KARIBEKO SEKRETUAK DANTZAN

  • zuzendari dutela, ordu erdiko 13 atal egin ditu IGN Bilboko ekoiztetxeak. Emaitza, benetako harribitxia egungo programazio lardaskatuan. Uda aldean izango dira ikusgai.

2021eko uztailaren 20an
Karibe osoa zeharkatu, Kolonbia, Afrikatik pasa eta Manhattanen amaituz egin dute ibilbidea. Zertarako? bizipozaren adierazle diren zenbait musika mota gerturatzeko, hala nola: afroa, latinoa, sona, mamboa, chachacha, merengea, salsa, boleroa, nueva trova, reggaea, feelinga, jazza eta rocka. Aurretik ordea, ikerlan franko egin dute. Sevillako «Indietako artxibo»an miatu dute; baita Dakarren ere. «Conga» eta «tumbadora» delakoak Europako musikekin (Frantzia, Espainia, Ingalaterra eta Holandatik nagusiki) nahastu ziren, egun ezagutzen dugun «afro-amerikar» musika eta kultura sortzeraino.
Musikaren gakoak hobeki ulertzeko izen ezagunak aritu dira aurkezle lanetan: Karibe Hispanoan Gabriel Garcia Marquez Literaturako Nobel sariduna («Makondo»ren bilaketan), Karibe Anglofonoan berriz, Derek Walcott Nobel saridun antillarra eta Aimé Césaire Karibe Frankofonoan, Silvio Rodriguez, Rita Marley, eta abar. Dena den, musikaz haraindi joan nahi du dokumental sortak, Karibeko herrien nondik norakoak ezagutu ditzagun.

«Musika oinarritzat hartu dugu izaeraren isla gisa. Hain zuzen, mezua musikaren bidez pasatzen da, hau da, literatura musikaren baitan dago»
azaltzen digu Jon Intxaustegik.


16:9 FORMATUAN.

Definizioa biziki ona izango da, grabazioa kamera digitalekin egin baita. Europako goi definizioko telebistak eskaintzen duena baino dexente hobea. «Steady-cam» delakoa ere erabili dute. Alderdi teknikoaz «Les Films du Sud» entzutetsua arduratu da. Dokumentalak «FORTA» kanal autonomikoetan emango dira. Estatu Batuetako «Discovery Channel» ere prest agertu da lana erosteko.
Zuzendaria ez ezik, Jon Intxaustegi unibertsitateko irakasle ere izandakoa da. IGN bere ekoiztetxeak dokumental eta publizitate lan ugari eginak ditu 1975ean sortu zenetik. Telebistan «Euskal sortzaileak» dokumental sorta bikaina egin du. (Txillida eta Oteizaren arteko besarkada ahalbidetuz) dokumental arloan 50 lan inguru egin ditu. Besteak beste, epaimahaiaren saria lortu zuten Veneziako Zinemaldian 1986an («Tango, el exilio de Gardel»), 1988an eszenaratze saria Cannes-ekoan eta sari nagusia «Sur»engatik La Habanakoan.

«Zoritxarrez, publizitatea da jaten ematen dizuna. Besteak beste, Expo 92, Joko Olinpikoak eta BBVrentzat egin izan dugu lan»
.


ALDAKETEN ZAIN.

Zonalde istilutsua izan da betidanik Karibe. Konklusio gisa erabili nahian, itxoin egin dute aldaketaren zantzuak antzemateko; alferrik. Intxaustegiren esanez,

«sobietar tropek 1992an Kubatik alde egin zutenean, itxura guztia zuen aldaketak egongo zirela. Baina ez. Halaber, kezkatzeko moduko beste zerbait gertatzear dago: Puerto Rico Estatu Batuen atzaparretan erabat eroriko da laster. Horrek eragina izan lezake Kariberen etorkizunari begira».
Puntatik puntara, 1.350 kilometroko luzera du Kubak, Espainia baino luzeagoa, alegia. Halaxe, hiru atal Kuban burutu dituzte: Iparraldea, La Habana, Guantanamori eskainiz.

«Pisu geopolitiko izugarria du. Egin kontu, Karibeko lurrazalaren % 40 da eta biztanleria ere Karibe osoaren % 60; eta jendea mestizoa da gehienbat. Beste irletako ingelesak ez ziren bertakoekin nahastu, eta frantsesak oso gutxi. Haitin zuriak eta beltzak zeharo bereiziak daude. Espainolak berriz, ez ziren erreprimitu, heldu ziren tokietan mestizoak baitira nagusi
».


ONDARE HISTORIKOA.

Datorren gizaldirako dokumentalak oso baliotsuak izango dira. Jonen irudiko «Euskal sortzaileak» bezalako saioak izan dezakeen fakturaz aparte, balore historikoa du, gure artisten belaunaldia telebistarekin sobera ongi moldatu ez delako. «

Txillida eta Oteizaren irudiak baditugu. Mendiburu edo Balerdi aldiz, zendu egin ziren, haien irudirik ez zela; ezta minutu bat ere grabatua. Orduan, «super 8»tik, zegoen apurra berreskuratu behar izan genuen
».


FIKZIOAREN MUGA.

Dokumentala begirada informatua da, ikusleari bidaiatzen ari dela sentiaraziko diona.

«Alderdi bisuala gure hautua da, baina errealitatearen fikzioa egin arren, gizalegez jokatu behar duzu. Aktore batek eszena bat hamaika aldiz errepikatu behar du sinesgarria izateko. Kalean dagoen batek aldiz, ez du antzezten. Animalien dokumentaletan nola grabatu presta dezakezu, ez dakizu ordea, zer egingo duten. Flahertyk «Nanook» egin zuenean, eskimala zen bere bizitza erakusten zuena. Beste batzuetan, egilea da bere ikuspuntua galbahe baten bidez ematen duena. Guk lehenengo kasuari eutsi diogu, nahiz eta Fidel Castrok baldintza batzuk jarri dizkigun bera filmatzeko».
Generoa kinka larrian dagoela, bide berriak ireki behar izan dira.

«Audientziak bizkarra eman digunez, hain erosoa ez den ekoizpenak egitera eraman gaitu, arinagoak baina fribolizatu gabe; alde bisuala indartuz, baina mamiari uko egin gabe. Espainian esaterako, oso gutxi irakurtzen da, jendeak ondorioak baino iritziak entzun nahi dituelako. Eta dokumentalak errealitatearen zatiak baizik ezin ditzake eman».

PENAK UXATZEKO FESTAN.

Jendearen begirada izan da Jon gehien txunditu duena,

«barruko indar hori ez dut beste inon ikusi. Irri horien atzean benetan zer dagoen. Kontraesana badirudi ere, Garcia Marquezek dio karibearrak baino jende tristeagorik ez dagoela. Barre algaran ikusiko dituzu, beti dantzan, mozkorraldian. Begi ninietan ordea, tristura somatzen zaie. Duela ehun urte esklabuak ziren, ez zekiten nondik zetozen. Guretzako ikasbide polita da, gu haien tokian negar batean hasiko ginateke-eta»

Azkenak
Frantziako Estatu Kontseiluak Palestinak irabaziko du Kolektiboaren desegitea onartu du

Okzitaniako Tolosako elkartea da aipatu kolektiboa eta Frantziako Gobernuak dekretuz desegin zuen 2022an. Orain Estatu Kontseilua gobernuaren erabakia egokia dela berretsi du.


Izan, badira salbuespen legeak, bai horixe!

Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.

Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]


Zedarriak, armagintza, zoru etikoa eta langileok

Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]


Eskoziako Lur Garaietan otsoa sartzea klima-larrialdirako onuragarria izango dela iradoki dute

Eskoziako Lur Garaietara otsoak itzularazteak basoak bere onera ekartzen lagunduko lukeela adierazi dute Leeds unibertsitateko ikertzaileek.. Horrek, era berean, klima-larrialdiari aurre egiteko balioko lukeela baieztatu dute, basoek atmosferako karbono-dioxidoa xurgatuko... [+]


Ágredok dioenez, zortzi bat ordu eman zituen ziegako zoruan etzanda Ertzaintzak ospitalera eraman aurretik

Karen Daniela Ágredok dioenez, atxilotu zutenean berak ez zuen ertzainik zauritu, haiek lurrera bota zuten eta konortea galdu zuen. Ondoren, Ertzaintzaren komisariaren zoruan iratzartu zen eta handik ospitalera eraman zuten.


Hiuzz + Bloñ + Adur
Lete ravero bat Iruñean

Hiuzz + Bloñ + Adur
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Iruñeko Aitzina tabernan (Egun Motelak kolektiboa).

--------------------------------------------

Larunbat goiza Iruñean. Neguko eguzkitan lanera doazen gizon –eta ez gizon– bakarti batzuk... [+]


Lorpen baten berri: Nafarroako Museoan Irulegiko Eskua euskaraz bisitatu daiteke

Hizkuntz Eskubideen Behatokiak jaso ditu kexak: bisita gidatuak gaztelania hutsean, eta sarrerako zerbitzuetan ere bai. Bitxia da kontua: baskoien mintzairaren hitzak dituela uste den brontzezko objektua ikustera joan... eta azalpenak gaztelaniaz. Kexek eragina izan dute, eta... [+]


Bideojokoen erabilera handitu egin da helduen artean, Ipsosen arabera

Julen Linazaroso Macsonrisas-eko kideak azaldu duenez, sari-bolek, harrapakin-kutxek eta enparauek bideojokoetan ordu gehiago jokatzea dute helburu. 35 eta 64 urteko pertsonen artean bideojokoen erabilerak gora egin du 2023tik 2024ra, Ipsosek emandako datuen arabera.


2025-02-21 | Euskal Irratiak
Boliviako laborari talde bat sustengatuko dute Xiberoatik

Zubiak eraiki Xiberoa eta Boliviaren artean. Badu jadanik 16 urte Boliviaren aldeko elkartea sortu zela Xiberoan. Azken urteetan, La Paz hiriko El Alto auzoko eskola bat, emazteen etxe baten sortzea, dendarien dinamikak edota tokiko irrati bat sustengatu dituzte.


Osasunbidean 11 medikuk 17.000 euro irabazten dituzte hilero

Ostegunean egoera hori ikertzeko eta zuzentzeko eskatu dio EH Bilduk Nafarroako Gobernuari legebiltzarreko osoko bilkuran. UPNk eta PPk bat egin dute eskaerarekin, eta Osasun Departamentuak urtebete du ikerketa gauzatzeko.


Eguneraketa berriak daude