BAZTER EZEZAGUNEN BILA MENDIAN IHESI

  • Agirresarobe mendizaleak, aurki kalean izango den «Ihesi» liburuan. Paisajeak, izadiak, ariketa fisikoak eta kulturak bat egiten dute bere lehen liburu honetan.

2021eko uztailaren 27an
Duela urte pare bat (ARGIA koloretan ateratzen hasi zenean) hasi zen ARGIAn kolaboratzen Añorgako mendizale eta ingeniari hau. Bi urtez astero eta gero hilean behin ibilaldi bat proposatu du Euskal Herrian zehar. Mendi zokoetan barrena hasi zen, bidezidor eta erreka ezkutuak ezagutarazi nahian. Hilean behin kolaboratzen hasi den honetan, bere ibilbideetan espezializatu egin dela esan genezake; orain inguruko kobazuloetan sartzen da, batzuetan aurrehistoriako gizakiak margotutako animaliei buruz idazteko eta beste batzuetan, besterik gabe, zuloan sartzean ilunpeak eta isiltasunak sentiarazten duen egoneza adierazteko.
Guztira 70 artikulu inguru idatzi ditu aldizkarian eta horietatik 50 aukeratu ditu «Ihesi» libururako. Kaleratzear den liburua ordea, ez da aldizkariko ibilaldien bilduma hutsa. Artikulu guztiak banan-bana irakurri ditu Asier Agirresarobe egileak eta aukera egin ondoren bertxukunketa lana hasi du. Ibilbidea burutu zuenetik denbora asko igaro dela-eta, bidea berriz egin nahi izan du batzuetan, bide berriren batetik heldu dio ibilaldiari besteetan. Mendira berriro abiatzeaz gain, artikulu guztiak goitik behera begiratu ditu. Pasadizo berriak sartu, idazketa errepasatu (berak lehenengo eta ARGIAko erredakzioko lantaldeak gero). Testuez gain, liburuaren ilustrazioei garrantzi berezia eman zaie. Argazki asko eta asko berriro atera dituzte. Negu aldean, sarritan, eguraldiak ez du asko laguntzen eta euri jasek, elurrak eta batez ere, lainoak paisaje zoragarriak izorratzen ditu. 300 orriko liburu honetan 500 argazki inguru daude, egileak berak, Garoa Unanuek eta Aitzol Goikoetxeak eginak. Azken hau izan da liburuaren diseinuaz eta maketazioaz arduratu dena.


GURE IRAGANA ETA ETORKIZUNA.

Hitzaurrean Felix Iñurrategik dioen bezala; «poz handi batek bete gaitu, gure herriko bideetan beste modu batean ibili daitekeela erakustearen ahaleginak, alegia». Mendi ezezagunek magia dutela eta egileak ibilbidea deskubrimendu bihurtu duela dio goi mailako mendizaleak. Agirresarobek ez ditu helburutzat hartu mendi tontorrak, gailurra egitea ez da bere ustez mendian ibilaldi bat egitearen arrazoia. Iñurrategiren iritziz, «atzoko eta gaurko euskaldunek bere lurrean utzi duten arrastoa ibilaldi baten aitzakitan ezagutu dezakete; edo bestela, gure herriaren iragana eta etorkizuna hankei eragin eta arnasa hartuz barneratu». Ez baita kirol hutsa. Udan izerdia bapo bota eta neguan iparreko haizeak barruak izozteaz gain, arbasoen sinesmenak, lanbideak eta ohiturak ikas daitezke, arreta pixka bat jarriz gero, bederen.
Bizkaiko 4 ibilaldi, Gipuzkoako beste 8, Arabako 10, Nafarroako 19 eta Iparraldeko 9 proposamen eskaintzen dira liburu honetan. Mapa, argazki eta sarrera baten ondoren, ibilbidearen deskribapen txikia, luzerak, distantziak, urtaro egokienak eta beste zenbait ohar dihoaz: inguruan zer dagoen ikusteko, baselizak, trikuharriak, zaharkitutako eraikinak... Baina hori guztia jendearekin hitz eginez jakindako istorioekin hornitu du Agirresarobek, irakurketa atseginagoa egitearren. Mendi bideetan geldiuneak egiteko aitzakiak beti aurkitu ditu egileak. Batzuetan paisajeak berak eskatzen zuen geratu eta begiratzea, besteetan berriketan aritzeko amorratzen zegoen artzaina topatzen zuten artaldearen atzetik; eta bidea galduta baserriren batera hurbildu beharra ere izan zuten mendizaleek. Geldialdi horiek guztiek bere tokia dute liburu honetan, artzainek, baserritarrek zein paisajeek, bai baitute zeresanik.
Hala ere norberak deskubrimenduak egiteko aukera zabalik utzi nahi izan du, beharrezko argibideak bakarrik emanez, ibilbidea zehatz-mehatz deskribatu gabe. Idazleak aurkibidean dioen bezala, «urratsez urrats, izerdi eta zalantza ugariren ondorio gisa, mendizaleak berak, patxadaz aurki ditzan saiatu gara. Honela, bestela ez, gozatzen baita gehien». Alde honetatik esan behar da liburu hau ez dela datu teknikoz jositako horietako bat. Beharbada Luis Pedro Peña Santiago zenak idazten zituenen antza handiagoa du, Miguel Angulok edo Imanol Goikoetxeak idazten dituztenekin baino. Mendia gozatzea helburu, mendizaleari irudimena eta orientazio gaitasuna lantzeko aukera ematen dute artikuluek. Goragotik ezin bada, beheraxeagotik heltzen zaio bideari eta bidean baseliza bat edo baserri eroriren bat topatuz gero, geldialditxoa egin eta lasai aztertu bazterrak, Felix Iñurrategik dioen bezala, «euskaldunek utzi dituzten arrastoren bat» ager daiteke-eta.


PARAJE ETA GAILUR EZEZAGUNAK.

Ibilbideak aukeratzeko garaian ohiko bideetatik aldendu da egilea. Betiko gailur ezagunak alde batera utzi eta paraje desberdinak proposatu nahi izan dizkigu, leku berriak ezagutu nahi dituen mendizalearengan pentsatuz. Besteak beste, Itxina, azalean agertzen den Urkita, Kapildui, Zoratxipi, Lizardoia eta Errozate proposatzen ditu, lurralde bakoitzeko bana adibide gisa aipatzearren. Gehienetan abiapuntu eta amaiera bera dute ibilbideek, baina igoera eta jaitsierako bide desberdinak erabiliz, horrela bazter eta zoko gehiago ezagutzeko. Beste kasu batzuetan puntu desberdinak aukeratu dira abiatzeko eta bukatzeko, zeharkaldia proposatzen duelako. Helburua ez da beti gailur bat, ezta bakarra ere, harpea edo baseliza izan daiteke batzuetan. Alde horretatik ere berezia izango da ARGIAren argitalpen hau.
Naturaren aldeko apustua egin nahi du baita ere egileak. Paisajea, kultura, izadia, ariketa fisikoa eta arbaso-arrastoen aurkikuntza uztartzearekin batera, gure mendiek pairatzen duten «aurrerapena» izeneko «gaixotasunaz» ohartzea nahiko luke Asier Agirresarobek.
Esan berri dugun moduan, Agirresaroberen egitekoa ez da izan ibilbideak itsu-itsuan zehaztea, historiak, ingurugiroak eta mendi zuloetako berriketa lasaiek toki berezia izan dute. Artikuluak egiteko mendi ibilaldiei buruzko liburuak idazten esperientzia handia dutenak izan ditu erreferentzia añorgarrak. Euskaraz sortutako material gutxi erabili du lanerako, euskarazko mendiko liburu gehienak itzulpenak baitira.


«IHESI»REN AURREKARIAK.

Hizkuntza albo batera utzita, ibilaldiak azaltzeko formula desberdinak aukeratu ditu, gero, bereak osatzeko. Egilearen gustukoen artean daude: Imanol Goikoetxearen «Montañas de Gipuzkoa», «Guías prácticas Aralar», eta «Gailurrak eta Goi lurrak 9». Miguel Angulok ere makina bat argitaratu ditu: «Rutas y paseos por Iparralde», «Irati. 100 paseos y excursiones», «Guía del Pirineo vasco», «Pirineoak. 1000 igoera I, II eta III», «Euskal Herriko inguru gordeak», «Euskal Herriko mendiak» eta «Gure mendietako bide ezezagunak». Ziur ibilaldiek kutsu berezia jaso dutela Luis Pedro Peña Santiagoren liburuei esker: «Montañas del País Vasco», «Euskal Herriko 100 gailur eta 1000 txoko» edo «El Pirineo Vasco»


Azkenak
2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


2025-01-17 | ARGIA
Spoiler, gurasokeria, ziborg, santujale eta guakamole, Euskaltzaindiaren Hiztegiko azken eguneratzeen artean

2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.


Jesus Carrera “diktadurak sortutako egoera bidegabeen biktimatzat” aitortu du Hondarribiko udalak

Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.


Tokiko espezieekin osatutako basoa landatzeari ekingo diote igandean Arrankudiaga-Zollon

Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.


2025-01-17 | Antxeta Irratia
Dagoeneko 1.000 autoinkulpaziotik gora bildu ditu J’accuse kanpainak

Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]


2025-01-17 | Gedar
Soraluzen ‘desokupei’ aurre egiteagatik deklaratu beharko du lagun batek

 Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.


Ezezkoa eman dio Eskoriatza eta Aramaio arteko parke eolikoari Espainiako Gobernuak

Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.


Bizkaiko Foru Aldundiko langileen eta euskararen alde elkarretaratzea egin dute Bilbon

Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.


Eguneraketa berriak daude