«LARRIA DA ETA-REKIN ORAINDIK MINTZAKIDETZARIK EZ IZATEA»


2021eko uztailaren 19an
Duela urtebete EAEko hiruko gobernuan zineten sozialistak. Asko aldatu dira gauzak harrezkero. Ba al duzu gobernu haren nostalgiarik?
Ez dut uste. 85ean legealdi itun batekin hasitako garaia da, eta gero koalizio gobernuak etorri ziren. Herrialdea kontsentsuan oinarrituta aurrera eramateko formula izan zen, autonomia estatutua, autogobernua, biolentziari aurre egiteko modua... Nazionalistena eta sozialistena herri honetan oso sustraituak dauden kulturak dira eta biak uztartuz herri hau aurrera eramateko ahalegina zen. Baina azken legealdian agortu egin zen, formulak ez gintuen asetzen. Horrez gain, EAJk argi eta garbi hartu zuen beste bide bat, guk jarraitu ezin genuena.

Eta Ajuria Eneko Mahaiaren nostalgiarik?
Nolabait bai. Tristezia ematen dit esperientzia haren amaierak, baina Mahaiarenak baino gehiago Itunarenak, Mahaia azken finean Itunaren tresna besterik ez baitzen. Herri honek Ajuria Eneko Akordioa edo antzerako beste bat berreskuratu behar du, eta lehenago edo geroago hura sostengatzen zuten oinarriak gure elkar bizitzaren oinarri bihurtuko dira berriro. EAJk, eta zehazki Ibarretxe lehendakariak, azken hilabete hauetan Mahaiarekin egin duena akatsa iruditzen zait, amaiera emateko ere ez baitu bildu, hori ez da normala horrenbeste denbora elkarrekin egin ondoren. Ibarretxek berak dio Lizarrak eta Ajuria Eneak ez dutela balio, eta larriena hori da, ez dugula elkar ulertzeko tresnarik, oinarririk.

Ajuria Eneko Mahaiari finikitoa emateko biltzea ondo ikusiko al zenuke?
Beharbada bai. Alderdiak mahai baten inguruan biltzea garrantzitsua zen eta garrantzitsua izaten jarraitzen du. ETAren su-etenarekin Ajuria Eneko Itunaren 10. puntua indarrean jartzen zen eta etorkizuna eraikitzeko oinarri sendo bat ematen zuen. Etorkizuna oinarri barik eraikitzea da arriskutsua; urteetan kontsentsu demokratikoa izan dena gabe etorkizuna eraikitzea akatsa da.

Ofizialki ez da desagertu baina errealitatean bai, zure ustez non egon da Ajuria Eneko Mahaiaren akatsa, egon bada?
Azken legealdi honetan eska daitezke erantzukizun politikoak. 95 edo 96an Alderdi Popularrak ekin zion politikarekin hasi zen indargabetzen Ajuria Eneko Mahaia. PPk espetxe politikan zegoen oinarrizko akordioa apurtu zuen. Garrantzitsuena, ordea, ez zen politika horrekiko akordioa apurtu zuela, desadostasunak mahai hartan hitz egin behar zirela baizik, eremu politikora eraman gabe. Horrez gain, etorkizunera begira ezberdintasun estrategikoak agerikoak ziren. Beraz, bakoitzari dagokion zatian «mea culpa»ri ekin beharko genioke. Baina Itunaren tresnak azken urteetan ondo ez ibili izanak ez du esan nahi Ituna txarra denik, areago, une hau da haren oinarriak gogora ekartzeko unerik aproposena.

HBrekin izandako bileran informazioa ateratzera joan zinetela esan zuen Permachek.
Alderdien artean maila horretan egiten diren bilerak zintzoak izan daitezen ahalegina egiten da, ez dira adeitasunerako egiten, errealitateen ikuspegiak elkar trukatzeko baizik. Gure idazkari nagusiak eta buruzagitzako beste kide batzuek izandako bilera haren helburua hori zen, HBk errealitatea nola ikusten zuen jakitea eta etorkizunean nola joka zitekeen ikustea... Nire ustez, herri demokratiko batean alderdiek beraien artean hitz egin behar dute, guztiek guztiekin, eta Alderdi Sozialistak eremu parlamentarioko alderdi guztiekin jarrera hori mantentzeko asmoa du.

Bitxia da. EAJk HBrekin elkarrizketak eta negoziazioak zituela argudiatuz, Jaurlaritza utzi zenuten iragan udan. Orain zuek hitz egiten duzue HBrekin.
Samurra da ulertzeko. Itun politiko baten ondorioz geunden koalizio gobernuan, eta beraz estrategiak edo egin beharrekoak gobernukideen artean egin behar dira. Batek bere estrategiak koalizio gobernukideekin baino beste hirugarren batekin finkatzen dituenean, ituna mantenezina da. Hori da gertatzen zena EAJ eta HBren artean. EAJk ez zuen nahi bakegintzaren arazoa sozialistekin konpontzea, eta HBrekin bai. Legealdi bukaeran zenbait itun parlamentario egin zen HBrekin, PSE-EEren ikuspegiaren aurka, eta baldintza horietan itunak apurtu egiten dira. Legebiltzarreko araudia izan zen leherkaria baina aurretik gauza asko gertatu zen.

Duela gutxi gobernatzen gaituztenen aurkako herri matxinada bat zuzentzeko prest agertu zinen. Zertarako eta nola egingo zenuke?
Nire hausnarketa gai honekiko honakoa da: azken hilabeteetan egoera gogorrak bizi izan ditugu izaera fazistadun erasoekin, kale borroka deitzen denaren egoera gogorrak bizi izan ditugu, otsailean bereziki. Popular eta sozialisten aurkako eraso planifikatua izan da, oposizio politika saihestu guran. Honen aurrean, Jaurlaritzak, ordezkaritza politikoa dutenen ohiko jarduna babestu beharrean, aldendu egin da, pasibo egonez eta horrelako ekintzak gaitzesten ez dituztenen sostenguarekin. Nola da posilble gobernatzen dutenek opozisioa zanpatzea eta gobernuak ez babestea. Hori gertatzen den herrialdean gobernu hori kanporatu behar da.

Esaten ari zara gobernatzen dutenek egiten dituztela erasoak?
Gobernatzen gaituztenek babesa ematen diete erasotzen gaituztenei. Zeinek egiten du kale borroka? Gaur egun nagusiki bi erakundek: Jarraik eta Amnistiaren Aldeko Batzordeek (AAB), eta nik egunero ikusten ditut ETBn AABetakoak, baina ez ditut ikusten egindakoagatik erantzuten.

Baina epaileek ez dituzte prentsaurrekoetan atxilotzen, eta egunero ematen dituzte prentsaurrekoak.
Epaileek ez dituzte atxilotu behar, hori polizia autonomoaren lana da. Hori poliziaren ardura da, gobernuaren ardura da erasoak saihestea eta egileak auzitegien aurrera eramatea. Politikoki, ostera, gobernuak gaitzetsi behar ditu, bakartuak eta erasotuak izan garenoi babesa eskainiz. EA izan da elkartasun personala adierazi digun bakarra, eta hori ere eskertzekoa da. Hori egiten ez badu, gobernuak matxinada merezi du, eta herri honetan izan da matxinadarik, gogoratu besterik ez Blanco hil zuteneko matxinada.

Zuk diozunaren arabera, ulergaitza da Jarrai eta AABetakoak prentsaurrekoetan edo egoitzetan ez atxilotzea. Ez dituzte atxilotzen ez ertzainek baina ezta polizia nazionalak ere Nafarroan.
Ez, errua ez da bakarrik polizia autonomoarena, Mayor Orejak ere badu zereginik. Ez dakit zehatz-mehatz prentsaurrekoa ematen ari dena atxilotu beharko litzatekeen. Horren atzean, logistika dago, antolakuntza eta horren atzean dauden erakundeek erantzun egin behar dute. Kaleko edonork badaki hori horrela dela.

Zer iruditzen zaizkizu azken boladan HBko buruzagi batzuek kale borrokaren inguruan esandakoak?
Beraiek badakite kale borrokak beraien estrategiari kalte egiten diola. Baina kale borrokaren erabilgarritasunari buruzko hausnarketa hori ez da nahikoa. Demokrata batek hitzez bakarrik defendatu behar ditu bere ideiak, biolentziari uko eginez. Arrazoia eta botoa, horiek izan behar dute tresnak.

Eta zer eskatuko zenieke zuk?
Gainerakoek egiten duguna egitea, norberen ikuspuntu politikoak inposatzeko biolentziari uko egitea, eta uko egiteak gaitzespena dakar. HBk ez du urrats hori eman eta eman artean defizit demokratiko maila bat izango du.

Ez dirudi hori errealista denik, ez dirudi HB gaitzespen kontuetan sartuko denik.
Urrats hori ematen ez badu, epe batean HBk ezingo du ahalegin seriorik egin gainerakoekin.

Ibarretxeren Foroa dela eta desberdintasunak al dira PSE-EEren baitan?
Ez, bat bera ere ez.

Zer esan nahi dute, orduan, PSOEren Batzorde Federalean gai hau aztertzean Manuel Huertas eta Patxi Lopezen abstentzioek?
Ez dakit, ni ez nintzen egon Batzorde Federalean... Dena den, Ibarretxek oraindik ez du proposamen zehatzik. Bestetik, lehen esan dudan bezala, oraindik ezin zaie uko egin Ajuria Eneko edukiei. Eztabaidarako oinarria hor dagoela uste dugu eta lehendakaria horretaz jabetuaraziko dugulakoan nago. Foro hori norbaiten menpe badago, Lizarrako Akordioko alderdien menpe da. Ziur nago HBk ez duela Foro hori nahi.

Hori ondorioztatu al zenuten HBrekin izandako bileratik?
Bai. Zergatik? Bada, Lizarrako Ituna sinatu zenetik oso modan dagoen Euskal Herriaz hitz egite horren arabera, beraiek Nafarroa eta Frantziako Euskal Herria bateratuko dituen tresna bat nahi dutelako, nahiz eta seguruenik Nafarroarekin ere konforme leudekeen. Baina hori bideraezina da. Beraz, hor dago foro horren oztopo nagusia eta ez sozialista edo popularrengan.

Eta eratuko balitz, zuek zer eramango zenukete foro horretara.
Ajuria Eneko Ituna abiapuntu ona izan liteke. Gustatuko litzaidake jakitea duela hamar urte sinatu genuen akordio horretatik zerk ez duen balio, alderdi politikoen iritziz. Dena den, egoera hori urruti dago oraindik.

Zer iruditzen zaizu Aznarren gobernuak ETAren su-etenaz denbora honetan egin duen kudeaketa?
Pasibitatearekin ari da. Bi gauza leporatzen dizkiot Aznarren gobernuari: bat, Estatu ikusmoldea eskatzen duen gai baten inguruan akordiorik ez izatea sozialistekin, zentzugabea dena; eta bi, ETArekin mintzakidetza iragarri zuen baina harrezkero bost hilabete pasatu dira eta ez da ezer ikusten, hori larria da; hirugarrenik, gobernuak espetxe politika malguagoa egin zezakeen, eta horrek ez du esan nahi alderdi nazionalistei arrazoia ematen zaienik

GOGORRENA
GOGORRENA
Bera da PSE-EEko gogorrena, Rosa Diez eta 78an berarekin batera hasitako Javier Rojo alderdikidearekin batera. Gasteizko Legebiltzarreko sozialisten bozeramailea da eta 79an Arabako Batzar Nagusietarako hautatu zutenetik era guztietako karguak izan ditu, bai maila instituzionalean zein alderdian. Ardanzaren gobernu batean lehendakariordea izatera iritsi zen. Abertzaleen mamuetakoa da.


ASTEKARIA
1996ko abenduaren 29a
Azoka
Azkenak
2025-04-10 | Cira Crespo
Carli Pup
“Gure herriak besteak bezalakoak dira, eta ez dugu museo batean egon nahi”

Carli Pup (Udine -friuleraz Udin-, 1973) Friuli [friuleraz, Friûl] herriaren ekintzaile kultural garrantzitsuenetako bat da. Bere hizkuntza gutxituaren idazle, hizkuntzalari eta bere herriaren historialari bihurtu da.
Gaur egun, Informazione Friulana kooperatibako... [+]


Negoziazioa: negarrerako zioa

Hezkuntza publikoko irakasleok  hamabost urtetan berriztu gabeko lan-hitzarmena eguneratzeko eta hobetzeko beharra eta eskubidea dugu. Horretarako, benetako negoziazio batean murgilduta egon beharko genuke, baina errealitatea negargarria da. Negoziazio batean, alde oro ados... [+]


2025-04-10 | ARGIA
Bizi Baratzea Orria jende asko batzen ari da komunitatera

Martxoaren 27an aurkeztu zuen ARGIAk Bizi Baratzea Orria, lurrari begiratzen dion urtarokako aldizkari berria. Martxoaren hasieran zabaldu zen kide egin eta formatu oso berezia duen orri handia etxean jasotzeko aukera. Erantzun oso beroa izan du. Kide hauen profila ezagutu nahi?


Muga zergak 90 egunez %10era jaitsi dituzte AEBek, baina Txinari %125era igo dizkiote

Jaitsiera AEBen muga zergen igoerari erantzun ez dieten eta negoziatzeko prest azaldu diren herrialdeei aplikatu diela argudiatu du Donald Trumpek, Europar Batasuna barne. Txina eta AEBen arteko lehia komertzialak gora egiten jarraitzen du.


2025-04-10 | ARGIA
Maiatzean beste bost greba egun egingo dituzte EAEko hezkuntza publikoko irakasleek

Hirugarren greba zikloa iragarri dute Steilas, ELA, LAB eta CCOO sindikatuek maiatzaren 12tik 16ra bitartean, hezkuntza publikoa indartzearen alde. Azaldu dute Hezkuntza Sailak helarazitako azken proposamenak ez diela euren aldarrikapenei erantzun egokirik ematen.


Ingeles ordu gehiagorik ez dute nahi

Sarriguren, Tafalla, Noain, Buztintxuri eta Gares herrietako D-PAI ereduko ikastetxeetako familiak kalera aterako dira Hezkuntza Departamentuak foru lege bidez ingeleseko orduak handitu nahi dituela salatzera. Euskarazko murgiltze ereduaren kontrako erabakia dela iruditzen... [+]


2025-04-10 | ARGIA
Negoziazioak “boikoteatzea” egotzi diote sindikatuek Nafarroako Gobernuari, funtzio publikoko greban

Nafarroako funtzio publikoan 30.000 langile zeuden grebara deituta asteazken honetan. Deialdiak jarraipen desberdina izan du sektorearen arabera, eta sindikatuek salatu dute foru gobernuak "abusuzko" gutxieneko zerbitzuak ezarri dituela nahita.


2025-04-10 | Gedar
Ertzaintzaren interbentzio batean hil zen pertsona baten kasua ikertzen ari dira

Iazko abuztuan, Irundik gertu, ertzainek atxilotzean izan zuen bihotzekoa gizon batek. Eneko Valdésen heriotzaren ikerketan, Polizia errugabetu zuten.


2025-04-10 | Euskal Irratiak
Maider Hoki eta Ilora Capot
“Libertatearen beharra denek dugu, eta Bekat'uros bestak hori eskaintzen du”

Bekat’uros LGBTQIA+ euskal besta hirugarren urtekoz iraganen da Atharratzen. Apirilaren 12an egun osoko egitaraua antolatu du Prefosta elkarteak, usaiako karrika inguruarekin, kontzertuekin eta ikusgarriekin.


Microsoftek bi langile kaleratu ditu multinazionalak Israelekin dituen harremanak salatzeagatik

Bi langileek Microsoften 50. urteurreneko ekitaldia moztu zuten ostiralean, eta enpresako buruei Gazako genozidioan duten papera leporatu zieten. Adimen artifizialarekin eginiko armak saltzen dizkio multinazionalak Israelgo armadari.


Palestinaren alde egiteagatik lau herritar kanporatu nahi ditu Alemaniak

Poloniar bat, bi irlandar eta estatubatuar batek jaso dute Alemania apirilaren 21a aitzin uzteko manua. Hori gertatu ezean, kanporatuko dituztela argitu die Berlineko Migrazio Bulegoak. Salaketa jarri dute kanporaketa prozedura geldiarazteko xedez.


Ernairen ekitaldia zelatatuko du Auzitegi Nazionalak

UPNk jarritako salaketa bati erantzunez hartu du erabakia auzitegiak. Apirilaren 17an gazte topagunearen baitan Berriozarren antolatutako "Kurdistan eta Euskal Herriko preso politikoen" aldeko ekitaldia da UPNk bertan behera utzi nahi izan duena "terrorismoaren... [+]


Europar Batasuna eta Errusia
‘Ostpolitik’, oihartzun fin hura

Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]


Sarkozy eta Le Pen eskandalizatuta, zuzenbide estatuak hitz egin duelako

Bere burua 2027ko Frantziako Estatuko presidentzialetako garaile gisa irudikatzen duena –Marine Le Pen– gogorki zigortu du Parisko Auzitegi Korrekzionalak, lau urteko kartzela-zigorra, 100.000 euroko isuna eta batez ere, bost urtez aurkezteko debekua bideratuta. Tonu... [+]


Gorputz hotsak
“Niretzat klabea izan da familiak eta inguruak ez tratatzea gaixo moduan”

Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]


Eguneraketa berriak daude