Oiartzungo bidegorrian urrezko piritaren atzetik


2017ko azaroaren 28an
Bide honek ingurune aberats eta ederrak erakusteaz gain jatorri geologiko zeharo desberdinetako sustratoak zeharkatzen ditu. Buztin, igeltsu, granito, hareharri eta kare-harrien barrena plutoi baten aurrean utziz. Plutoia Aiako Harriek osatzen dute, garai batean lur azpian kristalizaturiko magma orain azaleratua ikus dezakegularik.
Aste honetako txangoan, garai batean Santa Barbara deituriko baporezko trenak egiten zuen bidearen zati bat egingo dugu. Oiartzungo plazan hasi eta maldan behera joanez polikiroldegia igaro eta bidegorriarekin topo egingo dugu. Bidegorria zurezko hesiekin apaindurik dago; inguru hauetan hesolagintza, lanbide moduan mantentzen baita. Bidearen ertzean landaturiko zuhaitzen izenak plakatxotan agertzen dira. Hauetako, zuhaitz asko eta asko kanpotik ekarriak dira eta landaketetan soilik ikus ditzazkegu.
Pixkanaka-pixkanaka baserri inguruetan murgiltzen gara. Sega larreen muga landaredi berezia dugula behatzeko parada hartuz gero, landaredi honen berezitasunak ikus genitzake. Panpano sahats eta hurritzek errekaren presentziaz hitz egiten digute baina bertara heldu arte ezin dugu errekarik ikusi, ezta bertako amuarrain, eskailu eta aingirak ere. Errekatxo txiki honetara heldu baino lehenago, egitura zilindrikoa duen eraikuntza berezi bat ikusiko dugu, errekatik trenak behar zuen ura gordetzeko erabiltzen zen berau. Ibilbidean zehar garrantzi etnologiko handiko baserri ederrak ikusten dira, hauen artean Ugarte Erdi Aroko bizitzagunea dugu. Bidegorrian bertan agertzen zaigu dorretxea bere armarri eta guzti eta inguruan errota eta tolareak ere zutik diraute.
Aurrera jarraitu eta errepidea gurutzatu beharko da, garbi ikusten da zein den guk jarraitu behar degun bidea hesiak markatzen baitigu bidegorria. Ergoieneko auzoa alde batera utziko dugu baina itzuleran indarrak geurekin baditugu nekazari gune interesgarri hau ere bixita genezake. Gizakiaren eragina gutxitu egiten da eta landarediak bidea besarkatzen du, huntz arrunta (

Hedera helix
), apomahatsa (

Tamus comunis
) eta aihen zuria (

Clematis vitalva
) moduko igokariak ugari hazten dira baita urteroko landareak ere. Udaberrian loratuta ikusgarri bilakatzen direnen artean kukupraka (

Digitalis purpurea
) dugu eta euria egiten duenean bere loretan aterpe edo nektar bila doazen bare lingirdatsuak ere badute bere grazia. Bat-batean bi bide izango ditugu aukeran eta ezkerrekoa hartuko dugu ibai albotik doana. Aurrrerago, Arditurriko erreka ertzean Olaberria dago. Erdi Aroko industri aztarnatan oparoa da, zubi, presa, ola eta labearekin eta zaharberritze proiektu baten barnean dago. Bidegorria gero eta bide estuagoa egiten da bidezidor bilakatuz. Baso hauetan eskinosoa topa dezakegu lumaje erdi arre erdi arroxarekin batera, hegoetan marra urdin beltzak ditu eta burualdea zuri-beltza. Ez du ez bere familiakideen antzik, bele, erroi eta mikekin korbidoen familia osatzen baitu. Eskinosoa obniboroa dugu, edozer jaten du intsektuak, fruituak eta abar. Urtean behin egiten du habia eta biak ar eta emeek arduratzen dira arrautz zein txitoez. Hamasei egunetan zehar txitatzen dituzte arrautzak eta txitoak 20 egun dituenean helduen lumajearekin habia uzten du, handik urtebetera txitatzeko gai da eta batez beste 18 urteko biziraupena dute.
Pare bat tunel igaro ondoren gizakiaren arrasto modernoak ikus daitezke. Etxetxo goxoaren kanpoko pintadak berrerabiltzen ari dela esaten digu, guztiz ekologikoa den berrerabileraren adierazpena, okupazioa hain zuzen. Ibilbideak, baketsua eta isila, bere historiari buruz hitz egiten jarraitzen digu. Aurrerago duela urte batzuk landaturiko zuhaitzak daude haritz amerikarrak, zedroak eta abar. Kanpoko zuhaitzak izan arren urtetan aurrera eginak direnez meatzetan lan egiten zuten gizon emakumeek sarturikoak ote?
Meatzetako sarrera zoragarria egiten da goian, Aiako Harriak, duela gutxi natur parke izendatua eta gertu Arditurriko erreka kanalizatua. Aurrera egin eta oilo eta oilar artean, hiru eraikuntzekin topatzen gara hauetako bat taberna izana. Erreka zeharkatu gabe meatzetara igo gintezke bertako mineralak behatzeko eta harrikoskorren artean piritaren urre distira ikustea ez da batere zaila. Harkaitz eta harroketan ere landareak egiten duten kolonizazioaren lehen urratsak beha daitezke. Harri biluzietan likenak dira nagusi baina hauts eta lur geruza finean goroldioak gara daitezke, honek graminioen agerpena ekartzen duelarik. Denbora erraz joaten da harri eta landareei begira gaudenean eta ilundu baino lehenago edo zergatik ez beranduago Santa Barbara trenak hainbatetan eginiko bidea egin beharko dugu berriro Oiartzungo plazara iristeko

Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Urtarrila, intxaurrondoaren loaldia

Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.


2025-01-06 | Jakoba Errekondo
Elkarren beharra bizitzeko

Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]


2025-01-06 | Garazi Zabaleta
Trebatu elkartea
Lehen sektoreko erreleboa bultzatzeko egitasmoa Gipuzkoan

Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]


2025-01-06 | Nagore Zaldua
Itsas-bare kantauriarra
Ohartarazpenaren artelanak

Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]


LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Eguneraketa berriak daude