EUSKAL INDUSTRIA MILITARRAK GERRA ASKO HORNITU DITU

  • bezain lotsagarri, munduan zehar herri eta pertsona asko deuseztu izana lepora zekiokeen hainbat euskal enpresari. Azken urteetan esparru zibilerantz bideratu dute euren ekoizpena.

2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Azken urteotako nazioarteko egoera politikoa dela-eta, aldaketa nabarmena gertatu da armak eta munizioa egiten dituzten mundu osoko enpresetan, baita Euskal Herrikoetan ere. Azken hamarkada arte, Euskal Herria arma ekoizle eta esportatzaile pribatu garrantzitsua izan da. Hego Euskal Herriak biltzen zuen Espainiako gerra material sektore osoko zati nagusia, eta gehienbat mortairuak, jaurtigaiak, munizioa eta arma motzak ekoizten ziren. Tamalez, Hego Euskal Herrian egindako arma asko munduan zehar gertatutako hainbat gatazkatan erabili izan da, gehienbat hirugarren mundukoetan. Egiazko bezain lotsagarri, Txile, Argentina, Paraguai, Maroko, Iran, Irak, Turkia eta Hego Afrikan herri eta pertsona asko deuseztu izana lepora zekiokeen hainbat euskal enpresari.
1986an, Espainiako industria militarraren momentu ezin hobean, 250.000 milioi pezetako balioa zuten armak esportatu ziren, zeinetatik 150.000 milioi Hego Euskal Herrian egindakoenak liratekeen. Urte horretan bertan, euskal industria militar pribatuak 20.000 milioi pezetako etekinak izan zituen. Urte horretan Espainia zortzigarren postuan zen hirugarren mundurako arma esportatzaileen artean. Mundu osoko arma ekoizleek lau bilioi pezetako etekinak izan zituzten 1986an.
Hain zuzen ere, azken asteotan, Amnesty International eta Bartzelonako Unibertsitateko Unesco Katedrak Espainiak arma salmenta areagotu duela salatu dute; hauen esanetan, bostgarren postuan legoke orain, EEBB, Errusia, Erresuma Batua eta Frantziaren atzetik. Era berean, erosle nagusiak giza eskubideak bortxatzen dituzten herrialdeak direla adierazi dute, Turkia kasu. Espainiagandik independente diren erakundeok Turkiari 240.000 milioi pezeta balio izan duen armamendua saldu zaiola ziurtatzen dute, Ekonomia Ministerioak 97.000 milioi izan direla esan arren.
Azken urteotan gauzak aldatu egin dira, batez ere euskal arma industrian. Gerrarik ezak –Jugoslaviakoa bezalakoak salbu– enpresa asko bere ekoizpena esparru zibilerantz dibertsifikatzera behartu ditu, hori egin ezean itxi egin beharko bailukete. Bada Euskal Herrian egoera horren adibide garbirik ere.
Izan ere, Euskal Herrian industria militar pribatuak arrakasta izan du, eta munduko gerra askotarako armak bertotik irten izan dira. Mundu osoan ospea izan du euskal arma industria horrek. Azken urteotako aldaketa nabarmena –gerra gutxiago daudela, alegia– Markinako Esperanza y Compañía (ECIA) enpresak islatzen du.
Esperanza y Compañía 1925ean sortu zuten Gernikan, Deriora pasa zen gero, eta azkenik Markinara. Enpresa honen kapitalaren zati handiena garai hartako Banco Vizcayaren esku zegoen, eta bere sektoreko munduko enpresa garrantzitsuenekin lehiatu du (frantsesak, israeldarrak, iparramerikarrak, japoniarrak) mortairu eta kalibre guztietako munizio ekoizpenean. Iran, Irak, Japonia, Hego Afrika, Estatu Batuak, Maroko, Txile eta abarrentzat lan egin izan du enpresa bizkaitar honek. 80ko hamarkadan ECIAk urtero batez beste 3.000 milioi pezetako balioa zuen armamentua saltzen zuen. 1987-1988 urteetan hasi zen, hain zuen, beherakada, gerrarik ezaren eskari murrizketak eraginda. Ekoizpena esparru zibilerantz dibertsifikatzen saiatu zen ECIA enpresa, baina ez zitzaion errentagarri suertatu eta 90eko hamarkadan betirako itxi behar izan zituen ateak.
80ko hamarkadan 25 ziren Espainian industria militarrarekin zerikusia zuten enpresak, horietatik 11 Hego Euskal Herrikoak. Beraz, Esperanza y Compañíaz gain, baziren Hego Euskal Herrian Gamesa, Expal, Instalaza, Arrizabalaga Alberdi, Astra Unceta, Dicosa, Industrias Irus, Llama y Gabilondo, Olave Solozabal, Orbea, Placencia de las Armas S.A., Star, Bonifacio Echeverria.
Momentuotan euskal arma industria, oro har, birmoldaturiko hainbat enpresak osatzen du. Nolanahi ere, oraindik nazioarteko proiektu militar garrantzitsuetan parte hartzen dute hauetako batzuk, aeronautika proiektuetan batik bat. Garrantzitsuenak Sener, Industria de Turbo Propulsores, ITP (Bizkaian) eta Gamesa (Gasteizen) dira. Enpresa hauetako arduradunek ez dute oso gustuko bere produkzio militarraz mintzatzea, eta askotan gutxietsi egiten dute, edo besterik gabe ukatu. ITPko kontseilariorde Joaquin Coellok, alabaina, publikoki onartu zuen iaz bere enpresa «

EFA programaren seme
» dela. «

Proiektu militarrek gure salmenten % 30 esan nahi dute
», gaineratu zuen Coellok. 925 behargin dituen ITPk 2003. urterako 50.000 milioi pezetako fakturazioa lortzea espero du hegazkintza zibilaren eskutik: 178.000 milioi pezetako eskaria du eta datozen bost urteetarako aurreikusitako 48.000 milioi pezetako inbertsioa


Azkenak
Gurekin egiten dutena

Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]


Su ta Gar, Kaotiko, Gatibu, Maruxak eta Leihotikan ere Hatortxu Rockeko azken jaialdian

22 talde gehiago iragarri dituzte Lakuntzan uztailean izanen den HatortxuRockerako: Bad Sound, Dupla, Su Ta Gar, Chuleria Joder!, Brigade Loco, Leihotikan, Burutik, Tribade, Maskak, Les Testarudes, Non Servium, Añube, Dj Plan B, Gatibu, DJ Trapella, La Jodedera, Süne,... [+]


Jon Urzelai Urbieta, fisikaria eta soziologoa
“Zaila da ezagutzen arteko banaketa zurruna gainditzea”

Jon Urzelai Urbieta ohituta dago itzalean lana egiten, baina Su festak musika-jaialdiei buruzko saiakerak dezenteko ikusgarritasuna eman dio, iaz Euskadi Saria eman baitzioten lan horregatik. Ez da, hala ere, irabazi duen sari bakarra, hori baino lehen, 2021ean, CAF-Elhuyar... [+]


Betharramgo indarkerien berri “komunikabideen bidez” hartu izana zehaztu du Baionako apezpikuak

Prentsaurrekoa eskaini dute ostegun honetan Marc Aillet Baionako apezpikuak, elizbarrutiko hezkuntza katolikoko zuzendari Vincent Destaisek eta Betharramgo biktimen entzuteko egiturako partaideetarikoa den Laurent Bacho apaizak. Hitza hartzera zihoazela, momentua moztu die... [+]


2025-03-14 | Gedar
Vox Nafarroako Parlamentutik kanpo geratu da ia, barne-desadostasunak direla eta

 Maite Nosti diputatuak kargua utzi du alderdiarekin izandako desadostasunengatik, eta horrek kide bakar batekin utzi du alderdi faxista, talde mistoan sartzera behartuz.


2025-03-14 | Euskal Irratiak
Bidarteko bahitzailea militar-ohia zen, eta prokuradorearen arabera “hil egin nahi zuen”

Bidarteko gasnategian bahiketa burutu duen gizona, militar ohia zen. Asteazken arratseko 7.30tan Erretegia izeneko gasnategian bertako kudeatzailea bahitu eta poliziaren kontra tiro egin duen gizonak 54 urte zituen.


2025-03-13 | ARGIA
EAJk eta PSE-EEk zerga erreforma adostu dute Ahal Dugurekin

PPrekin eta EH Bildurekin negoziazioetan porrot egin ondoren etorri da Ahal Dugurekin adostutako akordioa. Indar politiko honek aitortu duenez, maximalismoak atzean utzi eta errealitateari heldu diote, errenta baxueneko herritarren aldeko akordioa lortuta.


2025-03-13 | Uriola.eus
Correoseko langileen eskubideak eta zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko eskatu dute

“Posta publikoa eta kalitatezkoa. Eskubideen aldeko Hitzarmen eta Akordio baten alde” aldarrikapenarekin, LAB, ESK eta ELA sindikatuek lan-baldintzak eta posta-zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko mobilizazioa egin zuten atzo, hilak 12, Bilboko Eliptika Plazan.


Amasamendin eolikoak ezartzeko proiektu bat dagoela jakinarazi du Villabonako Udalak

Herriko EH Bilduko zinegotzi eta legebiltzarkide den Ander Goikoetxeak egindako galdera parlamentario bati Jaurlaritzak emandako erantzunaren bidez jaso informazioa hau. Bi haize sorgailu ezartzeko asmoa dago eta Cluster Hernani izeneko proiektu zabalago baten barruan kokatzen... [+]


Milaka ikaslek Hego Euskal Herriko hiriburuetako kaleak hartu dituzte, IAk deitutako greban

Hezkuntza bi arazo handik zeharkatzen dutela adierazi dute IAk: "ideia erreakzionarioen" gorakadak eta "ikasleen egoeraren okertzeak". Mobilizazioaren deialdia hedatzeko, goizean errepide mozketak egin dituzte Donostian, Iruñean eta Gasteizen. Bilbon, Euskal... [+]


Hau Pink da, Europako gure lehengusu txikia, eta 1,4 milioi urte ditu

Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.


Beste epai euskarafobo bat: Bitarteko Idazkari izateko lan poltsa eskaeraren aurka

Gasteizko 1 zenbakiko Auzitegi Kontentzioso-Administratiboak emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Lan poltsan parte hartzeko euskara maila altuenaren baliokide diren 3. eta 4. eskakizunak indargabetu zituen Gasteizko Auzitegiak. 


2025-03-13 | Ahotsa.info
“Ez da soilik memoria ariketa bat, baizik eta NATOren kontrako borroka deialdia”

Hainbat eragilek deituta, NATOren aurkako elkarretaratzea egin da Iruñeko Udaletxearen aurrean. Izan ere, gaur, martxoak 12, 39 urte bete dira Hego Euskal Herriak, Espainiar Estatua NATOn sartzeko erreferendumari ezezkoa eman ziola. Askapenako kide batek adierazi du, gaurko... [+]


Bi minututan galdutako elkarrizketak

Azkar! Azkar! Adi egon, ez daukat astirik eta! Ohartarazi behar zaitut, denborak agian ez baitit uzt… Pipipipi-pipipipi! Pipipipi-pipipipi!

Goiz jaiki, eguneratuta egoteko irratia piztu, dutxa hartu, ilea lehortu, orraztu, bizarra kendu edota makillatu, kafea egiten den... [+]


Nola eragingo die AEBen eta Europaren arteko norgehiagokak Euskal Herriko produktuei?

Europako Batzordeak 26.000 milioi euroren inportazioak zergapetuko ditu apirilaren 1etik aurrera, Donald Trumpek altzairuari eta aluminioari ezarritako muga-zergei erantzunez. Enbido-komertzialek jarraitzen badute, Euskal Herrian lehen sektoreak nozituko du gehien norgehiagoka... [+]


Eguneraketa berriak daude