MENDE OSO BAT AUTOREEN OGASUNA BIDERATZEN
- aurki Autore eta Argitaratzaileen Elkarte Nagusiak (SGAE). Bere lana guztien guztiz gustukoa eta erraza izan ez arren, gaur egun nork ez du bere abestia erregistratzen? Elkarte honen nondik norakoak jakin nahi izan ditugu, nola funtzionatzen duen eta zer lan egiten duen.
Kultur produktu baten asmatzaileak bere ofiziotik jan nahi badu arotz batek bere altzarietatik bezala, beharrezko ditu egile eskubideak, eskubide horiek errespetatuak izan daitezen, eta berak sortutako zera erabiltzen eta gozatzen duenak ordain dezan. Musikari dagokionez, sorkuntza horren hamaika erreprodukzio egiten da eszenatokietan, irrati-telebistatan, tabernatan edota kopia pribatuen bidez.
Baina finantzen hizkuntza arrotz zaio sortzaileari, eta kanta baten egileak edo letragileak ezin du ibili bere obra norbaitek ordainik eman gabe egiten ote duen kontrolatzen. Autore eta Argitaratzaileen Elkarte Nagusiak (SGAE) lan hori egiten du, eta bakarra da zeregin horretan, datorren ekainaren 16an ehun urtez. Bere betebeharra eta helburu lehena zera da: egile eskubideak batzea, kobratzea, eskubide horiek identifikatu eta banatzeko. Garrantzitsuena kopuruz musika da, baina ikusentzunezkoak eta antzerki sortzaile gehienak ere ezinbestean berehala apuntatzen dira SGAEn.
instituzio liderra
450 profesional zuretzat lanean dituena
Jabego intelektualari buruzko legea eskutan, «domicilio estrictamente doméstico» delakoan gertatzen ez den erreprodukzio oro kobratzen du Autoreen Elkarteak: kontzertuengatik, tabernen musika aparatu eta telebistagatik, komertzioei daukaten aparailuagatik, telebista kateetatik, disketxeetatik, zineetatik edota ezkontzatako orkestek jotzen duten pieza bakoitzarengatik ere kobratzen da.
Lan zatarra da,
egileen poliziarena
Asmoa leku bakoitzean une bakoitzean jarri den musika kontrolatzea da. Kontzertuetan hori kontrolatzea erraza da, ordezkaria abeslariarengana doa, eta orrialde batetan apuntatzen du taldeak zer joko duen: tituluak eta egileak. 1998an 753 antzerki emanaldi eta 2.388 kontzertu kontrolatu zituen SGAEk EAEn bakarrik, eta bakoitzaren takilaren % 10 eskuratzen du. Elkartearen lanak ordaintzeko, horren % 17 erabiltzen da, eta beste % 83 egileei dagokie.
Proyecto Araña
Komunikabideetan erreproduzitzen dena asko kontrolatzen da. EAEn ETB grabatzeaz arduratzen dira eguneko 24 orduz, eta Madrilen telebista estatal guztiak, zer jartzen den zehaztu eta hori kobratzeko.
Tabernetan, adibidez, ezinezkoa da jartzen diren musika guztiak jakitea, beraz, errepertorio hori identifikatzeko, sondeoak egiten dituzten enpresekin egiten du lan SGAEk. Salmentak ikusita, irratian gehien zer entzuten den jakinda, diskotekatan zer jartzen den apuntatuta, ikerketa bat egiten dute eta leku batzuetan kobratzen denaren errepartoa egiten dute. EAEn sondeo bereziak egiten dira; Espainiako beste lurraldeetan entzuten den musikaren oso ezberdina da.
Diru kopuru handiena gehien erreproduzitu eta entzuten den musikaren jabeak jasoko du beraz. Egile
txiki
Edozein ogasunekin gertatzen den bezala, egileen ogasunean ere iruzurgileak edota planto egiten dutenak badaude. Ba omen daude SGAEren aurrean salmenta kopuruak faltsutzen dituzten argitaletxeak, kasu. EITBk, berriz, FORTAko beste telebista kate autonomiko gehienekin batera, SGAEri publizitate bidezko diru-sarreren araberako dirutza ematea erabaki zuen, instituzioetatik jasotzen dutena sartu gabe eta, beraz, kopuruak asko murriztuz. Kasua epaitegian dago epaiaren zain, baina zenbait sententzia SGAEren aldeko atera dira jada.
SGAEko bazkide egitea oso erraza da: izena eman (2.500 pezetako kuota bakarra ordainduz) eta hortik aurrera sortzen den guztia erregistratzea, SGAEk egilea identifikatzeko, eta obra horiengatik bildutako dirua berari eman ahal izateko. Hegoaldeko egoitza nagusia Bilboko Gran Viaren 29an duen arren, Donostia, Gasteiz eta Iruñean ere bulegoak ditu.
Abesti baten erregistroa egiteko partitura eta letra entregatzen dira, eta egile biek adosten dute bakoitzak zein ehuneko jasoko duen. Maiz gertatzen da musikari bat zinta batekin agertzea eta bere abestia partituran idazten ez jakitea, baina zerbitzu hori erraztu egingo dio Elkarteak. Plagio kasuak ez dira oso maiz gertatzen, baina edozein obra mota lehenbailehen erregistratzea gomendatzen du SGAEk, gertatu izan baita norbait iristea bere obra erregistratzera eta inguruko lagun (edo lagun ohi) batek obra bera lehenago bere izenean erregistratu izana.
Aipatu guztiaz gain, SGAEk bere bazkideen promoziorako hainbat egitasmo burutzen du: bekak, ikastaroak, kontzertuak, zinemaldiak, disko aurkezpenak... Legez, atzerriko autoreen eskubideetatik kobratzen denaren kopuru bat kultur promoziora eman behar zaio. SGAE inguruko Fundación Autor-ek kudeatzen ditu ekitaldiok. Iaz, adibidez, euskal musikaren aste oso bat antolatu zuen SGAEk Madrilen, hainbat kontzertu arrakastatsu antolatuz: Jabier Muguruza, JC Perez, Gari, Etsaiak, Gari, Betagarri, Alaitz eta Maider, King Mafrundi, Hiru Truku...
Espainiar instituzioa izaki, Euskadiko ordezkaritzak Euskal Autonomi Elkartea harrapatzen du soilik, eta Nafarroa Aragoi eta Errioxarekin batera dago. Askotan hitz egin da SGAE ez den beste enpresarik sortzeaz, adibidez Euskal Herri mailan, baina ez da hain erraza. SGAEk 130 atzerriko egile elkarteekin hitzarmenak ditu, musikarien atzerriko kasuak konpontzeko. Mundu guztiko autoreen errepertorioa kudeatzen da. SGAEk Hego Amerika eta Kuban ere funtzionatzen du. Mundu osoko laugarren Egile Elkartea da administrazio kostuetan, eta teknikoki lehena edo bigarrena.
Sondeo eta sistema honen guztiaren bitartez azkenean artista salduenen kantuen sortzaileei ordaintzen zaie diru gehiena, sondeoek masifikatzera jotzen baitute definizioz, baina ez dago besterik. Sormenezko obra batek ematen duen
guzti
Bestalde, egilea sortzaile huts izatetik bizi ahal izango balitz..., baina egunerokoan merkatal munduan mugitu beharra besterik geratzen ez zaionez...
Azken aldian, asteburuetan, Internet ez dabil ondo. Hasieran, zaila zen webguneei ezarritako blokeoen zergatia ulertzea; orain, badakigu Espainiako La Ligak agindu zituela, futbola modu ilegalean emititzea saihesteko. La Ligaren blokeoak euskal domeinuei eragiten dien... [+]
Bilbon eginiko aurkezpenean iragarri dute ekitaldia, euskarari "arnas berri bat emateko eta behar duen indarraldia gorpuzten hasteko" lehen urratsa izango dela nabarmenduta. Euskaltzale guztiei, baina, oro har, "justizia sozialean eta gizarte kohesioan aurre... [+]
Aljeriatik datoz Mohamed eta Said [izenak asmatuak dira], herri beretik. “Txiki-txikitatik ezagutzen dugu elkar, eskolatik”. Ibilbide ezberdinak egin arren, egun, elkarrekin bizi dira Donostian, kale egoeran. Manteoko etxoletan bizi ziren, joan den astean Poliziak... [+]
Olatz Salvador
Noiz: martxoaren 15ean.
Non: Deustuko jaietan.
------------------------------------------------
Martxoak beti du deustuarrontzat kolore berezia; urtero ospatzen ditugu jaiak, San Jose egunaren bueltan. Bi asteburu bete festa, eta urtetik urtera Deustuko... [+]
Euskal Herrian Euskarazek manifestazioa deitu du apirilaren 6rako, 11n EHEko bi kide epaituko dituztelako. Hiriburuetatik autobusak antolatzen ari dira. Bi helburu bete nahi dituzte, batetik, epaituak izango diren bi kideei babesa erakustea, eta bestetik, euskararentzat justizia... [+]
Pazienteek Donostiara joan behar dute arreta jasotzeko. Osasun Bidasoa plataforma herritarrak salatu du itxierak “are gehiago hondatuko” duela eskualdeko osasun publikoa.
EH Bilduk galdera sorta bat erregistratu zuen Eusko Legebiltzarrean Donostiako Metroaren igarobideko lanen gainkostua argitzeko. Informazio hori atzo jakinarazi zuen Susana Garcia Chueca Mugikortasun sailburu sozialistak.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Martxoaren 19an amaitu zen proiektua aurkezteko epea, baina Errioxako PSOEk adierazi du Forestalia enpresak "interesa baztertu" duela. Enpresak bi parke eoliko eraiki nahi zituen Aragoiko lurretan, baina oraindik ez ditu lortu baimenak eta hori dute egitasmoa... [+]
Seaska Sarean inklusio egoeran dauden 165 ikasleei laguntza bermatzeko hasi dute kanpaina, antolaketa propioa eratuta. Frantziako Hezkuntza Ministerioaren jarrera salatu dute kanpaina aurkezteko prentsaurrekoan, behar bereziak dituzten haurren inklusiorako baliabide... [+]
Muga-zergak apirilaren 2tik aurrera ezarriko dira eta altzairuari eta aluminioari ezarritakoei batuko zaizkie. "Gurekin negozioa egiten duten eta gure aberastasuna eskuratzen duten herrialdeei ezarriko dizkiegu", AEBetako presidenteak adierazi duenez.
%90eko jarraipen "ia erabatekoa" izan du grebak, sindikatuen arabera. Gasteizko parkeak, lorategiak eta eraztun berdea mantentzen dituzte Enviser azpikontratako 90 langileek.