Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2025eko urtarrilaren 05ean

«JAKOBINO ETA GIRONDINOEN ARTEKO DEBATEA BEHAR DUGU»

Mikel Asurmendi

2021eko uztailaren 21ean

Inprimatu

Frantziako Demokraziaren Aldeko Batasuna (UDF) alderdiaren lehendakariordea zara, Démocratie Libérale joeratik dimisionatu ondoren. Zer falta zaio Frantziako zentro-eskuinari, (UDF-RPR) ezker-anitzaren alternatiba bat osatzeko etorkizun hurbilean?

UDF zentroko alderdi bat da, eta RPR alderdiaren parte bat ere zentroan dago. Hortaz –Frantzian dagoen eraketa politiko dela-eta–, ez da ageri zentroko eta eskuineko alderdi bat modu argi batez. Dugun hauteskunde sistemak –bi itzuliko sistema– bi alderdi garrantzitsuak ezkerrean eta beste bi eskuinean izatera eramaten gaitu. Gainera,

gaullismoa

delako fenomeno bitxiagatik RPR jarri dugu beti eskuinean, eta gainerakoa bere ezkerrean. Funtsean, UDF eta RPR arteko ezberdintasun politikoak ez dira oso argiak. Hori bizitza politiko frantsesaren arazo handia da, aipatzen duzun ezker-anitzaren alternatiba izateko gainditu behar duguna.

Gainerako eskuinak, Fronte Nazionala (FN) alderdiak ere zer ikusia izan du horretan guztian azken urteotan...

Bai. FN alderdiak arazo zaila ekarri zuen frantses politikara, bere agintarien posizioa eskuin-muturreko botoemaileen posizioa baita. Nahiz jakina den FNk boto desesperatua, langabetuena eta Frantzia mundurantza zabaltzeak dakarren beldurren bidez lortzen dituela botuak. Alderdi biziki berezia da FN, eta begibistan denez, FNren hazkundeak rol zinez garrantzitsua jokatu du eskuinaren kaltetan eta ezkerraren garaipenean. Nolanahi ere, orain hiru hilabete FNren baitan izan den haustura oso izan da garrantzitsua eta horrek lagunduko du zentro-eskuin-anitza osatzen.

Zerk eragin du Jean Mari Le Penen alderdiaren krisia, zure ustez?

FNk zerabilen argudio pisuzkoena hauxe zen: «Gu beste alderdietatik ezberdinak gara. Gu herritarrez arduratzen gara, eta besteak politikakeriaz». Diskurtso hori, jakina, politikan ardurak ukan aitzin mantentzen ahal zuen. Politika egitean kontradikzioak jalgi dira bere baitan, bere aurkako prozesu juridikoak izan dira eta kontradikzio horietan alderdi klasikoek baino are okerrago –nolabait esanda– jokatu du.

Europako hauteskundeak burutuko dira ekainean. UDF eta RPR bereiz aurkeztuko dira. Zeintzu dira beren diferentziak eta zein zure asmoa UDFren baitatik?

UDFk RPRrekiko dituen alde nabarmenak Europa eta Europako erregioei buruzkoak dira. UDF Frantzia guztiz deszentralizatua eta Europa federalaren alde dago. RPR Frantzia zentralistaren alde –Frantzia jakobinoa– dago, eta hortaz ez da UDF bezain europazale. Europako hauteskundeetarako ene asmoa Francois Bayrou sustengatzea da. Bere zerrendan izanen naiz. Ni neu oso motibatua eta pasionatua nago Europako hausteskundeetarako lanetan. Europaren eraikuntza gure belaunaldi politikoaren eginbehar handienetako bat dela uste dut.

Politika lokalera etorriaz, BAM distrituaren presidentea zara. Aglomerazio Erkidegoa izatera pasatuko da laster, fiskalitate bakarrarekin. Bere hautetsi propioak izatea proposatu zenuen ere bai. Zertan da afera?

Parisko Asanblea Nazionalean indarrean dagoen legearen bitartez, hiri bakoitzeko bozkak baliatzea proposatu nuen BAMeko hautetsiak aukeratzeko. Legeak ez du hori posibilitatzen eta, antza, aglomerazio handietan baino ez dira eginen hauteskunde zuzen hauek. Gurean ez berehala behintzat, ez gara nahiko handiak.

Bere txikian ere, Ipar Euskal Herrian –BAM buruan buru– kostapartearen garapen azkarrak barnealdearen txirotzea ekar lezakeen beldurra dago...

Horixe da BAM kudeatzen dugunok saihestu nahi duguna. Gure proiektua Euskal Herriko Auzapezen Biltzarrera aurkeztua izan zen. Biltzar honek biziki ontsa ordezkatzen ditu Ipar Euskal Herriko laboral herriak. Gure aglomerazio proiektuak nolabaiteko partzuergoa proposatzen du kostaparte eta barnealdearen artean. Esaterako, BAMaren inguruan diren hogei herri –50.000 bizilagun– gure proiektura bildu ahalko dira, haiek hala erabakitzen badute.
Ekonomia nahiz turismo zein kultura eta informazio alorrean garatzen ari garen aglomerazioa oso hurbil dago barnealdetik; ireki dugun Internet gune komuna lekuko. Konbentzituak gara, barnealdea eta kostapartea elkarrekin garatu behar ditugula. Jende kopurua eta aberastasun handiena kostapartean izanda ere, kultur tradizioa eta izpiritua barnealdean aurkitzen dela kontziente gara. Beraz, aldi berean bide egin behar dugu.

Bide egite horretan aski al da Ipar Euskal Herriaren garapenerako Garapen Eskema deitua? Zein da honi buruzko zure balorazioa?

BAM distritua hasieratik dago «Euskal Herria 2.010» proiektuari atxikia. Niri dagokionez, Aurrekontuetarako ministroa izan nintzeneko gobernuak Ipar Euskal Herria

Pays

bezala ekarri zuen. Haren ondorioz, lurralde lege berria antolatua izan zen, eta hemengo alderdi politikoekin batera onartu zen Eskema deitua. Oso egokia iruditzen zait. Bistan da, luzerako proiektu bat da, Departamendua eta Erregioko instituzioekin batera landu beharrekoa.

Departamendua aipatu duzu. Ez al duzu Ipar Euskal Herriarentzako departamendu baten beharra ikusten?

Bi gauza honi buruz. Euskal Departamenduari buruzko eztabaida pozoindu da erabat Frantzian. Hasieran proposamen administratibo bat zena debate politikoa bilakatu da, anbiguoa. Nire ustez debatea ez da interesgarria, formula administratibo departamentala ez baita formula aktiboa. Frantses Iraultzaz geroztik departamendutan banandu zen Frantzia, orduko laboral lurraldera egokitutako formula izaki. Frantzia ordea, herrialde urbanizatua bilakatu da. Gaur egun, hiri-aglomerazio eta erregioen inguruan antolatu behar dugu Frantzia. Departamenduaren formula zaharkitua geratu da.

Europako erregioak aipatzean, Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herrira begiratzea da naturalena. Egitura komun bat izatea logikoena ere.

Egitura komunetako bat –eta izan daiteke gehiago ere– Baionako Ituna da. Europako arazoetarako ministroa izan nintzenean, negoziatu eta sinatu nuena; egun indarrean dagoena. Oso garrantzitsua, bai sinbolikoki bai juridikoki. Itun honek kolektibitate publiko frantsesak kolektibitate espainolaren barnean modu juridiko batez parte hartzea ahalbideratzen du, eta alderantziz. Bere lehen aplikazioak Irun-Hendaia-Hondarribia herrien arteko partzuergoa ekarri du. Hori muga alde honetatik ikusita, benetako iraultza bat da. Horren lekuko zenbaiten aldetik izan diren erreakzioak.

Horien artean Jean Pierre Chevenement barne ministroarenak. Ez dirudi begi onez ikusten duenik ere Donostia eta BAMen artean lantzen ari den euskal euro-hiria proiektua.

Nik bai ordea. Ene egiteko politiko guztietan mugak haustea izan da ene xedea. Bidasoako mugaren eraispenean parte hartu dut, Frantzia Shangai deritzan akordioan sartzen lagunduz. Honen bitartez kendu zen pertsonen kontrola mugetan. Geroztik, Baionako Ituna, BAM eta Gipuzkoaren arteko euskal euro-hiriaren proiektua gauzatzen lagundu dut, eta gainera diot, oso gustura egiten dudala.

Euskal Departamendu baten gauzatzeak balkanizazio gisako bat ekar zezakeela ere esan da. Ez al da gehiegitxo esatea?

Nik uste dut beldur horiek gainditzeko tenorea heldu dela. Hegoaldeko bake prozesuari aiduru nago. Egiten ahal dugun hoberena da alde bat bestearen aferetan ez sartzea. Eta hala izanik ere, bake prozesuaren ondorioen zain egon gabe, gure harremanak aitzina joan behar dira. Eta hori egiten ari gara eusko euro-hirian. Moneta bakarreko eta mugez gaindiko Europa egiteko gure arteko bizitza erraztu behar dugu, beldurra uxatuz, baina betiere demokraziaren izpirituan eta gizabanakoaren eskubideak errespetatuz.

Lizarra-Garaziko akordioa Iparraldera zabaltzea hemengo politikan sartzea ote da? Hainbestekoa al da?

Zenbaitetan Hegoaldeko nazionalistak Iparraldeko aferetan sartzen dira. Hemengo debate politikoan eragiten dutenean gainera, hemengo hiritarren izpirituan kontrako eragin bat sortarazten dute, zinez. Ez dakit hainbesteko ote den, baina Lizarra-Garaziko partaide diren indarrek akordioa ez dadila krispazio sortzeko izan lan egin behar dute. Badaude, elkarrekin aritzeko bideak, eta partaide naiz horretan. Ordea, hasten bagara esaten Iparraldean ditugun arazoak Hegoaldean dituztela soluziobidea, ez. Baditugu puntu edota arazo komunak, baina funtsean guk geure arazoak ditugu, eta nork bere arazoak soluzionatu behar ditu. Esaterako, ni ez naiz Baiona edo Angeluko aferetan sartzen, nahiz finean elkarrekin lan egitea xede dugun. Era berean, BAM eta Gipuzkoako Diputazioa proiektu komun bat ari gara lantzen, baina ez gara sartzen Diputazioaren aferetan, ezta bera gurean ere.

Euskal Departamendurik gabe, instituzio propio bat ontzat hartuko zenuke? Hizkuntz Kontseilua bere gain hartuko zukeena bederen...

Belgiarren exenplutik ikasi behar dugu nik uste, eta berezi zer den antolatze politikoa eta linguistikoa. Gure estatus kultural eta linguistikoa ez dugu osatua. Nahiz badugun EKE eta herrien arteko sindikatu bat, euskararen ezagutzaraino joan behar dugu. Horretarako Frantziak Europako karta delakoa sinatu behar du. Gobernuan izan nintzen bitartean karta sinatzeko aurkeztu nuen, nik neronek konpartitzen ez ditudan argudio juridikoengatik errefusatua izan zena. Anartean, modu praktiko batez, gauza konkretuak aitzina eramaten saiatzen naiz. Internet gune komun bat zabaldu dugu BAM eta Donostia artean, informazio eta zerbitzua eskaintzen duena Hegoalde eta Iparraldearen artean, eta euskaraz egin ere. Urrunago joan behar dela? Ados.

Frantzia, askatasunaren seaska deitua, Europarekiko desfasaturik hatzematen dut nik.

Europan bi kontzepzio historiko ezberdin politikoak dira. Estatu multinazionalaren tradizioa eta eskubide kolektiboak ezagutzen dituena, eta tradizio uninazionalak eta gizabanakoen eskubideak baino ezagutzen ez dituena. Frantziak bigarrena ezagutu du orain arte. Frantzia herritarren eskubideen deklarazioa sortu duen herrialdea da. Iraultzak jende guztia maila berean jarri zuen, eta bi mendeen ondotik, guk egiten dugun akatsa, berdintasuna –égalité– eta uniformitatea nahastea ote den nago. Jakobinista eta girondinoen arteko debatea bizkortu behar dela uste dut.

Azkenik, zer deritzozu frantses sozialistek departamenduari buruz daramaten politika?

Euskal sozialistek gaizki jokatu dute abertzaleekiko. Bigarren aldia da dagoeneko. Mitterrandek erabili zuen demagogia kritikatu nuen jadanik bere garaian. Politikan dena da zilegi. Departamenduaren alde edo kontra egon zaitezke, baina ezin da jendearen izaera eta sentimentuekin jolasean ibili

EUROPARI BEGIRA

1944 sortu zen Pauen. Jatorriz biarnesa eta euskal herritarra adopzioz. Euskal Herrian ez dago bera bezain goian ibilitako politikorik: Europako arazoetarako eta aurrekontuetarako ministroa izana da zentro-eskuineko gobernuetan, baita eurodiputatua ere. UDFko lehendakariordea da, baina betiere alderdi honen lemari atxikia. UDF alderdi demokrata liberala izaki, eskuinera lerratzearen kontra dihardu.

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Efemeridea: Iruñeko kartzelatik Arantza Arruti kidea askatzen saiatu zen ETA

ARGIA

Segi dezala akelarre antifaxistak

Uxue Gutierrez Lorenzo

Efemeridea: Quico Sabaté maki gerrillari antifrankista hil zuen Guardia Zibilak

ARGIA

Konplexutasuna

Bizi Baratzea

Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Lander Arbelaitz Mitxelena

Azkenak

2025-01-04 | iametza

22. Txikipedia, umeentzako euskarazko entziklopedia txiki eta askea

MULTIMEDIA - Hodeia ez da existitzen

2025-01-04

Salaketa

MULTIMEDIA - Antzezlana

2025-01-03 | Xabier Letona Biteri

LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]

2025-01-03 | Leire Ibar

Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]

2025-01-03 | iametza | Asier Iturralde Sarasola

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.

2025-01-03 | Urko Apaolaza Avila

Analisia

2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]

2025-01-03 | Xabier Letona Biteri

Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.

2025-01-03 | Leire Ibar

2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]

2025-01-03 | Gedar

Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.

2025-01-03 | ARGIA

Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.

2025-01-03 | Jon Torner Zabala

Espainiako Pilota Federazioa

“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]

2025-01-03 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]

2025-01-03 | Uxue Gutierrez Lorenzo

Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA 40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]

2025-01-03 | Elhuyar | Ana Galarraga

Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]

2025-01-03 | Antxeta Irratia | Paola Oskoz

Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).

Eguneraketa berriak daude