ZUBEROAN EUSKARAREN "SU AZIA" PIZTU NAHIAN

  • egiteko xedez. Ibilbide aldakorra izan du, baina orain urtebete egin biltzar nagusian ildoak garbi utzi zituen. Apirilean aldizkari berria karrikaratuko du: «Txinka», pindarra alegia.

2021eko uztailaren 21an
Sü Azia: txingarra, kanborra. Zuberoan bada euskararen txingarra piztu, suspertu nahi duen elkartea. 1978an sortu zen, Frantxoa Dascon, Junes Casenave-Harigile eta ikastolen eta kultur munduko beste zenbait euskaltzaleren ekimenez. Bi hamarkada hauetako ibilbidean sasoi ezberdinak bizi izan ditu, bere helburuetan aldaketak; urte oparoagoak eta baita geldialdiak ere. Egun, ordea, ez du euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekimenik falta.
Euskal Herriko biztanle dentsitate txikiena (20 biztanle inguru kilometro karratuko) duen probintzian euskara gainbehera omen doa. Uste edo errealitate horri aurre egin, joera irauli eta egoerari aurre hartu nahi dio bertako hainbat jendek. Horien artean daude egun Sü Azia kudeatzen duten kideak. Eta horretarako dihardute lanean.
Allande Sokarros «Euskaldunon Egunkaria»ko kazetari eta elkarteko kideak lan honen zenbait aleren berri eman digu. Zuberoako herrien izenak, esaterako, grafia egokian paratzea lortu dute: «

Aspaldiko eztabaida zen hau. Bizpahiru bilera izan ditugu Euskaltzaindiako Onomastika sailarekin eta azkenean orain arte erabiltzen zen ortografia traketsa baztertu egingo da eta Zuberoako herrien izenak ortografia normalizatuan agertuko dira. Aspaldiko premia zen
».
Hiztegitxo bat ere atera dute. Ez erdarazko hitzak euskaraz emateko, edo alderantziz, «

batuaren eta zubereraz bakarrik esaten diren hitzen arteko zubiak egiteko, senideak azaltzeko
» baizik. 400 bat hitz bildu dituzte guztira.
Dendetan euskararen erabilera sustatzeko egin kanpainak ere izan zuen oihartzunik, nahiz eta, Sokarros berak «Jakin» aldizkarian berriki zioen moduan, izan ziren, halaber, aurkako jarrerak. Atarratzeko kasua aipatzen zuen horren eredu. Gainerantzean, aldeko harrera gailendu da. Kanpaina berau Ipar Euskal Herriko beste bi herrialdeetan ere egin da, eta Euskal Herrian Euskarazek (EHE) hartu du horren ardura bietan.


«TXINKA» ALDIZKARIA.

Orain beste zenbait egitasmo du esku artean. Horien artean, urte batzuk atzerago bildutako kantu tradizionalen sailkatzea eta baliatzea. «

Xiberoko Botza eta beste bi Euskal Irratiekin egingo dugu. Kanta asko grabatuta daude eta hor dagoen aberastasun hori gaur egun baino hobeto baliatzea da helburua, egun ez baitira behar bezala baliatuak
».
Haurrei begira ere egingo dute lan, hauengan «

euskararen erabilpena akuilatzeko
». Hamarkada hasieran zuberotarren % 60 elebiduna zen, eta argi da, beheranzko joera hori irauli nahi bada, arlo hau indartzea nahitaezkoa dela.
Alabaina, Sü Aziaren ekimen deigarriena beharbada apirilean bertan karrikaratuko duen aldizkaria izango da, «Txinka» (txinparta). «

Argitara eman nahi genuke aurreko hamarkada eta mendeetan agertu ziren zubererazko idatziak eta idazlanak. Hori bai, ortografia berrian, gaur egunekoan
». Horrez gain, testu berriak ere sortuko dituzte, egungo kontu eta arazoak hizpide hartuta. Hiruhilabetekaria izango da eta lehen aleak –Saran izan ohi den literatur topaketan egongo da salgai– 8 orrialde ukanen ditu. «

Zabal banatu nahiko genuke, ez Ipar Euskal Herrian soilik, baita Hegoaldean ere
». Lehen ale honen tirada handiagoa izango da. Aurrerantzean orrialde kopuru hori bikoizten saiatuko dira. Apirilean elkarteak biltzar nagusia burutuko du eta, aipatu egitasmoez gain, abian jarriko dituztenak erabakiko dituzte.


20 URTEKO HISTORIA.

Epe honetan aro ezberdinak bizi izan ditu Sü Aziak. Sorreratik 1989ra bitartean lehentasuna eman nahi izan zitzaien euskararen aldeko ekintzei, hori baitzen elkartearen estatutuen edukina. 1990-1993 artean «

jasotako dirulaguntzekin, lan bat egin zen Zuberoako abesti tradizionalen biltzeko eta sailkatzeko. Grabaketak egin ziren –Marxel Bedaxagar arduratu zen hortaz– eta Zuberoako hainbat jendek, gehienak adinekoak, zituzten eskuz idatzitako kuadernoak bildu ziren
». Euskararen aldeko lanak ordea, desagertu egin ziren. Hurrengo hiruzpalau urteetan elkarteak ez zuen apenas funtzionatu. «

Gogoetaldi bat abiatu zen, baina euskararen sustatzaileak ez ziren bertan
».
Orain urtebete, 1998ko martxoaren 28an, biltzar nagusia egin zuen Sü Aziak eta bertan euskararen aldeko ekimenei lehentasuna eman behar zitzaiela irizten ziotenak gailendu ziren. Beste batzuk, antza, beste modu batean ulertzen zuten elkartea, turismoa bultzatzeko bitarteko bezala, folklorean indarra eginez...
Urteroko biltzar nagusian 30 bat kide biltzen da. Elkartean jarraipen batekin lan egiten dutenak 10 bat dira, nahiz eta ez duten inor liberatu gisa. «

Hori Ipar Euskal Herriko egoera ohikoa da
». Urte honetan, hala ere, «

lanpostu bat sortu nahi genuke, ikastolatik datorren gazteren batentzako. Bada Zuberoan ikastolatik ateratzen den ikasle multzo bat, baina ez da lan eskaerarik euskara arloan
»


Azkenak
2024-08-14 | ARGIA
Israelek preso palestinarrak erabiltzen ditu tunelak eta eraikinak miatzeko

"Gure bizitzak haienak baino garrantzitsuagoak dira", esan dio Israelgo armadako soldadu batek Israelgo komunikabide bati.


2024-08-14 | Kanaldude
EuskarAbentura: gazteen paregabeko espedizioa

Joan den uztailean, hilabete batez, 127 gaztek 400 kilometroko espedizioa oinez egin dute Euskal Herrian gaindi. Abenturazale haiek Jzioquitarrak deitzen dira eta 30 egunez, 27 herri bisitatu eta hainbat euskal eragile ezagutu dituzte. Aurten, EuskarAbenturako helburuak aise... [+]


Ostalaritza patronalak Gipuzkoako txosnei TicketBai ezartzea eskatu dio Aldundiari

EAEko hiru hiriburuetan udako jaiak ospatzearekin batera, etorri dira, berriz ere, ostalaritzako patronalaren kexuak jai herrikoien aurka. Gipuzkoako Ostalaritzaren elkarteak Gipuzkoako Foru Aldundiari eskatu dio Arabakoaren bidea jarraitzeko, eta txosnei eta kale saltzaileei... [+]


Palestinaren alde mobilizatuko dira Bilboko Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna ekimenak antolatu du Aste Nagusian Israel borrokatu lelopean. Bilboko Aste Nagusiaren bezperan, ostiralean, 19:00etan, egingo dute mobilizazioa.


Pablo Gonzalez espioitzagatik ikertzen jarraituko du Poloniak

Poloniako Fiskaltza Nazionaleko bozeramaileak adierazi du euskal kazetaria oraindik formalki akusatu ez badute ere, “legearen arabera auzi-ihesean akusatua” izan daitekeela. Gonzalez preso trukean sartzeko erabakia Washingtonetik etorri zen, baina Poloniako zerbitzu... [+]


Juan Luis Goenaga artista zendu da, 74 urterekin

Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.


Ibilbide dekolonialak (I)
Donostia: non gogoa, han ezpata


2024-08-14 | Mikel Aramendi
Israel, Iran eta bi elefanteak

Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]


Musk amen-omenka, trumpismoa besarkatzen

Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.


Grezian piztutako suteek hildako bat eta 50.000 pertsona ebakuatu baino gehiago eragin dituzte

Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.


Hamar gizon atxilotu dituzte asteburuan, emakumeen aurkako indarkeria egotzita

Zortzi pertsona atxilotu dituzte Nafarroan, beste biak, berriz, Gasteizen. Horrez gain, Algortako Portu Zaharreko jaietan gertatutako sexu eraso bat salatzeko elkarretaratzea egin dute, astelehenean.


Arantxa Orbegozo 'Txitxi'
“Niretzako bidaiarik politenak mantso doazenak dira”

Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]


Paquita Bretos Andueza zendu da, mendizale aitzindari eta antifrankista

96 urterekin eman du azken hatsa. Nafarroa Garaian zein Euskal Herri osoan, mendizaletasunaren aitzindarietako bat izan zen, Angel Oloron senarrarekin batera.


2024-08-13 | Euskal Irratiak
Aitor Elexpuru: “Larhunen ez dugu gehiago eraiki dadin nahi, baizik dagoena hobe kudeatua izatea”

Abuztu hasierarekin batera, bero, idorte eta su arriskuak altuak dira mendiguneetan. Arriskuen murrizteko nahian, 2021tik, Lapurdi eta Nafarroako mendigunea osatzen duten hiriek zonbait protokolo eta konbentziotan elkartu dira, mugaz gaindi. Horien artean, “Gure... [+]


Eguneraketa berriak daude