NAGEL "BIDE BAZTER": ETIKETARIK GABEKO ARTEA

  • ikusgai dira apirilaren 24a bitarte Donostiako Koldo Mitxelenan, «Bide bazter» izenburupean. Beruna, beira--zuntza, olioa, poliesterra edota zinka topatuko ditu bertaratzen denak. Eta guztien nahasketan gizaki, animalia eta objetuak. Forma horien atzean artistaren ideiak daude. Atzean baino, gainean. Formak bitarteko besterik ez baitira.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Esan dezagun, horretarako garaia heldu baita, lehendabiziko argia ikusi zuen hiri berean bizi dela N. jaun artista: pipiño-saldo bat bezain langilea da hiria, eta esne usaina du, kaktusaren esnetan sortutako basamortuko hiri hark bezalaxe». Anjel Lertxundiren

N. jaun artista
Andres Nagel da eta

esne usaina
duen hiria, berriz, Donostia, bertan 1947an jaio baitzen eta egun bertan bizi eta lan egiten baitu Nagelek.
1968an bere lehen erakusketa zabaldu zuenetik hona, etengabe aritu da erakusketak egiten mundu osoan zehar. Azkena bere jaioterrian, duela bizpahiru aste zabaldu zen eta apirilaren amaiera aldera arte izango da zabalik. «

Egunero ari zara lanean, baina erakusketa daukazunean akordatzen dira zutaz
» eta «

erakustea guk dugun madarikazioa da
» esaldiak artistak berak esanak dira eta, hala ere, gustura ageri da Koldo Mitxelena Kulturunean zabalik duen erakusketarekin. «

Koldo Mitxelenako espazioa zoragarria da, lanek arnasa hartu dezakete
». Normalean, artista baten lanak, izkina batean, beste obra batzuk jaten dutela, erakutsi ohi direla-eta kexu da Nagel.
Gustura dago, era berean, Anjel Lertxundi idazleak bere obraren inguruan idatzitakoarekin. Ana Salaberria Koldo Mitxelenako kideak, «Fuera de servicio-Bide bazter» erakusketa honetarako katalogoa osatzeko, gaztelerazko sarrera testuaz gain, beste testu bat behar zela erabaki zuen, testu literarioa eta euskarazkoa gainera. Emaitza Anjel Lertxundiren «Muga-mugako zirriborroak. (Edo pipiñoen aurkako kanpaina baten lehendabiziko zirriborroak)» testua izan da. Artistari testuko pasarteren bat aipatu eta «

Andu oso indiskretoa da
» bota du, barrez, eta geroxeago beretzat ohore handia dela aipatu du, oraingoan serio. Oriotar idazleak lorategiko behia, esnea darion kaktusa, auzoko Pipiñomari, artistaren estudioa eta postaria ditu hizpide, modu horretan, zeharka bada ere, Nagelen mundua azalduz eta baita, nolabait, kritikoen eta publikoaren mundua ere.
Orain arte, jende ugari bildu da erakusketa honetara. «

Lanean ari naizenean bost axola zait jendeak nire lanari buruz zer pentsatzen duen
» bota digu artistak, baina publikoa horrelako erakusketetara joatea garrantzitsua dela dio aurrerago. Oso pertsona gutxik ulertzen du artea, Andres Nagelen esanetan, baina «

ez da beharrezkoa ikusleak artea ulertzea obra batekin konektatzeko
». Eta konexio hori erakusketetara maiz joanda, lan ugari ikusita, lortzen omen da.


IDEIA FORMEN GAINETIK.

KMko erakusketa honetara hurbiltzen denak, animaliak topatuko ditu, objetuak, pertsonaiak, gorputz-atalak, paisajeak... Pintura eta hiru dimentsiotako prozedurak nahasturik aurkituko ditu, materialak bezala: beruna, burdina, beira-zuntza, olioa, poliesterra, zinkak, altzairua... Muntaia, collagea eta konbinaketa dira nagusi Nagelek 90eko hamarkadan buruturiko lan bilduma honetan. Baina formak bitarteko soilak dira egilearentzat, ideia azaltzeko bitartekoak. Horrek ez du esan nahi teknika baztertzen duenik. Alderantziz, oinarri teknikoa garatzea ezinbestekotzat jotzen du, modu horretan, ideiari mugarik ez jartzeko, artistak ideia traba teknikorik gabe azaleratu dezan. «

Azkenean balio duena ideia da, koadro bat beste batengandik desberdintzen duena ideia da, planteamendua. Horren faltan, artista baten koadro guztiak, irudi desberdinak izanik ere, berdinak lirateke
».
KM Kulturuneko beheko solairura sartu eta poliesterra eta beira-zuntza erabilita eginiko hiru piezako lanak egiten dio ongietorria bisitariari.
Ezkerretara joz gero, eskultura da nagusi: metalak, zuntzak, alanbreak... gizakiak, animaliak eta beste irudikatuz. Hor dira gizon eta emakume baten irudiak, buruan poltsa bat daraman zaldia... Alde horretan ere, bada gela bat, non etengabe Nagelen lanen diapositibak eskaintzen diren musikaz lagundurik.
Eskuinaldean, koadroak topatzen dira maizago, bi dimentsioetatik irten eta Nagelen ohiko material eta prozedura nahasketen ondorioz, bolumena hartzen duten koadroak. Hemen ere animaliak eta gorputz atalak nagusi. Tamainaz erakusketako lanik handiena dute kuadrook erdian; kanpotik metalezko eta zuntzezko planoak fluoreszentez hautsirik ageri dira, baina gela itxurako lan honek luzatzen duen barrurako gonbiteari jarraiki, kanpoko argiek sortzen dituzten irudiak ikus ahalko ditu bisitariak.
Inguruko gela batean maketa moduko lanak dira nagusi: Ulia, Hondarribiko aireportua, artistaren etxearen inguruak... ageri dira horietan.
Horretaz guztiaz gain artistaren tamaina txikiko aleak kokatu dituzte nonahi: hegazti bat eraikinaren arku baten zirrikituan, buru bat gaineko solairuarekin mugan, hanka bat hemen, esku bat han, belarri bat hor...
Zorua ere erabili du Nagelek bere lanak kokatzeko eta altzairuzko emakume baten eta gizonezko baten itzalak ipini ditu lurrean.
Esan daiteke, beraz, bere lanetan baliabide guztiei etekina ateratzen dien donostiar honek, KMko areto honi ere probetxu guztia atera diola eta ikuslea ez duela soilik hormetara begira jarriko. Lurrera begiratzeko aukera zabalik uzten du, eta gora begiratzekoa eta artelan baten barruan sartzeko parada ere badu publikoak.


IZENIK GABEKO LANAK.

«N. jaun artistak gogoan ditu bere asmabide plastikoak iradokizun literario ederreko izenburuekin izendatzen zituen garaiak: `Zahagi Xarki', `Zenbaki-sorta txapelduna', `Ignazio auto sabairik gabean', `Galerista madrildarren jarduna Benidormen', `Marisorgin kartetako'... Kritikariek kriskitinka ospatzen, txalotzen, goratzen, laudatzen, hauspotzen zuten N. jaun artistaren lana... Baina zalantza sortu zitzaion N. jaun artistari: ospatu, txalotu, goratu, laudatu eta hauspotu, zer baina? Eta galdera horrek zirritu bat zabaldu zuen. Eta, zirrituan, erabateko ilunbe batek egin zuen, kolore bizienez, eztanda. Ordutik, N. jaun artista plastikoak gutxitan izendatzen ditu bere asmabide plastikoak...» Hauek Anjel Lertxundiren hitzak dira. Beste hauek, berriz, N. jaunak berak esandakoak: «

Tituluak jendea despistatu egiten du. Ikuslea istorio bat osatzen saiatzen da titulu horren arabera, eta ikusleak ikusten duen horretan oinarritu behar du
».
Finean, aurreiritzirik gabeko hurbilketa nahi du egileak; izenbururik ez die jartzen bere lanei eta, gainera, bere estiloa sailkatzearen aurka agertu izan da beti.


NON KOKATU?

Hauxe izan da hainbat kritikok urtetan Andres Nagelen obraren aurrean euren buruei eginiko galdera antzua. «

Hori kritikoen segurtasun gabezia da
» dio estilo oso pertsonala lantzen duen donostiar honek –eta

kritiko
hitza ezinbestean erabili du, une horretan ez baitzaio pertsona horiek definitzeko hitz egokiagorik burura etorri–. Segurtasun gabezia horrek dena sailkatzera eramaten omen ditu

kritiko
horiek, baina «

azkenean balio duena analisia da, obraren izatearen eta intentzioaren araberako analisia, eta ez obrak kutxatan sartzea
». Anjel Lertxundiren hitzak ere Nagelen iritziaren isla dira: «N. jaun artistaren auzoko Pipiñomari artista petoa da ezagutzen ez duenari buruzko iritzi ezin argiagoak emateko orduan. Oroz gain, arteaz hitz egiterakoan sentitzen da artisten».
Kritikoekin eta oro har artearen merkatuaren munduarekin ez du harreman estuegirik. Katalogoaren amaieran egileak «Dokudrama» bat erantsi du, gainera, eta bertan hainbat galerien arteko arazoak azaldu. Ez al dago gustura Andres Nagel galerien funtzinamenduarekin? «

Oraingoz ez da gure lana saltzeko sistema hoberik asmatu. Eta gu hortaz bizi gara, horiek dira gure erakusleihoak
».
Egunotan, bederen, erakusleiho zabala paratu du Donostian, bere hirian, eta aukera ederra eskaini die hiritar eta bisitariei –aditu izan beharrik gabe– erakusleihoan sartzeko. Horrelakoek, Lertxundiren N. jaunaren postariari behintzat, on egiten diote: «Ez naiz aditua, ez naiz aditua. Baina agian zuk argituko zenidake aspaldi honetan gertatzen zaiten fenomeno estrainio bat: erakusketaren batera noanean eta denbora pixka bat jartzen badut arte-obra baten aurrean, ez dut hanketako minik sentitzen. Postaria naizela kontu egiten baduzu, ez zaizu harrigarria iruditzen?»


Azkenak
2024-11-27 | ARGIA
Joxerramon Bengoetxea EHUko errektore, botoen %64 lortuta

EHUko errektoretzarako hauteskundeak irabazi ditu Bengoetxearen hautagaitzak, botoen %63,6 lortuta. Beste taldeak berriz, Eva Ferreirarenak, botoen %36,3 jaso du. Parte hartzea %21,9koa izan da eta gora egin du aurreko hauteaskundeekin alderatuta


2024-11-27 | Julene Flamarique
Espetxe zigorra ezarri dio Turkiak Beritan Canözer kazetari kurdu feministari

Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]


Black Friday-aren kontrako egitasmoak, hitzaldiak eta mahainguruak, Nafarroako GKE-en eskutik

Kontsumismoaren kontrako bizikleta martxa Setem GKE-aren eta Masa Kritikoaren artean antolatu da ostiral honetarako.

 


2024-11-27 | Leire Ibar
Ertzaintzak komisarian jipoitu zuen emakume arrazializatuaren kasua itxi dute prokuradoreak helegitea aurkeztea “ahaztu” eta gero

2018ko maiatzean Getxoko Ertzaintzaren komisarian jipoitu zuten Silvia emakume migratu eta arrazializatua, bidegabeki atxilotu ostean. Epaiketan zigor arinak ezarri zizkioten ertzain bati, baina emakumea ere zigortu zuten desobedientzia leporatuta. Silviak Espainiako Epaitegi... [+]


2024-11-26 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-26 | Leire Ibar
Kutsadura akustikoa egotzita isuna jarri diote Barakaldoko Oxinorte enpresari

Barakaldoko Udalak 11.800 euroko isuna ordaintzea eta gauez hiru hilabetez ixtea exijitu dio Bizkaiko enpresari. Abuztuaren amaieratik txistu etengabe, desatsegin eta jasangaitza igortzen du inguru zabalean entzuten dena.


Laguntza humanitarioa, etenda: 130.000 haur elikagai eta botikarik gabe

Save the Children erakundearen esanetan, Gaza iparraldeko 130.000 haur artatu gabe daude 50 egunez, gutxienez.


2024-11-26 | Leire Ibar
Nafarroako Musika Kontserbatorioko hiru irakasle salatu dituzte indarkeria matxistagatik

Hainbat ikaslek egin dituzte salaketak. Irakasleetako bat sare sozialen bidez ikasleei egindako jazarpenagatik eta sexu proposamenengatik salatu dute. Bigarrena, berriz, ikasgelan izandako jarrera desegokiengatik eta iruzkin sexistengatik. Hirugarrenari dagokionez, ikasleen... [+]


2024-11-26 | Iñigo Satrustegi
Lorategiak eta lorezainak zaintzeaz

RR
Nork: Maialen Lujanbiok
Noiz: azaroaren 21ean.
Non: Katakraken (Iruñea) plazan.

----------------------------------------------

Hementxe gaude, Katrakakeko aulki guztiak beteta, hementxe. Erorien monumentua eta Landaben hizpide, hasi da koplaka emanaldia edo... [+]


2024-11-26 | EHU Palestina
EHUn Israelen genozidioa eta apartheidarekin harreman oro aztertu eta eteteko batzordearen alde

Palestinan genozidio bat burutzen ari den Israelgo estatu eta berarekin batera diharduten enpresa eta erakunde guztiekin eteteko asmoz sortu zen EHU Palestina. Israelen inpunitatea Europan eta Estatu Batuetan dituen harreman politiko, militar, ekonomiko, zientifiko zein... [+]


DBHko ikasleak literaturzaletzea helburu duen irakurketa-lehiaketa aurkeztu dute

Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]


2024-11-26 | Mikel Aramendi
India, Trump 2.0 aldirako kontuak ateratzen

Ari da mundu guztia kontuak ateratzen Trump 2.0 aldian norberari gerta dakiokeenaren eta munduan gerta daitekeenaren inguruan. Subjektuaren mudakortasuna ezagututa, ziur samartzat eman daitekeen aurreikuspen bakanetakoa da Estatu Batuen Txinarekiko harremanak, ekonomikoak... [+]


2024-11-26 | ARGIA
Indarkeria matxistaren aurkako egunean, gizonei mezua: “Konponbidea ez bazarete, arazoa zarete”

Milaka lagun bildu dute Indarkeria Matxistaren Kontrako Egunean deitutako manifestazio eta elkarretaratzeek. Gizon, hedabide eta erakundeei zuzendu zaie Mugimendu Feminista.


Guraso bileran hizkuntzak nola kudeatu ez badakizu, gida honek lagunduko dizu

Zenbat komunikazio egoeratan ateratzen da galtzaile euskara? Arduradunak ez duelako aurrez pentsatu hizkuntzak nola kudeatu, erresistentziak egoten direlako eta haiei erantzuteko argudioak prest ez daudelako… Soziolinguistika Klusterrak jendaurrean.eus gida ipini du... [+]


2024-11-26 | Ahotsa.info
Paris 365
15 urte pobreziari aurre egiten Iruñerrian, eta inoiz baino beharrezkoagoa

Paris 365 elkarteak 15 urteurrena ospatu zuen larunbatean Geltokin. 15 urte gosariak, bazkariak eta afariak egunean euro baten truke zerbitzatzen urteko 365 egunetan horren beharra duten guztiei. “Atsedenik gabe”, azpimarratu nahi izan zuten bezala. Horrez gain,... [+]


Eguneraketa berriak daude