INTEGRISMO KATOLIKOAN HASI EUSKALTZALE SUTSUAN BUKA
- kulturaren erreferentzietako bat dugu. Hainbat lan egin zuen, kantak, itzulpenak, irrati gidoiak, euskara ikasteko metodoak, baina olerkigintza eta narrazioa izan zituen gogokoenak.
Nemesio Etxaniz Azkoitiako Kale Nagusian jaiotzen bada ere, munduratu Bergaran munduratzen da, Santa Marina parrokiara apaiz-laguntzaile kargura bidaltzen dutenean. Gaztaroan jasandako hezkuntza zorrotzaren ondorioz, integrismora iritsi zenik ere esan daiteke, moral puritanoa aldarrikatzen saiatzen da herritarren artean, baita pulpitutik gogor aritu ere. Baina denborak aurrera egin ahala jarrera trinko hauek alboratu eta moral kontuan lasaitze-bideari ekingo dio eta Comillaseko seminarioan ikasitako dotrina auzitan jartzen hasiko da.
Jokin Zaitegi eta Andima Ibiñagabeitiaren kasuan euskaltzaletasuna errebelazio modura agertu bazitzaien ere, Nemesiori, apaizgaitegiko hizkuntza-aldaketak eraginda sortu zitzaion euskaltzaletasuna. Eraldaketa honek fruitu ugari emango ditu, lehena «Arraldea» izeneko elezaharra, non aitari entzundako istorio bat paperera eramaten duen 1923. urtean. Lana ARGIAk argitaratuko dio.
Gerrarekin batera ordea indar espainolek bultzaturik Burgosera aldegin beharrean izango da Nemesio Etxaniz. Han,
a divinis
Momentuan jakin ez arren izugarrizko garrantzia izango du Nemesioren erabaki honek aurrerantzean. Kristau izatearen garrantzia barnean baldin badarama ere, euskalgintzari eta gerratean zanpatutako euskaldunen eskubideak aldezteari ekingo dio handik aurrera. Nemesio Etxaniz, letra gutxiko euskaldunak, euskaldun iraunarazteko eginkizunari lotuko zaio.
Ez da, ordea, politikara dedikatuko. Euskal Herriaren etorkizuna, iragana ezagutuz bakarrik eraiki zitekeela pentsatzen zuen eta gogor salatzen hasten da herrietako jauntxokeria eta gizarte-auzietan ohi den atzerapena; halaber, apaizkeria, apaizen gehiegizko aginpidea eta puritanismoa gaitzesten, baina era berean kristautasun osoko gizartea du miresten eta etorkizunerako ere horixe opa dio Euskal Herriari. Uste sendo honexek zuzenduko du denbora luzez Valencia Remon Gobernadorearekin izango duen gutungintza politikoa, eta halaber jardun literario guztia.
Beste batzuetan, Jarrai antzerki taldeak horrela eskatzen diola eta, O'Neill dramagile amerikarraren obraren bat euskaratzen du. Dituen eskaerak gainezka egin arte pilatzen badira ere, mahai gainean badu gogokoak dituen literatur bideak jorratzeko astirik. Langintza honetan jorratuko ditu bai olerkigintza zein narrazioa. Halaber, modan ziren runba, fostrop, tango musika letrak euskaratuko ditu.
Garaikideak ziren askok, Biñagabeitia, Zaitegi eta Orixek kasu, garrantzitsuena kultura egitea zela irizten zioten, goi mailako kultura, eta horretan ahalegindu behar zela bereziki. Nemesio Etxaniz eta Aita Lekuonaren ustez berriz, euskal hiztunengana iritsi beharra zegoen, hauek euskarari tinko eutsi ziezaioten. Horretarako eleberri modernoen beharra zegoen, antzerkien beharra...
Euskara literarioaren batasunak nonahi liskar asko sortu ditu eta Nemesiok ere izan zituen bereak. Azkuezale eta gipuzkera osotuaren aldeko azaltzen zen. Ez zuen uste euskal ikastolak indartu arte batasuna ezartzea komeni zenik, eta Arantzazuko erabakiek, eta guztien gainetik Don Manuel Lekuona lagun eta irakaslea Euskaltzaindiaren burutzatik baztertzeak berebiziko atsekabea sortu zion. Jainkozale eta abertzale-euskaltzale, 1982ko urtarrilaren 27an hil zen Donostian, azken 30 urtetan bizi izan zen hirian
Integroetakoa zuen aita, Azkoitiko jaioterrian alkateorde izandakoa. Jesuiten Comillaseko Unibertsitate Pontifizioan hamabi urte eman zituen apaizgorako prestatzen. Gaztetatik jeltzale sentitu zen, ez integrista monarkiazale espainiar.
Alabaina, hondarrik hondarrenean zer alde zegoen, bada, jeltzaletasunaren adar nagusienetakoaren helburua, Engracio Aranzadik ideologikoki gidatzen zuenarena honakoa bazen: «
Izan zaitezte zintzoak, zindoak moralki, arrotzak ditugun lohikerian eta sinesgabetasunean jausi gabe, norbanako gisa nahiz herri gisa, eta halatan Jainkoaren laguntza izango duzue, bai banako gisa eta halaber herri gisa ere
1936ko gerra eta bigarren mundu gerraren ondorenek zartatu eta arrakalatu zuten gerra aurreko euskal kontzientzia onaren balioaren sinesmena. Oso gutxik ekin zioten, haatik, gerra aurreko ziurtasun moral zail bezain ederrari azpiak jateari. Jon Mirandek erro-erroan ezarri zuen aizkorakada, kristautasuna eraitsi eta paganismoa eraikitzeko xedez. Beste batzuk baino lotura gutxiago ere bazuen aurrekoarekin. Salbatore Mitxelena frantziskotarrarentzat astunagoa zen. Sumin santua aldarrikatu zuen, Euskal Herria hil nahian ari zirenen aurkako bizi nahi oldarkorra.
Nemesio Etxanizek ere gurasoen integrismo, sexualitatearen kontrako jarrera itxi hormatua artesitu nahi izan zuen, horma erabat suntsitu gabe. Punturik minberenetan joaz, hots, erotismoaren eta fedearenean. Artean bizirik zegoela, indartsu zegoela integrismoa, moralkeria. Ezin ulertu ugari jasan zuen bere kidekoen artean.
Ilobok berriz, ez dugu gehiegi ulertu, delako moralkeria eta fedea ahuldua jaso dugulako, sekularizazioak eraitsia. Eta ez diogu eskertu, ez estimatu
Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]
Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.
Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]
“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]
Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]
Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.
------------------------------------------------
Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.
"Entseatzen gira arnas gune bat sortzen Donibane Lohizunen, hain turistikoa den herri honetan". 250 kiderekin Donibane Lohizuneko Begiraleak kultur elkarteak 90 urte bete ditu aurten. Lau emaztek sortu zuten talde hauetan eramaile izan zen Madeleine de Jauregiberri... [+]
Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]
Laudion, Aiaran eta Okondon izango du eragina energia azpiegiturak eta plataformaren aburuz, proiektuak eta ingurumen-inpaktuaren azterketak gabezia garrantzitsuak dituzte.