidegorria zurezko hesiekin apaindurik dago; inguru hauetan hesolagintza, lanbide moduan mantentzen baita. Bidearen ertzean landaturiko zuhaitzen izenak plakatxotan agertzen dira. Hauetako, zuhaitz asko eta asko kanpotik ekarriak dira eta landaketetan soilik ikus ditzazkegu.
Pixkanaka-pixkanaka baserri inguruetan murgiltzen gara. Sega larreen muga landaredi berezia dugula behatzeko parada hartuz gero, landaredi honen berezitasunak ikus genitzake. Panpano sahats eta hurritzek errekaren presentziaz hitz egiten digute baina bertara heldu arte ezin dugu errekarik ikusi, ezta bertako amuarrain, eskailu eta aingirak ere. Errekatxo txiki honetara heldu baino lehenago, egitura zilindrikoa duen eraikuntza berezi bat ikusiko dugu, errekatik trenak behar zuen ura gordetzeko erabiltzen zen berau. Ibilbidean zehar garrantzi etnologiko handiko baserri ederrak ikusten dira, hauen artean Ugarte Erdi Aroko bizitzagunea dugu. Bidegorrian bertan agertzen zaigu dorretxea bere armarri eta guzti eta inguruan errota eta tolareak ere zutik diraute.
Aurrera jarraitu eta errepidea gurutzatu beharko da, garbi ikusten da zein den guk jarraitu behar degun bidea hesiak markatzen baitigu bidegorria. Ergoieneko auzoa alde batera utziko dugu baina itzuleran indarrak geurekin baditugu nekazari gune interesgarri hau ere bixita genezake. Gizakiaren eragina gutxitu egiten da eta landarediak bidea besarkatzen du, huntz arrunta (

Hedera helix
), apomahatsa (

Tamus comunis
) eta aihen zuria (

Clematis vitalva
) moduko igokariak ugari hazten dira baita urteroko landareak ere. Udaberrian loratuta ikusgarri bilakatzen direnen artean kukupraka (

Digitalis purpurea
) dugu eta euria egiten duenean bere loretan aterpe edo nektar bila doazen bare lingirdatsuak ere badute bere grazia. Bat-batean bi bide izango ditugu aukeran eta ezkerrekoa hartuko dugu ibai albotik doana. Aurrrerago, Arditurriko erreka ertzean Olaberria dago. Erdi Aroko industri aztarnatan oparoa da, zubi, presa, ola eta labearekin eta zaharberritze proiektu baten barnean dago. Bidegorria gero eta bide estuagoa egiten da bidezidor bilakatuz. Baso hauetan eskinosoa topa dezakegu lumaje erdi arre erdi arroxarekin batera, hegoetan marra urdin beltzak ditu eta burualdea zuri-beltza. Ez du ez bere familiakideen antzik, bele, erroi eta mikekin korbidoen familia osatzen baitu. Eskinosoa obniboroa dugu, edozer jaten du intsektuak, fruituak eta abar. Urtean behin egiten du habia eta biak ar eta emeek arduratzen dira arrautz zein txitoez. Hamasei egunetan zehar txitatzen dituzte arrautzak eta txitoak 20 egun dituenean helduen lumajearekin habia uzten du, handik urtebetera txitatzeko gai da eta batez beste 18 urteko biziraupena dute.
Pare bat tunel igaro ondoren gizakiaren arrasto modernoak ikus daitezke. Etxetxo goxoaren kanpoko pintadak berrerabiltzen ari dela esaten digu, guztiz ekologikoa den berrerabileraren adierazpena, okupazioa hain zuzen. Ibilbideak, baketsua eta isila, bere historiari buruz hitz egiten jarraitzen digu. Aurrerago duela urte batzuk landaturiko zuhaitzak daude haritz amerikarrak, zedroak eta abar. Kanpoko zuhaitzak izan arren urtetan aurrera eginak direnez meatzetan lan egiten zuten gizon emakumeek sarturikoak ote?
Meatzetako sarrera zoragarria egiten da goian, Aiako Harriak, duela gutxi natur parke izendatua eta gertu Arditurriko erreka kanalizatua. Aurrera egin eta oilo eta oilar artean, hiru eraikuntzekin topatzen gara hauetako bat taberna izana. Erreka zeharkatu gabe meatzetara igo gintezke bertako mineralak behatzeko eta harrikoskorren artean piritaren urre distira ikustea ez da batere zaila. Harkaitz eta harroketan ere landareak egiten duten kolonizazioaren lehen urratsak beha daitezke. Harri biluzietan likenak dira nagusi baina hauts eta lur geruza finean goroldioak gara daitezke, honek graminioen agerpena ekartzen duelarik. Denbora erraz joaten da harri eta landareei begira gaudenean eta ilundu baino lehenago edo zergatik ez beranduago Santa Barbara trenak hainbatetan eginiko bidea egin beharko dugu berriro Oiartzungo plazara iristeko

Azkenak
Emakume bat hil dute Gasteizko  IMQ Igurko zahar-etxean, eta egoiliar bat atxilotu

Adinekoen egoitzako egoiliarra da hildako 94 urteko emakumea. Asteazken gauean gertatu da hilketa; larriki kolpaturikoa ospitalera eraman dute, baina bertan hil da emakumea.


2024-11-28 | Leire Ibar
Nabarmen igo da antsiolitikoen eta depresioaren aurkako botiken kontsumoa gazteen artean

Hego Euskal Herriko gazteen osasun mentalaren egoera “kezkagarria” da, Gurea Geroa atari digitalak egindako txosten batek agerian utzi duenez. Inkestaren arabera, gazteen erdiek ondoez emozionala pairatzen dute, eta hamarretik seik pentsamendu suizidak izan dituzte... [+]


“Petronorrek eraldaketa hitza darabil, baina enplegu suntsiketa besterik ez dugu ikusten”

Petronorreko langileek borrokarako eguna izan dute osteguna. Enpresa batzordeak deituta, lanuztea egin dute eta Barakaldoko BECen elkarretaratu dira, konpainia urteko batzarra egiten ari zen tokian. Salatu dute diru publikoa jaso arren "enplegua suntsitu" besterik ez... [+]


2024-11-28 | Julene Flamarique
‘Feminizketak’ seriea eta ‘Ikusgela’ proiektua: aurtengo Rikardo Arregi Kazetaritza sarien irabazleak

Asteazkenean banatu dituzte Rikardo Arregi sariak, Andoainen. Kazetaritza Saria Berria-n argitaratutako Feminizketak elkarrizketa sortak jaso du, eta Komunikazio Saria Euskal Wikilarien Kultura Elkartearen Ikusgela proiektuak. Ohorezko mugarria Ana Galarraga Aiestarani eman dio... [+]


Munstro aplikazioak izaki beldurgarriak batzera eramango gaitu puzzle joko frenetikoan

Threes! edo 2048 klasikoen bertsioa prestatu dute Julen Irazokik eta Ibai Aizpuruak, Mikel Dale musikagilearekin batera. Android-en doan deskarga dezakegu euskarazko bideojokoa.


Jakes Bortairu eta Dominika Dagerre militanteak atxilotu dituzte Baionan goizaldean, eta eguerdian askatu

Urtarrilean salmenta espekulatibo bat salatzeko ekintza egin zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, eta horrekin lotuta egon daitezke atxiloketak. Goizeko seiak aldera atxilotu dituzte, "atea kasik hautsiz eta esku-burdinak segidan ezarriz", Ostia sareak... [+]


2024-11-28 | Jon Torner Zabala
Gehiago Gara jaia egingo dute Antzuolan, hil diren haurrak “bizipozetik” gogoratzeko

Hil Argi elkarteak antolatuta, Bizipoza egitasmoaren laguntzarekin, Gehiago Gara jaia egingo dute abenduaren 15ean Antzuolan. Haurrak galdu dituzten familiak, lagunak, eskolako kideak eta, oro har, hil diren umeak "bizipozetik" gogoratu nahi dituzten herritar guztiak... [+]


Frantziak “immunitatea” aitortu dio Netanyahuri, Libanoko su-etenaren truk

Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk "immunitatea", hau da, babes politikoa duela adierazi du Frantziako Kanpoko Aferen ministroak. Israelgo Haaretz eta Maariv komunikabideek jakitera eman dute Libanorekin adosturiko su-etenaren baldintzen artean zuela... [+]


2024-11-28 | Gedar
Zumaiako Balenciaga ontziolako langileek mobilizazioei ekingo diete, lanpostuen defentsan

Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.


Sindikalismo eraldatzaileaz eta lanaz eztabaidatzeko nazioarteko kongresua Leioan

Ostegun eta ostiral honetan 40 hizlari baino gehiago ariko dira EHUko Leioako campusean Lana eta sindikalismoa XXI. mendean Nazioarteko Lehen Biltzarrean. Lan munduaren eta sindikalismo eraldatzailearen erronkez eta estrategiez eztabaidatuko dute.


2024-11-28 | Irutxuloko Hitza
Mikel Zabalzaren omenezko plaka jarriko du Donostiako udalak larunbatean, Intxaurrondoko kuartelaren aurrean

Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]


Plastiko kutsadura mugatzeko negoziaketen azken fasea abiatu du NBEk

Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.


“Hezkuntzak izan behar du patxadatsua eta geldoa”

Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]


2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


Eguneraketa berriak daude